چگونگي عرضه اقلام راهبردي به صنايع نفت و گاز!

در وضعيتي رشد اقتصادي شش ماهه اول سال جاري از سوي مركز آمار ايران 7.5 درصد اعلام شده است كه در شرايط تحريمي كامل قرار داريم. در همين راستا، خزانه داري امريكا از تشديد تحريم‌ها طي سال‌هاي گذشته و بعد از روي كار آمدن دولت سيزدهم در ايران خبر داده است.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، استفاده از توان داخلي نيازمند زيرساخت‌هاي قانوني بود كه مجلس با مصوباتش آنها را تدارك ديد. در همين ارتباط، بايد به قانون جهش توليد دانش بنيان اشاره كنيم. بندهايي همچون ترك تشريفات مناقصه در اين قانون زمينه‌اي براي فعاليت حداكثري دانش بنيان‌ها و ارايه توليدات بار اول فراهم كرد. 
در سال‌هاي اخير، دستيابي به فناوري‌ها و تجهيزات استراتژيك صنعتي به عنوان يك جنبه كليدي در توسعه زنجيره‌هاي ارزش صنعتي مطرح شده است. اين رويكرد كه به عنوان توليد بار اول شناخته مي‌شود، بر بومي‌سازي و توليد داخلي فناوري‌ها و تجهيزات تحريم شده و استراتژيك تاكيد دارد. از زمان اجراي قانون جهش توليد دانش بنيان توسط دولت سيزدهم، جايگاه ويژه‌اي پيدا كرد و منجر به امضاي قراردادهاي متعددي در صنايع مختلف شد. شايان ذكر است، صنعت نفت و گاز در توليد بار اول، دستيابي به توسعه صادرات نفت خام كشور و تبديل شدن به قطب توليدكنندگان تجهيزات، پيشرو بوده است.
توليد بار اول شامل همكاري بين شركت‌هاي دانش‌بنيان و صنايع بزرگ براي اجراي استراتژي‌هاي بومي‌سازي است. اين رويكرد مبتني بر استفاده از دانش و فناوري براي پيشبرد توسعه صنعتي است. با بومي‌سازي موفقيت آميز تجهيزات و فناوري‌ها، امكان ورود به بازارهاي صادراتي و تثبيت كشور به عنوان توليدكننده بزرگ تجهيزات فراهم مي‌شود. اتخاذ اين رويكرد در افزايش سهم بخش صنعت در اقتصاد موثر بوده است. 
توليد بار اول در سال 2018 زماني كه تحريم‌هاي اقتصادي چالش‌هاي مهمي را براي توليد صنعتي در كشور ايجاد كرد، اهميت فوق‌العاده‌اي پيدا كرد. با تمركز بر توليد داخلي، به‌ويژه در بخش‌هايي مانند نفت و گاز، توليد بار اول به محوري براي خنثي كردن آثار تحريم‌ها در صنعت انرژي ايران تبديل شد. صنعت نفت و گاز، به ويژه، براي تضمين توليد بي‌وقفه و حفظ منافع كشور، به‌شدت بر توليد بار اول متكي بود. اين رويكرد نه تنها تاثير تحريم‌ها را كاهش داد، بلكه فرصت‌هايي براي خودكفايي و كاهش وابستگي به تامين‌كنندگان خارجي ايجاد كرد.
يكي از نتايج مهم توليد بار اول، پتانسيل آن براي صرفه‌جويي در ارز و ايجاد درآمد از طريق صادرات تجهيزات و فناوري‌هاي بومي‌سازي شده است. قبل از تلاش‌هاي بومي‌سازي، كشور به‌شدت به واردات تجهيزات استراتژيك متكي بود كه منجر به خروج ارز قابل توجهي شد. با توليد اين اقلام در داخل براي اولين‌بار، نياز به واردات چنين تجهيزاتي كاهش مي‌يابد و در نتيجه صرفه جويي قابل توجهي مي‌شود. علاوه بر اين، بومي‌سازي موفق تجهيزات و فناوري‌ها، ايران را قادر مي‌سازد تا اين محصولات را صادر كند و آنها را به منبعي ارزشمند از درآمد ارزي تبديل كند. استفاده صنعت نفت و گاز از توليد براي اولين‌بار به ايران اجازه داد تا به سهامدار پالايشگاه‌هاي فراسرزميني تبديل شود و موقعيت خود را در بازار جهاني بيشتر تقويت كند. توليد بار اول نقش مهمي در توسعه زنجيره‌هاي ارزش صنعتي ايفا مي‌كند. با بومي‌سازي فناوري‌ها و تجهيزات استراتژيك، شركت‌ها مي‌توانند وابستگي خود را به تامين‌كنندگان خارجي كاهش دهند و بر فرآيند توليد كنترل داشته باشند. اين بومي‌سازي نه تنها خودكفايي را افزايش مي‌دهد بلكه باعث رشد صنايع داخلي نيز مي‌شود. علاوه بر اين، ايران با تبديل شدن به قطب توليد تجهيزات، مي‌تواند سرمايه‌گذاري خارجي را جذب كند، فرصت‌هاي شغلي ايجاد كند و رشد اقتصادي را تحريك كند.
