در چند روز اخير صدر اخبار رسانه‌ها تجارت نفت ايران و چين شد. به ادعاي رويترز تجارت نفت بين چين و ايران در ماه‌هاي اخير با روند نزولي مواجه‌شده، زيرا تهران ارسال محموله‌هاي نفت خود را به پالايشگاه‌هاي مستقل چين، يعني مشتري اصلي خود، به‌طور موقت متوقف كرده است.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، درحالي كه رويترز با انتشار گزارشي مدعي توقف ارسال محموله‌هاي نفتي ايران به چين در پي كاهش تخفيف نفتي شده است، شركت ملي نفت ايران اين ادعا را نه تأييد و نه تكذيب كرده است.
چند روز گذشته، رويترز مدعي شد ايران به‌دليل درخواست قيمت بالاتر براي نفت خود (كاهش تخفيف) ارسال محموله‌هاي نفتي به چين را متوقف كرده است، اين ادعاي رويترز درحالي مطرح شده است كه چين يكي از مشتريان سنتي و هميشگي نفت خام ايران بوده است و از بزرگ‌ترين مشتريان نفتي كشور محسوب مي‌شود.
رويترز در گزارشي به نقل از يك منبع چيني مدعي شد؛ «دستور توقف ارسال محموله‌هاي نفتي از تهران صادر شده است و مشخص نيست ماجرا چگونه پايان مي‌يابد، بايد منتظر ماند و ديد آيا پالايشگاه‌هاي چيني حاضرند قيمت‌هاي جديد ايران را بپذيرند.»
تسنيم مي‌گويد در مقابل اين ادعا، شركت ملي نفت ايران سكوت كرده است درواقع اين ادعاي رويترز، در خصوص توقف ارسال محموله‌هاي نفتي به چين، توسط شركت ملي نفت ايران نه تأييد شده و نه تكذيب شده است.
پشت پرده چيست؟
تجارت نفت بين ايران و چين به‌دليل وقفه در ارسال برخي محموله‌هاي نفت سبك و اصرار تهران بر افزايش قيمت‌ها در مسير كاهشي افتاد. اين افت صادرات حدود ۱۰ درصد از واردات نفت‌خام چين از ايران را تحت تاثير قرار داده است؛ به‌طوري‌كه كاهش عرضه نفت ايران مي‌تواند تاثيراتي بر قيمت جهاني نفت داشته باشد و سود پالايشگاه‌هاي چيني را تحت‌الشعاع قرار دهد.
اين تصميم غيرمنتظره، از نگاه پالايشگران مستقل چين به عنوان عهدشكني تلقي شده و ممكن است با عواقب معافيت ايالات متحده از تحريم‌هاي نفتي ونزوئلا در اكتبر مرتبط باشد كه در نتيجه محموله‌ها تغيير مسير داد و بهاي نفت صادر شده به چين تحت تاثير قرار گرفت.
فروشندگان ايراني اخيرا به خريداران چيني از كاهش تخفيف‌ها اطلاع دادند و اين موضوع كام خريداران چيني را تلخ كرده است. ميزان كاهش تخفيف‌هاي ايران به گفته رويترز تنها به حدود ۴ دلار در هر بشكه رسيده، اما برخي خريداران در چين اين قيمت‌هاي بالاتر را پذيرفته‌اند.
برخي برآوردها از كاهش عرضه نفت ايران به چين حكايت دارد كه متعاقب آن پيشنهاد كاهش محسوس تخفيف نفتي ايران به چين را مطرح كرده است. با توجه به افت بهاي نفت‌خام در بازارهاي جهاني به موازات جرقه‌هاي رشد نرخ، همچنين افزايش قيمت‌هاي پيشنهادي برخي كشورها به موازات مديريت عرضه اوپك‌پلاس، به‌نظر مي‌رسد اين اقدام گامي در جهت حفظ منافع نفتي ايران بوده و به اذعان رويترز برخي پالايشگاه‌هاي چيني، اين افت شديد تخفيف نفت سبك را پذيرفته‌اند.
در صورت استمرار روند رشد قيمت‌ها، بازگشت مشتريان چيني ايران نه تنها دور از ذهن نيست، بلكه پيش‌بيني رشد قيمت‌ها به‌معناي آن است كه ايران رويكردي هوشمندانه را در فروش نفت خود به چين برگزيده؛ گويي مشتريان چيني خود را خوب شناخته است.
