نقش پررنگ سولفات پتاسيم در صنايع

يكي از حيطه‌هاي عملكرد صنايع پتروشيمي معطوف به محصولاتي است كه در صنايع كشاورزي به كار مي‌روند و بدين‌اعتبار در كميت و كيفيت اصلي‌ترين مواد لازم براي زنده‌بودن انسان (يعني غذا) نيز تاثيرگذار است.
 از جمله اين مواد مي‌توان به سولفات پتاسيم اشاره كرد كه همواره نگاه مديران و كارشناسان صنايع كشاورزي را به خود جلب مي‌كند. در خبرها آمده بود كه در يكي از مجتمع‌هاي پتروشيمي با انجام تصحيحات فني، ميزان توليد و كيفيت محصول سولفات پتاسيم افزايش يافته است. ممكن است اين خبر در نگاه اول خيلي ساده به نظر برسد ولي واقعيت اين است كه همين يك خط خبر علاوه بر اينكه كشاورزان و مجتمع‌هاي صنعتي كشاورزي را خوشحال كرده است، به همان اندازه براي صاحبان صنايع غذايي، دست‌اندركاران صنعت سلامت، توليدكنندگان مكمل‌هاي غذايي و دارويي، شيشه‌سازان و برخي صاحبان صنايع ديگر نيز بسيار خوشحال‌كننده است. 
اينگونه توليدات صنعت پتروشيمي به دو دليل بسيار باارزش هستند اول اينكه مواد اوليه آنها توليدات جانبي و اغلب كم‌ارزشي همانند اسيد سولفوريك هستند كه در تركيب با كلريد پتاسيم به سولفات پتاسيم تبديل مي‌شود. در اينجا از مواد كم‌ارزش بدون نياز به سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده محصولي با ارزش توليد مي‌شود. ديگر اينكه اين محصول باارزش علاوه بر تامين نيازهاي منطقه‌اي و استاني، گزينه واردات آن را ملغي مي‌سازد. سولفات پتاسيم ماده‌اي بدون بو و طعم و سفيدرنگ است و به دو صورت گرانوله (با شكل ظاهري همانند دانه شكر) و پودري توليد مي‌شود.
اما چرا چنين محصولي تا اين اندازه براي صنايع كشاورزي، صنايع غذايي، صنعت سلامت و برخي صنايع ديگر مهم محسوب مي‌شود؟ 
 به‌طور كلي اين ماده در بين كشاورزان و مجتمع‌هاي صنعتي كشاورزي محبوبيت زيادي دارد، چرا كه به عنوان يك كود كشاورزي ايده‌آل باعث افزايش مقاومت گياهان در مقابل تنش‌هاي دمايي و بيماري‌هاي قارچي مي‌شود. همچنين سطح شوري خاك را كاهش داده و ميزان گوگرد آن را بهبود مي‌بخشد.
به عبارت ديگر در هر بار استفاده عملاً فعاليت فتوسنتز و آنزيم‌هاي خاك را ارتقا  داده و توليد پروتئين، قند و نشاسته را در محصول كشاورزي مربوطه تسريع مي‌كند. تاثير اين محصول در افزايش سرعت انتقال كربوهيدرات‌ها، آمينو اسيد و ساير «ريز مغذي‌ها» به ساقه و برگ گياهان كاملاً ثابت شده است. 
همچنين برخي يافته‌ها حاكي است كه مقاومت به تنش بي‌آبي و خشكسالي را در گياهان بالا برده و مانع سرمازدگي گياهان مي‌شود. برخي كشاورزان گزارش داده‌اند كه در فصولي كه از اين محصول استفاده كرده‌اند، پديده ريزش شكوفه‌ها در زمان گل‌دهي برطرف شده است. به‌طور كلي زمين‌ها و مجتمع‌هايي كه محصولاتي همچون سيب‌زميني، تنباكو، بادام، گردو و مركبات توليد مي‌كنند از جمله متقاضيان اصلي استفاده از آن هستند. 
اما اين محصول كاربردهاي ديگري در صنايع غذايي نيز دارد. سولفات پتاسيم در صنايع غذايي به عنوان ماده معطر و طعم‌دهنده جايگزين نمك طعام مي‌شود و به همين خاطر نقش مهمي در بهبود يا پرطعم نمودن مواد غذايي دارد.
توانايي اين ماده در تعامل با پروتيين‌ها و اصلاح ساختار آنها، باعث شده كه در توليد برخي صنايع غذايي كه از طريق فرآوري حاصل مي‌شوند نيز كاربرد داشته باشد. بهترين نمونه از اين دست مي‌تواند صنايع لبنيات، پنيرسازي و توليد گوشت‌هاي فرآوري‌شده باشد. به‌طور ويژه در اين مورد دوم براي اهداف مختلفي نظير بهبود بافت، بهبود پايداري مواد گوشتي و نگهدارنده به كار مي‌رود. 
از سوي ديگر سولفات پتاسيم عمدتاً در محصولاتي همچون آرد، سبزيجات كنسروي، جايگزين نمك، ميوه‌هاي شيرين شده، پودينگ‌ها، بستني، سس‌ها، غلات صبحانه، نوشيدني‌هاي شيرين، ليموناد يا قهوه فوري جهت تنظيم اسيدي شدن محصول استفاده مي‌شود. 
صنايع سلامت شامل پزشكي، داروسازي و مكمل‌هاي غذايي نيز از به نوبه خود اين محصول را به كار مي‌گيرند. مثلاً بيماراني كه دچار كمبود پتاسيم در بدن هستند، تحت درمان با مكمل‌هايي قرار مي‌گيرند كه در آنها سولفات پتاسيم به كار رفته است. برخي مكمل‌هاي دارويي براي بيماران داراي فشار خون بالا يا بيماري‌هاي قلبي و كليوي نيز حاوي همين ماده هستند. 
در صنعت ايمني نيز سولفات پتاسيم در تركيب با ساير مواد و تركيبات معدني در توليد محصولات مربوط به اطفاي حريق (خصوصاً خاموش‌كردن آتش حاصل از فلزات گداخته) اهميت ويژه‌اي دارد.
به غير از صنايع غذايي نيز كاربردهاي ديگري براي اين محصول وجود دارد. به عنوان نمونه در صنايع شيميايي مختلف يا توليد پليمر و تركيبات پليمر- فلزي به عنوان كاتاليزور و همچنين پركننده‌اي كه مي‌تواند از خمش يا نرم¬شدگي پليمرها جلوگيري كند استفاده گسترده‌اي يافته است. اين تركيب در توليد انواع رنگدانه و رنگ‌سازي نيز پركاربرد است و بيشتر نقش ماده جامد خنثي و نسوز را ايفا مي‌كند.
در صنايع شيشه‌سازي نيز از ديرباز خاكستر سودا روان‌كننده شيشه مذاب بود و با امتزاج با آب، كربنات سديم مورد نياز اين صنعت تامين مي‌شد. ولي با ورود اسيد سولفوريك و صنعت شيميايي مدرن تركيبات كربنات و سولفات پتاسيم سال‌هاست به عنوان روان‌ساز با كيفيتي فوق‌العاده جايگزين آن شده است. 
اكنون مي‌توان درك كرد كه توليد يك محصول از صنعت پتروشيمي تا چه اندازه مي‌تواند بر كميت و كيفيت محصولات در صنايع و بخش‌هاي ديگر موثر باشد.