توليد بار اول به عنوان يك رويكرد محوري در توسعه زنجيره‌هاي ارزش صنعتي در ايران مطرح شده است. اين رويكرد با تمركز بر بومي‌سازي و توليد فناوري‌ها و تجهيزات راهبردي، تأثير تحريم‌ها را كاهش داده و موجب صرفه‌جويي ارزي و درآمدزايي از طريق صادرات شده است. 
موفقيت صنعت نفت و گاز در توليد بار اول، ايران را به عنوان يك بازيگر كليدي در بازار جهاني، به ويژه در پالايشگاه‌هاي فراسرزميني، قرار داده است. در آينده، ادامه حمايت از شركت‌هاي دانش بنيان و تقويت همكاري با صنايع بزرگ براي تضمين رشد و توسعه پايدار زنجيره‌هاي ارزش صنعتي در كشور بسيار مهم است. 
تمامي اين روندها به منزله بازارسازي‌اي براي دانش‌بنيان‌ها بود كه در نهايت بسترساز رشد اقتصادي مطلوب شش ماهه اول سال شد. در همين رابطه و پيرامون ارتباط سازوكار توليد بار اول در جهت تحقق رشد اقتصادي بالا در نيمه اول سال جاري نظرات سيدمحمدرضا ميرتاج الديني، عضو كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس را جويا شديم كه در ادامه مي‌خوانيد.
رشد اقتصادي نيمه اول سال با تمركز بر همكاري نزديك دانش بنيان‌ها با بخش نفت و گاز در حوزه توليد بار اول محقق شد سيدمحمدرضا ميرتاج‌الديني، عضو كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اين موضوع كه تحريم‌هاي صنعتي غرب عليه كشورمان نياز به چاره‌انديشي داشت، تصريح كرد: طي سال‌هاي اخير تحت تحريم‌هاي شديد صنعتي قرار گرفتيم. به نحوي كه عرضه اقلام راهبردي به صنايع مهم كشور از جمله نفت و گاز با مشكل مواجه شد. اين تحريم‌ها با دقت اعمال مي‌شدند و تقريباً راهي براي دور زدن آنها وجود نداشت.
وي ادامه داد: كشورها در مقابل تحريم راهكارهاي متفاوتي در پيش مي‌گيرند. برخي منفعلانه عمل مي‌كنند و برخي به سياست‌گذاري‌هاي فعالانه روي مي‌آورند. 
عضو كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس خاطرنشان كرد: پس از اعمال تحريم‌هاي صنعتي عليه كشورمان، سياست خنثي‌سازي تحريم‌ها در پيش گرفته شد. براي اجراي اين طرح نياز به زيرساخت‌هاي قانوني داشتيم تا بتوانيم از دستاوردهاي دانش بنياني و داخلي كشور نهايت استفاده را داشته باشيم.
ميرتاج‌الديني گفت: در اين شرايط، مجلس ضرورت قانون‌گذاري در حوزه تسهيل فعاليت دانش‌بنيان‌ها را درك كرد. در همين راستا، قانون جهش توليد دانش بنيان مصوب شد. يكي از مهم‌ترين بندهاي اين قانون، موضوع ترك تشريفات مناقصه بود.  وي ادامه داد: در مجلس مصوب شد كه توليدات بار اول و دستاوردهاي دانش بنياني بدون نياز به فرآيند مناقصه به شركت‌ها و سازمان‌هاي دولتي عرضه شود. از قبل نيز اين قانون مصوب شده بود كه اگر محصولي مشابه داخلي با كيفيت در كشور داشته باشد، سازمان‌هاي دولتي نمي‌توانند آن محصول را از خارج از كشور تهيه كنند. عضو كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس خاطرنشان كرد: قوانيني كه در بالا به آنها اشاره كرديم، همگي دست به دست هم دادند تا بستر فعاليت براي دانش بنيان‌ها فراهم شود. در نتيجه، محصولات فراواني براي بار اول توليد شد.  ميرتاج‌الديني گفت: بنا به گفته معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري، وزارت نفت بيشترين استفاده را از توليدات بار اول طي دو سال گذشته داشته است.  وي ادامه داد: با استفاده از توليدات بار اول توانستيم به بهبود روندهاي بهره‌برداري از منابع نفت و گاز كشور بپردازيم. تا جايي‌كه حتي بهره‌برداري از فاز 11 پارس جنوبي به كمك يك پيمانكار داخلي محقق شد و اين هوشمندي نيز به كمك مان آمد تا بخش نفت پيشران اقتصاد كشور باشد. رشد اقتصادي نيمه اول سال با تمركز بر همكاري نزديك دانش بنيان‌ها با بخش نفت و گاز در حوزه توليد بار اول محقق شد.
ميرتاج‌الديني در پايان تأكيد كرد: همدلي تمامي قوا در كنار تلاش‌هاي بي‌دريغ متخصصان داخلي ما را به رشد اقتصادي مطلوبي در شش ماهه اول سال جاري رساند. به نحوي كه فروش نفت كشور به ميزان قبل از تحريم‌ها رسيد.