فروشندگان نفت ايران تخفيف محموله‌ها را كاهش داده‌اند كه اين اقدام مي‌تواند نتيجه معافيت ايالات‌متحده از تحريم‌هاي نفت ونزوئلا در اكتبر و هدايت مجدد محموله‌ها به ايالات‌متحده و هند و تاثير بر عرضه نفت به چين باشد.
فروشندگان ايراني از تخفيف‌هاي محدودتر به خريداران چيني براي تحويل محمو له‌ها در دسامبر و ژانويه اطلاع دادند كه اين سياست قيمت‌گذاري روند نزولي تجارت نفت بين دو كشور را در پي داشت؛ زيرا خريداران چيني را مجبور كرد تا با قيمت‌هاي بالاتر دست‌وپنجه نرم كنند. پالايشگاه‌هاي مستقل چين، موسوم به «Tea pot»، مشتريان اصلي نفت ايران هستند و جايگزين پالايشگاه‌هاي دولتي شده‌اند كه به دليل تحريم‌هاي امريكا معامله با ايران را فعلا متوقف كرده‌اند.
كاهش تخفيف‌ها از سوي ايران منجر به كاهش واردات نفت چين از ايران شده و اين احتمال وجود دارد كه بر قيمت جهاني نفت تاثير بگذارد و سود پالايشگاه‌هاي چيني را كاهش دهد. ميزان كاهش تخفيف نفت ايران نامشخص است، اما اين وضعيت نشان‌دهنده چالش‌هاي جاري در بازار جهاني نفت تحت‌تاثير عوامل ژئوپليتيك و تحريم‌ها است.
منابع پالايشگاهي و تجاري گفتند؛ تجارت نفت سبك دو كشور تحت‌الشعاع افزايش قيمت قرارگرفته و فعلا متوقف‌شده، زيرا تهران قيمت‌هاي بالاتري را از مشتري اصلي خود مي‌خواهد و اين سياست باعث‌شده تا بزرگ‌ترين واردكننده نفت‌خام در جهان، تجارت خود را با ايران كاهش دهد.
صادرات نفت ايران كه حدود ۱۰ درصد از واردات نفت‌خام چين را تشكيل مي‌دهد، در اكتبر كاهش يافت و تا حدي از قيمت‌هاي جهاني بالاتر حمايت و سود پالايشگاه‌هاي چيني را كاهش داد.
اين اقدام ناگهاني همچنين مي‌تواند نشان‌دهنده نتيجه معكوس معافيت اكتبر امريكا از تحريم‌هاي نفت ونزوئلا باشد كه محموله‌ها را از توليدكننده امريكاي‌جنوبي به ايالات‌متحده و هند منحرف كرد و قيمت‌ها را براي خريداران نفت چين افزايش داد.
رويترز به نقل از منابع بازرگاني و پالايشگاهي گزارش كرد ايران قيمت بالاتري را براي نفتي كه به چين عرضه مي‌كند، مطالبه كرده است.
چين حتي پس از بازگشت مجدد تحريم‌هاي امريكا عليه نفت ايران در سال ۲۰۱۸، همچنان به خريد نفت ارزان‌تر ايران ادامه داده است اما اكنون، رويترز به نقل از منابع آگاه مدعي شده است كه ايران خواستار اختلاف قيمت كمتر نفت خود در مقايسه با نفت برنت براي عرضه به چين است.
به گفته منابع بازرگاني، ايران خواستار تخفيف پنج تا شش دلاري براي هر بشكه نفت سبك خود براي تحويل در دسامبر و ژانويه در مقايسه با قيمت نفت برنت شده است.
يك مدير بازرگاني مستقر در چين به رويترز گفت: هنوز معلوم نيست آيا پالايشگاه‌هاي چيني اين قيمت جديد را قبول خواهند كرد يا خير.
منابع بازرگاني به رويترز گفتند: دستكم يك پالايشگاه مستقل در شاندونگ، اين قيمت بالاتر را پذيرفته و يك محموله را با تخفيف كمتر در اواخر دسامبر خريداري كرده است.
يك خريدار چيني در شاندونگ گفت: خريداران براي يافتن يك راهكار تلاش مي‌كنند زيرا قيمت‌هاي جديد، بالا هستند. همچنين انتخاب‌هاي محدودي وجود دارد.
