جزییات تجارت با «چین، روسیه و امریکا»

تعادل |

روند تجارت با سه کشور «چین، روسیه و امریکا» تحلیل شد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، طی ۵ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ برابر با ۶,۷ میلیارد دلار کالا به کشور چین صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی افت ۰.۵درصدی و از لحاظ ارزش ۲۲.۶درصد افزایش داشته است. در مقابل ۵.۵میلیارد دلار کالا از چین وارد شده که از نظر ارزش ۴۳ درصد افزایش داشته است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد، تنها عامل رشد ارزشی صادرات به چین، افزایش ۲۳ درصدی میانگین قیمت صادراتی بوده است. از آن‌سو، مبادلات تجاری ایران و امریکا در ۷ماهه نخست سال جاری میلادی با رشد 27درصدی به ۲۹ میلیون دلار رسیده است. ایران در میان واردکنندگان کالاهای امریکایی در 7ماهه نخست امسال رتبه 176 و در میان کشورهای صادرکننده کالا به امریکا رتبه 183 را داشته است. همچنین براساس گزارشی که وزارت صمت منتشر کرده، با رشد صادرات 30 درصدی کالاهای صنعتی به روسیه، تراز صادرات صنعتی به این کشور برای نخستین‌بار مثبت شده است. 

    تحلیل تجارت با چین در 5 ماه

اقتصاد چین بعد از امریکا، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان با تولید ناخالص داخلی نزدیک به ۱۸ تریلیون دلار است. همچنین این کشور با واردات ۲۶۷۵ میلیارد دلار و صادرات ۳۳۶۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ترتیب رتبه دوم در واردات و رتبه نخست در صادرات کالایی را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. 

در میان شرکای تجاری ایران، کشور چین رتبه نخست در صادرات کالای بدون نفت خام و رتبه دوم در واردات را طی ۵ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱ داراست، بنابراین با توجه به جایگاه اقتصادی چین در جهان و در بین طرف‌های تجاری ایران، ارزیابی ماهیت تبادلات تجاری ایران با این کشور به ویژه با هدف توسعه صادرات، مهم است. 

 بررسی داده‌های مرتبط با تجارت کالایی ایران با چین طی ۵ ماهه نخست سال جاری و بر اساس آمار گمرک ایران حاکی از وجود کسری تجاری ۱,۲میلیارد دلاری است؛ ضمن اینکه از لحاظ تنوع کالاهای مبادلاتی، شکاف قابل توجهی میان واردات ایران از چین در مقابل صادرات ایران به این مقصد مهم صادراتی کشور وجود دارد. 

در این گزارش به بررسی تحولات تجارت کالایی ایران و چین طی پنج ماهه اول سال ۱۴۰۱ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با توجه به ترکیب کالاها و با نگاهی به وضعیت تبادلات تجاری چین با جهان طی مدت مشابه، پرداخته شده است. 

براساس داده‌های معاونت اقتصادی اتاق تهران، طی ۵ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ حدود ۱۲,۳ میلیون تن کالای بدون نفت خام به ارزش ۶.۷میلیارد دلار به کشور چین صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ندرت از حیث مقدار، افت ۰.۵ درصدی و از لحاظ ارزش ۲۲.۶درصد افزایش داشته است. با توجه به کاهش مقدار صادرات ایران به چین، تنها عامل رشد ارزشی صادرات به این کشور، افزایش ۲۳ درصدی میانگین قیمت صادراتی بوده است. 

 تعداد ردیف تعرفه‌های هشت رقمی HS مرتبط با صادرات کالاهای ایرانی به چین طی مدت مورد بررسی فقط ۲۰۴ مورد بوده که ۳۰ ردیف تعرفه با مجموع سهم ارزشی ۹۵,۴ درصد، بیشترین ارزش صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.بررسی ترکیب کالاهای صادراتی به چین بر حسب فصول مرتبط، نشان می‌دهد که ۹۵ درصد از ارزش کل صادرات در این مدت مربوط به پنج فصل ۳۹، ۲۹، ۲۷، ۷۲ و ۷۴ متعلق به اقلام پتروشیمی، نفتی و فلزی است. 

