بورس دوباره حبابی می‌شود؟
فردای اقتصاد| رشد قیمت سهام ادامه دارد و پس از آنکه در نخستین روزهای سال جاری، شاخص کل بورس تهران موفق شد تا قله تاریخی ثبت شده در ۱۹ مرداد ۹۹ را بازپس گیرد، حالا این نماگر ۱۰ درصد بالاتر نشسته و هر روز نیز این قله را ارتقا می‌دهد. حالا اگر به دو ماه قبل برگردیم، از آن زمان تاکنون شاخص کل بورس رشد بیش از ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
افزایش ارتفاعی که با توجه به تجربه تلخ سال ۹۹، بسیاری را نگران کرده که مبادا حبابی در این بازار تشکیل شده که همانند سال ۹۹ از آن غافل باشند و به ناگاه با روند ریزشی قیمت‌ها و آب شدن سرمایه‌هایشان مواجه شوند. اما چقدر این احتمال وجود دارد؟
برای سنجش میزان حباب بازارها ابزارهای متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در این گزارش سعی می‌شود با چند نمودار و متغیر ساده تا حدودی فاصله تا حباب را بسنجیم.
یکی از ابزارهایی که می‌توان به وسیله آن وضعیت فعلی بازار را نسبت به قله ۹۹ ترسیم کرد، مقایسه ارزش دلاری بازار سهام در این دو برش زمانی است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد هر چند ارزش کل بازار سهام با پشت سر گذاشتن قله ۹۹ حالا حتی ۱۷ درصد نسبت به آن محدوده بالاتر قرار گرفته که ارزش دلاری بازار چیزی در حدود ۱۸۷ میلیارد دلار است که نسبت به قله ۴۳۰ میلیارد دلاری سال ۹۹ هنوز بیش از ۳۵ درصد فاصله دارد. از این رو با توجه به برخی برآوردها از محدوده ۲۴۰ میلیارد دلاری ارزندگی بورس، به نظر از این منظر فعلا با تهدید حبابی شدن بورس مواجه نیستیم.
نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر بازار سهام یکی از ابزارهایی که تحلیلگران برای سنجش وضعیت بورس از آن استفاده می‌کنند. هدف این نسبت بیان رابطه قیمتی است که یک سرمایه‌گذار بر اساس چشم‌انداز آینده شرکت، برای سود پیش‌بینی شده هر سهم می‌پردازد و انتظار دارد تا به بهره‌وری برسد.
رشد عجیب قیمت سهام در سال ۹۹ سبب شده بود تا این نسبت در روزهای اوج بورس از ۲۰ واحد نیز فراتر برود و حتی در مجموعه سهام کوچک از ۳۰ مرتبه نیز بیشتر بود. جدیدترین آمارها اما این نسبت را ۷.۵ واحد برآورد می‌کنند که تقریبا در محدوده تاریخی این نسبت قرار دارد و از این منظر نیز نمی‌توان بورس را مستعد حبابی شدن در زمان نزدیک دانست.
اما یکی از دیگر نسبت‌هایی که می‌توان به وسیله آن میزان حباب بازار سهام را سنجید، نسبتی موسوم به نسبت وارن بافت است. «شاخص بافِت» (Buffett indicator) به صورت ساده، نسبت «ارزش بازار» (Market capitalization) را به «تولید ناخالص داخلی» (GDP) نشان می‌دهد و به این وسیله، وجود حباب در کلیت یک بازار سرمایه را بررسی می‌کند. این شاخص زمانی منطقی خواهد بود که نسبت «ارزش بازار» کل شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه، تقسیم بر «تولید ناخالص داخلی» یک کشور، عددی کمتر از یک را نشان دهد.
در حال حاضر بررسی‌ها نشان می‌دهد این شاخص در محدوده ۰.۸۹ قرار دارد که با توجه به تعاریف ارایه شده، سیگنالی از حبابی بودن بازار یا نزدیک بودن آن به چنین سطحی را مخابره نمی‌کند. یکی از سوالاتی که شاید ذهن صاحبان سرمایه را به خود مشغول کرده این است که هر بازاری بر اساس چه نرخ دلاری در حال ارزش‌گذاری است؟ کدام بازار در قیمت‌های پایین‌تری معامله می‌شود و در کدام بازار، حباب بزرگی تشکیل شده است؟
بازار سکه یکی از اصلی‌ترین مقاصد سرمایه‌های خرد در ماه‌های گذشته بوده است. تقاضا تا حدی برای سکه و طلا افزایش یافته که اکنون ربع‌سکه گویی با دلار حدود ۱۰۰ هزار تومانی قیمت می‌خورد که از یک حباب ۹۴ درصدی حکایت می‌کند. قیمت فعلی سکه تمام دلار ۶۶ هزار تومانی را نشان داده که در مقایسه با نرخ فعلی اسکناس امریکایی، نشان‌دهنده یک حباب ۲۹ درصدی است و مسکن با این مبنای محاسباتی ۱۴ درصد حباب دارد. اما در بورس شرایط متفاوت است.
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند ارزش روز سهام در اساس مفروضات ۳۶۵ روز آینده قیمت‌گذاری می‌شود و حتی نوسانات مقطعی و هیجانات اثرگذار بر بازار نیز، به دلیل تغییر همین مفروضات است. برای پاسخ دادن به این سوال که بورس در حال حاضر با چه دلاری معامله می‌شود می‌توان نگاهی به گزارش اجماع تحلیگران انداخت.
۱۲۱ تحلیلگر از ۷۳ نهاد مالی مشارکت‌کننده در بیست و هفتمین گزارش اجماع تحلیلگران، قیمت دلار نیما برای سال آینده را حدود ۴۱ هزار تومان برآورد می‌کنند و معتقدند در حال حاضر بازار سهام بر مبنای این نرخ در حال قیمت‌گذاری است. به این ترتیب بورس تنها بازاری است که در حال حاضر یه حباب منفی ۲۰ درصدی دارد.
یکی از موضوعات مهم برای بورس کامودیتی‌محور تهران، روند قیمت جهانی کالاهای پایه است. آنگونه که بررسی‌ها نشان می‌دهدشاخص کالایی کیان در روزهای اوج سال ۹۹ رقم ۵۰۹ واحدی را نشان می‌داد و حالا در فروردین ۱۴۰۲ به ۷۳۱ واحد رسیده تا محرکی مهم برای تداوم صعود قیمت سهام در بورس ۱۴۰۲ باشد.
