واکنش بورس به واکسیناسیون عمومی
با تسریع در واکسیناسیون عمومی کشور و کاهش شیوع کرونا انتظار می‌رود اوضاع اقتصادی صنایعی که از کرونا آسیب‌دیده‌اند نیز بهبود یابد و درنتیجه درآمد شرکت‌های بورسی نیز افزایش پیدا کند. بر اساس آمارهای موجود و گزارش‌های بانک مرکزی این موضوع تایید می‌شود و ارزش‌افزوده گروه خدمات که بیشترین آسیب را از کرونا دیده بود در بهار امسال با 7 درصد رشد مواجه شده است. اطلاعات مربوط به درآمد شرکت‌های بورس نیز نشان می‌دهد سود شرکت‌های بورس در مرداد امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد قابل‌توجهی مواجه شده است. انتظار می‌رود با تسریع در واکسیناسیون سرعت این رشد در نیمه دوم سال بیشتر شود.
شیوع ویروس کرونا در دنیا فقط اثرات بهداشتی یا اجتماعی نداشت؛ بلکه اقتصاد تمامی کشورها را نیز در حوزه کاهش تقاضا و افت تولید صنایع درگیر کرد. بر اساس آمارهای منتشرشده تمامی بازارهای مالی دنیا نیز از شیوع ویروس درامان نبوده‌اند و گزارش‌های مراکز پژوهشی مختلف نشان می‌دهد شیوع کرونا منجر به افت تولید در بسیاری صنایع شده بود و اقتصاد‌های بزرگ دنیا مجبور شدند برای ثابت نگه‌داشتن تولید، منابع مالی هنگفتی به اقتصاد تزریق کنند. به‌طور مثال؛ دولت امریکا ۴ هزار میلیارد دلار منابع مالی به خانواده‌ها پرداخت کرد تا سطح تقاضا در شرکت‌های تولیدی حفظ شود. برخی کشورها نیز معافیت‌های مالیاتی اعمال کردند تا تقاضا در جامعه افت پیدا نکند، زیرا درآمد خانوارها براثر ویروس کرونا کاهش پیداکرده بود. در ایران اما به دلیل محدودیت‌های مالی دولت و کسری بودجه سنگین، منابع مالی برای ثابت نگه‌داشتن سطح تولید تزریق نشد و این موضوع روی سطح درآمد برخی شرکت‌ها ازجمله بخش خدمات تأثیر منفی زیادی برجای گذاشت.
دراین‌بین و بر اساس باور مرکز پژوهش‌های مجلس، بزرگ‌ترین ویژگی شیوع کرونا اثرگذاری بسیار متفاوت آن بر اقتصاد بود. درحالی که اعمال تحریم‌ها عمدتاً بخش نفت و صنایع بزرگ مثل خودروسازی را متأثر کرده بود، شیوع کرونا عمدتاً بر بخش‌های خدماتی و صنایع کوچک اثرگذار بود. بررسی‌های پژوهشکده آمار نیز نشان می‌دهد با شیوع کرونا فعالیت اقتصادی بسیاری از واحدها کاهش یافت و حتی برخی تعطیل شدند. گزارش مرکز آمار و مطالعات راهبردی وزارت کار نیز نشان می‌دهد تعداد شاغلان در بهار ۱۳۹۹ نسبت به بهار سال ۱۳۹۸ بیش از یک‌میلیون و ۴۵۵ هزار نفر کاهش داشته که دلیل اصلی این کاهش تأثیر شیوع بیماری کرونا بوده است.
همانند سایر بخش‌های اقتصادی هنوز آثار شیوع کرونا بر درآمد شرکت‌های بورس محاسبه نشده اما برخی برآورد‌های غیردقیق از میزان اثرگذاری کرونا بر درآمد شرکت‌های بورس نشان می‌دهد پاندمی کرونا اگرچه برای برخی شرکت‌های بورس سودآور بود اما این مولفه درمجموع اثری به میزان 30 هزار میلیارد تومان بر درآمد شرکت‌های بورس داشته است. آمار‌ها نشان می‌دهد جمع کل درآمد شرکت‌های بورس که در اواخر سال 1398 به 170 هزار میلیارد تومان رسیده بود در مرداد‌ماه پارسال با افت 30 هزار میلیارد تومانی به محدوده 140 هزار میلیارد تومان رسید. برخی شواهد میدانی هم نشان می‌دهد همانند کلیت اقتصاد، در بورس نیز صنایع خدماتی بیشترین اثر منفی را از شیوع کرونا دیده‌اند بااین‌حال اثر کرونا بر همه صنایع یکسان نبود و برخی شرکت‌ها مانند شرکت‌های تولید‌کننده مواد و محصولات بهداشتی و شوینده از شیوع کرونا منتفع شدند. اغلب کارشناسان بازار سرمایه بر این عقیده‌اند که ویروس کرونا برای شرکت‌هایی که خدماتی هستند و خرده‌فروشی می‌کنند تهدید بود، اما شرکت‌هایی که عمده فعالیت آنان در فضای مجازی بوده و صادرات‌محور بوده‌اند، کمتر تحت تأثیر کرونا قرار گرفتند.