بر اساس گزارش اويل پرايس، قيمت‌هاي بالاتر براي نفت ايران، حاشيه سود پالايشگاه‌هاي مستقلي را كه پس از تحريم‌هاي امريكا، به خريد نفت ايران ادامه دادند، ضعيف خواهد كرد.
بعلاوه، افزايش قيمت نفت براي مشتريان چيني، ممكن است نفت ارزان در دسترس چين را كه با خريد نفت تحت تحريم، ميلياردها دلار صرفه‌جويي كرده است، كاهش دهد.
در همين زمينه سجاد بهزادي، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل»، اظهار داشت: اگر چه رييس اتاق بازرگاني مشترك ايران و چين توقف صادرات نفت ايران به چين به نقل از رويترز را قبول ندارد اما اينكه رويترز مدعي است ايران براي فروش نفتش به كشور چين ناز مي‌كند، اگر واقعيت داشته باشد از نگاه من خبر خوبي است.
ما تا كي بايد نفت ارزان بفروشيم و تازه همان فروش نيم بند هم با كالا مبادله شود و ارزي وارد كشور نشود. اگر ايران با همه فشارهاي بين‌المللي و تحريم‌ها، به روزهايي برگشته است كه مشتري براي نفت و مشتقات نفتي‌اش متنوع شده است و مي‌تواند براي فروش محصولات نفتي خود قيمت تعيين كند؛ مگر بهتر از اين مي‌شود؟ عادي‌سازي مناسبات اقتصادي و سياسي آرزوي هر ايراني است. اما در اين ميان يك نكته وجود دارد.
وي تصريح كرد: كشور ما همچنان در توليد وصادرات نفت ظرفيت بسيار بالايي دارد. چرا مناسبات اقتصادي و سياسي ما با جهان بيرون آن‌قدر عادي نباشد كه ذوق‌زده فروش چند بشكه نفت بيشتر به مشتريان نباشيم.
وي عنوان كرد: گفته مي‌شود همين كشور چين از بعد از كرونا در برخي از ماه‌هاي سال بيش از ۱۲ ميليون بشكه نفت وارد مي‌كند و نفت ايران تنها ۱۰ درصد ظرفيت واردات اين كشور را تشكيل مي‌دهد. اگر جايگاه ما در مناسبات اقتصادي و انرژي جهان اين است، چين خيلي راحت از ما عبور خواهد كرد و فروشنده ديگري پيدا خواهد كرد.
وي بيان داشت: اگر ايران براي فروش نفت خودش به چين ناز مي‌كند چه بهتر اما ما زماني مي‌توانيم براي كشور چين قيمت تعيين كنيم يا اينكه از تخفيف خود براي فروش نفت بكاهيم كه مشتري قوي‌تري در بازار انرژي جهان داشته باشيم.
وقتي طبق گزارش بلومبرگ ۹۱ درصد از نفت ايران همچنان به چين فروخته مي‌شود؛ اين يعني وابستگي در فروش نفت. اين يعني عادي نبودن مناسبات حوزه انرژي، به عنوان مهم‌ترين منبع اقتصادي و ارز آوري كشور.
بهزادي گفت: متاسفانه آنچه تحليل اين حوزه را براي ما سخت‌تر مي‌كند عدم شفافيت در آمارها به دليل تحريم‌هايي است كه بر انرژي كشور همچنان سايه سنگيني دارد. مثلا اگر هم مشتري قابلي غير از چين براي نفت ايران وجود دارد، تلاش مي‌شود به خاطر تحريم‌ها، محرمانه بماند و آمارها مخفي بماند.
وي خاطرنشان كرد: واقعيت اين است كه حضورشفاف و چند جانبه گرايي با ساير كشورها بنيان تحول اقتصادي آينده جهان است. چنين افقي براي ما همچنان دور از دسترس است. ما هيچ طرح مهم انرژي مشتركي با جهان نداريم و عليرغم اينكه در اين حوزه صاحب ثروت هستيم اما تحريم‌ها ما را درمانده كرده است.
وي در پايان گفت: نه تنها قدرتي مانند كشور چين، بلكه افغانستان هم به انرژي ما وابسته نيست و بنزين بي‌كيفيت ما را بر مي‌گرداند. در چنين شرايطي ناز كردن فروش محصولات نفتي به مشتريان اگر چه آرزوي ماست اما همچنان دور از دسترس است.
