بانک مرکزی و آینده ارز

علی شریعتی

یکی از موضوعاتی که متاسفانه در اقتصاد ایران به تثبیت رسیده این است که قیمت ارز به یک موضوع سیاسی تبدیل شده است و در بسیاری از موارد، آنچه  به افزایش قیمت ارز یا تلاطم در این بازار منجر می‌شود، عواملی بیرون از بازار و اقتصاد است. از سوی دیگر به درست یا به غلط، نرخ ارز در اقتصاد ایران به یک دماسنج تبدیل شده که بسیاری از افراد جامعه صرف نظر از اینکه کارشان به ارز گره خورده یا نه، تصمیمات خود را با توجه به وضعیت نرخ می‌گیرند. در اقتصاد ایران، چه فردی که صرفا قصد خرید کالایی مانند تبلت را دارد یا در سطحی بالاتر قصد فعالیت اقتصادی دارد، با توجه به نرخ ارز تصمیم‌گیری می‌کند. هرچند قیمت کالاهایی مانند طلا یا حتی خودرو نیز به نوعی وضعیت اقتصاد را نشان می‌دهد اما در نهایت تمام تحلیل‌ها باز هم به سمت قیمت دلار می‌رود.

در چنین شرایطی، نحوه مدیریت کردن بازار ارز و آنچه که در بانک مرکزی انجام می‌شود، اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. ما در سال‌های گذشته دیده‌ایم که معاونت ارزی بانک مرکزی، نقشی حیاتی در این حوزه ایفا کرده است و بعد از احکام قضایی که در این زمینه در دولت قبل صادر شد، توجه جامعه نیز به این حوزه بسیار افزایش یافت. از این رو وقتی بانک مرکزی این معاونت را تغییر می‌دهد به دنبال فرستادن یک سیگنال مشخص به بازار است. در واقع پس از تحولاتی که در ماه‌های گذشته به وجود آمده بود، به نظر می‌رسید از بین رییس کل بانک مرکزی یا معاونت ارزی او، یک نفر باید تغییر کند. سیاست‌هایی که در این معاونت نهایی می‌شود، می‌تواند به عاملی برای تلاطم‌های ارزی تبدیل شود. شاید محدودیت منابع ارزی بانک مرکزی در مدیریت بازار در این حوزه یکی از عوامل باشد اما از سوی دیگر سیاستی که معاونت سابق ارزی بانک مرکزی داشت، بعضا چه با سیاست‌های کلان و چه در همکاری با فعالان اقتصادی ناهماهنگی‌هایی را به وجود می‌آورد که خود عاملی برای افزایش قیمت ارز بود. جابه‌جایی صورت گرفته در بانک مرکزی و معرفی معاون جدید ارزی این نهاد می‌تواند به افزایش هماهنگی‌ها در این حوزه کمک کند. با آمدن معاون جدید ارزی و تجربیاتی که ایشان در   حوزه‌های مختلف بانکی داشته‌اند، این امید به وجود آمده که در این بخش گشایش جدیدی به وجود بیاید.

در کنار سیگنالی که جابه‌جایی در بانک مرکزی به بازار می‌دهد، برخورد با حساب‌های بانکی مشکوک و نظارت بر این بازار از یک سو و تغییراتی که در کشورهای همسایه مانند  دستورالعمل ارزی اخیر طالبان که معامله فردایی را نرخ ارز را ممنوع کرده از سوی دیگر می‌تواند بر بازار ارز ما تاثیر مثبت بگذارد و احتمالا در هفته آینده شاهد کاهشی شدن نرخ ارز و جبران افزایش‌های ثبت شده در روزهای اخیر خواهیم بود. البته این توقع که بدون مشخص شدن سرنوشت تحریم‌ها و برجام و عضویت در اف‌ای‌تی‌اف، ناگهان قیمت ارز به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کند از واقعیت به دور خواهد بود.