طی ۵ ماهه مارس تا جولای ۲۰۲۲ واردات کالایی چین از جهان بالغ بر ۱۱۴۷,۴ میلیارد دلار بوده که بیشترین واردات مربوط به ۴ فصل از ۹۷ فصل گروه کالای وارداتی مشتمل بر فصول ۸۵، ۲۷، ۲۶ و ۸۴ به ترتیب مرتبط با گروه کالاهای ماشین آلات ودستگاه‌های برقی، اقلام نفتی، باروت ومواد منفجره و راکتورها وماشین‌آلات مکانیکی است.

 طی مدت مشابه صادرات ایران به این کشور، در ۴۷ فصل گروه کالایی انجام شده است. سهم صادرات بدون نفت خام ایران در کل واردات چین از جهان در این مدت حدود۰,۵ است. سهم صادرات گروه کالاهایی که ایران سهم بیش از ۲درصدی در کل واردات چین دارد شامل فصول ۷۹ (روی و مصنوعات آن)، ۵۷ (فرش)، ۲۹ (محصولات شیمیایی آلی)، ۳۹ (مواد و محصولات پتروشیمی) و ۷۲ (آهن و فولاد) هستند. 

طی ۵ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ حدود ۱,۵۲میلیون تن کالا به ارزش ۵.۵ میلیارد دلار از کشور چین وارد شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از حیث مقدار ۲۴ درصد و از لحاظ ارزش نیز ۴۳ درصد افزایش داشته است. تعداد ردیف تعرفه‌های هشت رقمی HS مستقل مرتبط با واردات کالاهای مزبور از چین طی مدت مورد بررسی ۳۰۳۶ مورد بوده که ۳۰ ردیف تعرفه بنا مجموع سهم ارزشی ۳۶.۹ درصد، بیشترین ارزش واردات را به خود اختصاص داده‌اند. بررسی ترکیب کالاهای وارداتی از چین بر حسب فصول مرتبط، نشان می‌دهد که ۶۸ درصد از ارزش کل واردات در این مدت مربوط به هفت فصل ۸۴، ۹۸، ۸۵، ۳۰، ۲۹، ۷۲ و ۲۷ مرتبط با گروه اقلام ماشین آلات مکانیکی و برقی، محصولات دارویی، محصولات شیمیایی آلی و نفتی و آهن و فولادی بوده است. طی ۵ ماهه مارس الی جولای ۲۰۲۲ صادرات کالایی چین به جهان حدود ۱۵۱۹ میلیارد دلار بوده، که بیشترین صادرات مربوط به ۲ فصل ۸۵ و ۸۴ به ترتیب مرتبط با گروه کالاهای ماشین آلات و دستگاه‌های برقی و راکتورها و ماشین آلات مکانیکی است. از ۹۸ فصل کالای صادراتی چین، واردات ایران از این کشور در ۷۳ فصل صورت می‌گیرد. سهم ایران در کل صادرات چین به جهان در این مدت حدود ۰,۳۴ درصد است. گروه کالاهایی که ایران سهم بنیش از ۲ درصدی در صادرات چین به جهان دارد شامل فصول ۳۰ (محصولات دارویی)، ۹۸ (انواع وسایل نقلیه و قطعات منفصله آنها) و ۱۲ (محصولات شیمیایی آلی)، هستند. 

