«از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» در بورس‌های کالای جهان!
وقتی تخممرغ و گراز زنده در بورس کالای چین، آب پرتقال و گاو در بورس کالای ایالت متحده امریکا و ادویه در بورس کالای هند عرضه و معامله می‌شود، شاید چندان غیرمنطقی به نظر نرسد که از ضرب‌المثل «از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» استفاده کرد. در این گزارش با برخی از کالاهای به ظاهر عجیبی که در بورس‌های کالایی دنیا (بنا به مقتضیات اقتصاد هر کشور) معامله می‌شود، آشنا می‌شوید.
سنا در گزارشی نوشت که بورس کالای چین (دالیان) یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های کالای جهان برای معاملات محصولات کشاورزی است. دالیان در نوامبر ۲۰۱۳ به معنی واقعی کلمه معامله تخممرغ را آغاز کرد. گزارش وب سایت روزنامه ایرلندی The journal می‌نویسد که عرضه تخممرغ در بورس کالا چین معنای عمیقی برای صنعت و بازار دارد. دلیل عرضه تخممرغ در «معاملات آتی» پرجمعیت بودن این کشور و تأمین غذا برای چینی‌ها است؛ البته چین اولین کشوری نیست که تخممرغ را در بورس کالا عرضه می‌کند. پیش‌تر امریکا تا سال ۱۹۸۲ و ژاپن تا سال ۲۰۱۰ این کار را انجام می‌دادند.
نمودار زیر وضعیت عرضه معاملات آتی تخممرغ از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد. معاملاتی که هر چند در لات‌های پنج تنی انجام می‌شوند؛ اما بیش از پیش نشان می‌دهد که کشورها بنا به شرایطی که دارند، بعضی کالاها را در بورس عرضه می‌کنند. معاملات تخممرغ با قیمت و تاریخ تحویل کاملا مشخص صورت می‌گیرد و کشاورزان و شرکت‌های غذایی امیدوارند که این عرضه‌ها مساله قیمت‌های لحظه‌ای را حل کند. یک تحلیلگر بازار سرمایه در آن زمان گفته بود که اگر عرضه تخممرغ موفق باشد، می‌توانیم به عرضه محصولاتی مثل گراز زنده هم فکر کنیم.اتفاقی که بعدها محقق شد و امروز می‌توان معاملات آتی گراز زنده را در وب سایت بورس کالای دالیان مشاهده کرد. حتی وبسایت بلومبرگ چندی پیش در گزارشی از کاهش قیمت گراز در چین و تأثیر آن بر کاهش تورم قیمتی مواد غذایی مخصوصا محصولات گوشت خوک خبر داد.
در بازارهای سرمایه دنیا کالاهای عجیب و غریب دیگری هم معامله می‌شوند. این روزها اگر سری به وبسایت‌های دیده‌بان بازار سرمایه بزنیم، می‌توانیم نوسانات معامله آب پرتقال را ببینیم. برزیل در صدر فهرست کشورهای تولیدکننده پرتقال قرار دارد و پس از آن چین و سپس ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ قرار دارند. این سه کشور تاثیرگذارترین بازارها برای تعیین قیمت بین‌المللی آب پرتقال هستند. حدود ۵۵ درصد پرتقال‌های ایالات متحده از فلوریدا می‌آید، جایی که محصول آن مستعد رویدادهای آب و هوایی شدید مانند توفان یا سرمای غیرمنتظره است که می‌تواند محصول کل فصل را از بین ببرد؛ اما چرا آب پرتقال در بورس عرضه می‌شود؟ بر اساس مقاله‌ای که اینوستوپدیا منتشر کرده است، تمرکز بیشتر محصول در یک مکان واحد و احتمال رخدادهای شدید آب و هوایی و شرایط مشابه در برزیل منجر به عدم اطمینان بالا و در نتیجه نوسانات بالا در قیمت پرتقال شد. نبود ظرفیت‌های انبارکردن و فرآوری پرتقال قبل از سال ۱۹۵۰، آب پرتقال را به کالای مصرفی روزمره یا کالای فاسدشدنی محدود و محصور می‌کرد.
در دهه ۱۹۵۰، صنعت آب پرتقال با توسعه آب پرتقال فشرده منجمد (FCOJ) متحول شد. اختیار معامله آب پرتقال، دارایی پایه یک قرارداد آتی، یکی از این قراردادهای آتی به ارزش ۱۵۰۰۰ پوند از آب پرتقال غلیظ جامد است. صاحب قرارداد در این صورت می‌تواند یکی از این چند اقدام را انجام دهد: معامله (فروش/خرید) قرارداد آتی، مبادله قرارداد با آب پرتقال فیزیکی یا انتقال قرارداد به قرارداد آتی مدت بعدی. به گفته اینوستوپدیا معامله‌گران باید بدانند که چگونه تغییر در عادات مصرفی می‌تواند روی قیمت آب پرتقال تأثیر بگذارد. افزایش مصرف در کشور تولیدکننده پرتقال، عرضه صادراتی را کاهش می‌دهد.
در چنین وضعیتی مردم می‌توانند قید آب پرتقال را بزنند و سراغ نوشیدنی‌های دیگری بروند. شبیه اتفاقی که در امریکا افتاد و کاهش مصرف منجر به کاهش قیمت شد. هر کشور و فرهنگی شرایط و ذائقه خاص خودش را دارد. به عنوان مثال غیر از آب پرتقال در بورس کالای ایالت متحده، گاو زنده هم معامله می‌شود. معاملات آتی گاو زنده در واقع خرید و فروش دام در بورس کالای شیکاگو است. قرارداد آتی دام زنده توافقی است که در نهایت گاو زنده کامل را با حدود ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ پوند - معادل ۵۴۴ تا ۶۳۶ کیلوگرم – به خریدار تحویل می‌شود. بیشتر خریداران این معامله فرآوران محصولات گوشتی هستند.
شبیه هر معامله آتی دیگری، معامله‌گر باید نگاهی به چارت معاملات بکند و پس از رصد قیمت فعلی تصمیم بگیرد که چند معامله بخرد. هر معامله آتی هم حدودا ۴۰ هزار پوند گاو است. یعنی حدود ۱۸ تن. کریستف کلمب برای دستیابی به ادویه غنی هند سرگردان بود که ناگهان امریکا را کشف کرد. همین جمله نشان از خاص بودگی ادویه در هند دارد. هند ۷۵ نوع از ۱۰۹ انواع ادویه را تولید و صادر می‌کند. ادویه‌ها بخش قابل توجهی از بازار سرمایه هند را تشکیل می‌دهند. کشور هند حدود ۲.۸ میلیون تن ادویه تولید می‌کند که از این میزان ۸ تا ۱۰ درصد آن صادر می‌شود. بخش دیگری از بازار ادویه در هند در بورس کالاست. مستندات وبسایت بورس کالای هند، گویای این است که ادویه در بورس کالا عرضه می‌شود و مصرف‌کنندگان می‌توانند با قواعد و شرایط خاصی این محصول را خریداری کنند.