آن روی سکه تالار شیشه‌ای
باوجود ویروس کرونا و تأثیرپذیری بازار سهام از اخبار سیاسی و اقتصادی نیز بسیار مهم است. برای مثال این روزها برجام تأثیر بسزایی در این بازار داشته و احیای برجام چندان هم اتفاق بدی برای بازار سرمایه نیست. این درست است که کاهش ریسک انتظاری درنهایت راه را برای افت قیمت دلار هموار می‌کند و ممکن است در صورت توافق، بازارها از این ناحیه با اندکی التهاب مواجه شوند اما توجه به این نکته نیز ضروری است که در حال حاضر اقتصاد کشور به حدی زیر فشار هزینه‌های دور زدن تحریم و تخفیف‌های بی‌مورد برای طی شدن روند فروش هست که در صورت برداشته شدن تحریم‌ها بتوان شاهد افزایش قابل‌توجه ارزش فروش در بسیاری از صنایع بود. این امر به کنار، نکته دیگری که در این میان خودنمایی می‌کند این است که اساساً بسیاری از صنایع دلاری ما همین حالا هم نیازی به بازارهای خارجی ندارند و بخش زیادی از شرکت‌های فعال در صنایع فولادی، پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی آنها در بازار داخل محصولات خود را می‌فروشند. این بخش از صنایع اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت با کاهش نرخ ارز متضرر شوند اما نمی‌توان توقع داشت کل اقتصاد کشور برای بخشی از صنایع که آن‌هم بر اساس ارزش‌های واقعی ضرر نخواهند کرد، از بهتر شدن شرایط لطمه ببینند، چرا‌که یافتن بازارهای جدید صادراتی و تعاملات اقتصادی با کشورهای بزرگ مصرف‌کننده می‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت کاهش نرخ ارز را پوشش داده و حتی سودآوری پایداری برای این شرکت‌ها ایجاد کند.
ویروس کرونا و بورس
پیمان حدادی، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگوی اخیر خود به‌به شتاب در واکسیناسیون کرونا و تأثیر آن بر صنایع مختلف بورسی اشاره‌کرده و می‌گوید: طی چند ماه گذشته شیوع ویروس کرونا به مرحله‌ای از همه‌گیری در سطح بین‌المللی رسید که این امر، روند معاملات بازارهای جهانی را تحت تأثیر خود قرارداد، به‌طوری‌که شاهد افت محسوس و قابل‌توجهی در قیمت فلزات، نفت و مشتقات نفتی در بازارهای جهانی بودیم.
وی بابیان اینکه از زمان آغاز واکسیناسیون به‌مرور بازارهای جهانی در مرحله احیا قرار گرفتند و قیمت‌های جهانی به دوران قبل از کرونا بازگشتند، اظهار می‌کند: حتی در مقطعی شاهد بودیم که قیمت‌ها از پیک دوران قبل از کرونا عبور و به سطحی بیشتر از گذشته، دست پیدا کردند. از نگاه جهانی با کنترل شیوع ویروس کرونا، فعالیت‌ها اعم از تولید و فروش برمدار افزایشی قرار می‌گیرند که این امر منجر به افزایش تعهدات و به‌نوعی کمک‌کننده به افزایش قیمت خواهد بود. این کارشناس بازار سرمایه ادامه می‌دهد: از نگاه دیگر با کنترل شیوع ویروس کرونا از طریق انجام واکسیناسیون، میزان عرضه محصولات در بازار کالاها با افزایش همراه می‌شود. برای نمونه، معادن و دیگر کارخانه‌ها که تحت تأثیر گستردگی شیوع ویروس کرونا مجبور به کاهش فعالیت‌ها یا گاه تعطیلی کارخانه‌های خود شده بودند با کاهش شیوع ویروس کرونا به مدار تولید بازمی‌گردند و قیمت‌ها پس از مدتی به دلیل افزایش عرضه تحت کنترل قرار می‌گیرند. وی به تأثیر واکسیناسیون بر صنایع مختلف داخلی اشاره‌کرده و توضیح می‌دهد: در داخل کشور، تکمیل مراحل واکسیناسیون کمک‌کننده به فعالیت‌های خدماتی است و می‌توان شاهد تأثیر مثبت و منفی آن در صنایع و گروه‌های مختلف بود. در برخی از صنایع مانند صنایع نساجی که عامه مردم بیشتر با آن سروکار دارند با شروع خرید پوشاک، شاهد رونق این صنعت خواهیم بود. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به رونق صنایعی مانند حمل‌ونقل و صنایع مرتبط با گردشگری و هتلداری می‌گوید: از زمان آغاز شیوع ویروس کرونا شاهد وجود محدودیت در ترددهای داخلی و خارجی بودیم که این امر به‌مراتب صنایع گردشگری، حمل‌ونقل و هتلداری را با ضرر و زیان‌های هنگفتی مواجه کرد، حال با تکمیل واکسیناسیون، آغاز و افزایش حمل‌ونقل و ترددها می‌توان شاهد رونق دوباره این گروه‌ها در بازار سرمایه بود. تکمیل واکسیناسیون منجر به روند منفی صنایعی مانند دارویی و بیمه‌ای می‌شود. حدادی تأکید می‌کند: با شیوع ویروس کرونا بسیاری از مردم به دلیل افزایش بیماری به سمت داروهای مختلف و بیمه‌ها پیش رفتند اما با کاهش روند ابتلا به کرونا این صنایع رونق کمتری خواهند داشت. درمجموع واکسیناسیون ضمن جهش رشد اقتصادی کشور می‌تواند زمینه‌ساز اثر مثبت در معاملات بازار سهام شود.
