حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی چه تاثیری بر قیمت کالاها دارد

مهراد عباد 

استمرار یا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی با واکنش‌های متفاوتی از سوی کارشناسان و فعالان اقتصادی همراه بوده است؛ یک عضو اتاق بازرگانی معتقد است چون کالاهای محدودی مشمول این ارز هستند، حذف آن تاثیر زیادی بر بهای اقلام بازار ندارد. زمزمه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تاثیر منفی آن بر اقتصاد، چندی است که بالا گرفته است و کارشناسان می‌گویند این نوع ارز نتوانسته اهداف سیاست‌گذار برای ارزان نگاه داشتن کالاهای مورد نیاز را محقق کند. هم‌اکنون این ارز برای واردات دارو، تجهیزات پزشکی، آرد، گندم و نهاده‌های دامی پرداخت می‌شود. این روزها که بحث حذف ارز ۴۲۰۰ تومان جدی‌تر شده، سوال درخصوص استمرار یا حذف این ارز ترجیحی با پاسخ‌های متفاوتی از سوی کارشناسان و فعالان اقتصادی همراه بوده است. منتقدان ارز ترجیحی بر ناکارآمدی و فسادزا بودن آن تاکید می‌کنند و حذف آن را به صلاح کشور می‌دانند. موافقان استمرار این سیاست هم اغلب نگران آثار تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند و معتقدند باید تدابیر لازم در این زمینه پیش‌بینی شود. سیاست ارز ترجیحی از جمله اقداماتی بود که برای مقابله با آثار و عوارض تحریم‌ها در دستور کار قرار گرفت اما اکنون مساله‌ساز شده و رانت و فساد و سوءاستفاده ‌فراوانی به دنبال داشته است. بنابراین نیازمند تجدیدنظر اساسی در سیاست‌های ارزی کشور هستیم تا موانع موجود از سر راه صادرات و واردات برداشته شود. نظرات سلیقه‌ای کارشناسان درباره چگونگی تخصیص ارز و اینکه ارز را به چه کالایی تخصیص بدهیم و به چه کالایی تخصیص ندهیم، مساله‌ساز شده و افزایش قیمت مواد اولیه را در پی داشته است. کالاهای واردشده با ارز ترجیحی با قیمت بسیار بالایی وارد بازار شده و خیلی وقت‌ها شاید قیمت‌ها با نرخ بازار آزاد تعیین می‌شود و واردکنندگان کالاها را با قیمت ارز آزاد می‌فروشند. سیاست ارز ترجیحی مشکل دارد و منافع این سیاست به‌طور واقعی به مردم نمی‌رسد. نظارت قوی شرط درست اجرا شدن یک قانون است و به همین دلیل باید وزارت صنعت، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد سیاست‌های موجود را اصلاح کنند. در برخی حوزه‌ها شاهد این تاثیرگذاری منفی بوده‌ایم، برای نمونه گاهی به دلیل اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به یک داروی وارداتی، قیمت آن پایین‌تر از داروی داخلی می‌شود و به‌طور طبیعی تولیدکننده داخلی دارو از این سیاست آسیب می‌بیند. انجمن‌های دارویی و اتاق بازرگانی و کمیسیون بهداشت هم بارها این نکته را متذکر می‌شدند و خواستار حذف این ارز بودند که تا این لحظه موفق نشده‌اند. البته این موضوع هم خیلی مهم است که چه سیاستی را جایگزین شرایط فعلی می‌کنند؟ تغییر سیاست‌ها به گونه‌ای نباشد که شرایط را بدتر کند. ما در سالیان گذشته شاهد این بوده‌ایم که هر زمان به منظور درست کردن شرایط قانونی را حذف کردند، موجب بدتر شدن اوضاع شده‌اند. از زوایای مختلف به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باید توجه شود و نظرات ارگان‌ها و اتاق‌های بازرگانی مدنظر قرار گیرد.واقعیت این است که در حال حاضر کالاهای کمی مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌شود، زیرا در یک سال گذشته تعداد این کالاها را کم کردند و امروز بیشترین ارز در نهاده‌ها و دارو تخصیص داده می‌شود. هم‌اکنون کالاها با نرخ آزاد فروخته می‌شود و شاید حذف ارز تأثیر زیادی در قیمت کالاها نداشته باشد، اگرچه تاثیر روانی آن به صورت کوتاه‌مدت محتمل است.درآمد حاصل از اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی شاید فقط بتواند بخشی از کمبودها را برای مردم جبران کند، زیرا هزینه‌ها بسیار بالا است.اگر قرار است برای مردم هزینه شود، بهتر است که به صورت خدمات به مردم بدهند؛ یعنی به‌طور مثال در زمینه یارانه دارو، بیمه‌ افراد را تقویت کنند تا هزینه‌های سلامت مردم مدیریت شود. بخش زیادی از هزینه‌های مردم به حوزه‌ دارو مربوط می‌شود و بنابراین بهتر است که این هزینه به صورت خدمات به مردم برگردد.