   رشد تجارت با امریکا در ۷ ماه

مبادلات تجاری ایران و امریکا در ماه‌های ژانویه تا جولای 2022 با رشد 27 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. کل تجارت دو کشور در 7ماهه نخست سال قبل 22.8 میلیون دلار اعلام شده بود.بر اساس این گزارش صادرات امریکا به ایران در ماه‌های ژانویه تا جولای امسال 7 درصد رشد کرده و به 24 میلیون دلار رسیده است. در مدت مشابه سال قبل صادرات امریکا به ایران 22.4 میلیون دلار گزارش شده بود. واردات امریکا از ایران در 7ماهه نخست 2022 بالغ بر 5 میلیون دلار بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 12 برابر شده است. امریکا در 7ماهه نخست سال قبل 0.4 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود. مبادلات تجاری ایران و امریکا همچنان نسبت به کل مبادلات تجاری دو کشور رقم بسیار ناچیزی را شامل می‌شود. ایران در میان واردکنندگان کالاهای امریکایی در 7ماهه نخست امسال رتبه 176 و در میان کشورهای صادرکننده کالا به امریکا رتبه 183 را داشته است. بر اساس این گزارش امریکا در هفتمین ماه سال جاری میلادی 5.4 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل دو برابر شده است. امریکا در جولای سال قبل 2.7 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود. واردات این کشور از ایران در جولای امسال صفر بوده است. امریکا در جولای 2021 بالغ بر 0.1 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود.

   جزییات تجارت با روسیه

براساس آمار منتشر شده از سوی گمرک، در بازه زمانی ۹ تیرماه تا ۳۱ مردادماه سال جاری، ۱۸ هزار و ۴۶۲ تن کالا به ارزش ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار طی یک هزار و ۱۹۹ فقره اظهارنامه با ساده‌سازی و تسهیلات ارایه شده از طریق گمرکات فدراسیون روسیه ترخیص و از سوی جمهوری اسلامی ایران وارد این کشور شده است. در دوره زمانی مذکور حدود ۴۶ درصد از وزن و ۱۸.۱ درصد از ارزش کل میوه و تره بار صادراتی ایران در این چارچوب به مقصد روسیه حمل و ترخیص شده است.طبق آماری که گمرک به «ایسنا» ارایه کرده، سبزیجات و صیفی جات، شامل انواع سبزی، خیار، پیاز و کاهو از جمله این کالاها هستند. رتبه دوم صادرات متعلق به مرکبات شامل انواع میوه‌ها از جمله کیوی، پرتقال، انگور، خربزه، لیمو، گردو و زردآلو است. خشکبار شامل پسته، بادام و بادام زمینی، فراورده‌های به دست آمده از سبزی و میوه شامل رب و آبمیوه و گل و غنچه نیز از جمله این کالاها هستند. بر این اساس درحال حاضر حدود ۱۰ شرکت تحت کریدور مشترک تعریف شده ساده‌سازی گمرکی بین ایران و روسیه فعال هستند که قرار است تعداد آنها افزایش یابد. همچنین تنوع کالاها نیز افزایش خواهد یافت و شامل آبزیان، لبنیات و چند کالای دیگر هم خواهد شد.در همین حال، وزارت صنعت، معدن و تجارت با اعلان مثبت شدن تراز صادرات صنعتی به روسیه، اعلام‌کرده: ترکیب صادرات ایران به کشور روسیه از محصولات کشاورزی‌محور به صنعتی تغییر کرده است. در دو ماه تیر و مرداد جهش صادرات به روسیه اتفاق افتاد، به‌طوری که نه تنها کاهش رشد سه ماهه نخست سال جبران شد بلکه در پنج ماهه با رشد 32 درصدی (نسبت به مدت مشابه سال قبل) همراه شد. برپایه این گزارش، با رشد 30 درصدی کالاهای صنعتی به روسیه، تراز صادرات صنعتی به این کشور برای نخستین‌بار مثبت شد. همچنین در پنج ماهه امسال 291 میلیون و 228 هزار و 299 دلار به روسیه صادرات و 715میلیون و 360 هزار و 176 دلار واردات انجام شد که نشان می‌دهد تراز تجاری ایران با روسیه در مجموع منفی است. با این حال، صادرات ایران از ابتدای امسال تا پایان مرداد ماه در هم‌سنجی با پارسال 20.2 درصد افزایش داشت.