مقدمه عبور از چالش‌هاي بازار سرمايه سياست‌هاي حمايتي دولت در زمينه كاهش نرخ بهره، اصلاح نرخ پالايشگاه‌ها و ... است. اما چرا بازار سهام نتوانسته واكنش مناسبي به سيگنال‌هاي سودآور بورس بدهد. چهارشنبه گذشته بورس كمي وضعيت بهتري پيدا كرد و تعداد نماد منفي و صف فروش كاهش پيدا كرد. ارزش معاملات نيز كماكان در شرايط بدي قرار دارد. از ۸ ارديبهشت كه بورس وارد يك روند منفي و فرسايشي توام با ركود وحشتناك شده است، از آن تاريخ تا امروز تنها ۵ روز معاملاتي مثبت تجربه شده كه البته به جز يك روز، مثبت‌هاي ديگر هم چندان تعريفي نداشتند. اين دوره ۸ ارديبهشت تا امروز، يكي از بدترين و خراب‌ترين دوره‌هاي بورس در طول كل تاريخش است.
تعديل مثبت براي پالايشي ها
يكي ديگر از اقدامات كه مي‌تواند سيگنالي براي بورس محسوب مي‌شود اين است كه با تصميم هيات دولت، نرخ خريد بنزين تا تاريخ ابلاغ دستورالعمل فروش نفت و خريد فرآورده‌هاي پالايشي اصلاح شد. به اين ترتيب پالايشگاه‌ها بايد سود ۱۴۰۲ خودشان را تعديل كنند و افزايش سود ناشي از برگشت اين درآمد را شناسايي كنند. اما فروش بنزين پالايشگاه به دولت بعد از تاريخ ابلاغ دستورالعمل با فرمول جديد خواهد بود. احمد جانجان معتقد است كه تغيير نرخ خوراك در سال ۱۴۰۲ بدون اطلاع‌رساني بزرگ‌ترين ضربه را به سهامداران وارد كرد با توجه به اينكه قيمت گاز به صورت منطقه‌اي تعيين مي‌شود. به همين دليل بايد مبناي قيمت گذاري دقيق باشد.
البته دولت متعهد شده اگر پالايشگاهي به خاطر برنامه اعلامي شركت ملي پالايش و پخش مجبور به دولت بنزين بي كيفيت شود. وزارت نفت بايد عدم نفع (نرخ پايين‌تر بنزين بي كيفيت) را براي پالايشگاه جبران كند. اين تصميمات تنها بخشي از زيان تحميل شده از سوي وزارت نفت را جبران مي‌كند. تا زماني كه ناترازي بنزين و گازوييل حل نشود، وزارت نفت كماكان هزينه را مي‌خواهد از جيب صنعت بردارد. احمد جانجان با اشاره به اينكه تغيير نرخ خوراك؛ در سال ۱۴۰۲ بدون اطلاع‌رساني بزرگ‌ترين ضربه را به سهامداران وارد كرد، به بازار گفت: با توجه به اينكه قيمت گاز به صورت منطقه‌اي تعيين مي‌شود. به همين دليل بايد مبناي قيمت گذاري دقيق باشد. در شرايط كنوني كشور قطر تحريم نيست و بدون محدوديت فعاليت تجاري دارد. اما اين كشور گاز را با نرخ ۶ يا ۷ درصد به صنايع خود مي‌دهند، اما در ايران نرخ خوراك گاز ۱۷ سنت است.
او با تاكيد بر اينكه در سال‌هاي اخير سياست‌هاي اخير شركت‌هاي پتروشيمي را دچار زيان كرده است، افزود: براي نمونه قطر كه تحريم نيست و مراودات تجاري با تمام كشورهاي دنيا دارد نرخ گاز ۵ سنتي را به عنوان خوراك به صنايع مي‌دهد. در مقابل ايران گاز را با قيمت ۱۷ سنت به شركت‌ها مي‌دهد. اين مساله منجر به كاهش حاشيه سود عدم سرمايه‌گذاري در اين صنعت شده است.
كاهش مجدد نرخ اخزا
نرخ بهره به دليل افزايش هزينه تسهيلات براي بنگاه‌هاي اقتصادي مهم است. در كنار ساير اخبار مثبت، مانند اصلاح تبصره (س) بند ۶ قانون بودجه، تزريق منابع جديد به صندوق تثبيت بازار سرمايه، تسويه بدهي‌هاي ارزي و ريالي دولت به بنگاه‌هاي اقتصادي و... انتظار مي‌رود عوامل بنيادي و موثر بر بازار بهبود يابد. به همين دليل در گام نخست بانك مركزي نرخ سود اخزا را كنترل كرد.
به گفته حسن كاظم‌زاده با اشاره به اينكه روند كاهش نرخ سود اخزا ادامه داشت بازهم نرخ سود اخزاها كاهش پيدا كرد، نرخ سود اخزا به ۳۱.۶ درصد كاهش پيدا كرده است. يك ماه پيش نرخ سود برخي اخزا تا ۳۹ درصد نيز رسيده بود. از سوي ديگر حدود ۱۵ همت اوراق مرابحه دولت نيز در حراج به فروش رسيده است. احتمالا بخش عمده آن توسط بانك‌ها خريداري شده باشد.
در حال حاضر مرحله نخست رسيدن به سطح ۳۰ درصد و در محله دوم ۲۷ درصد است. اين اقدام بين نرخ سپرده و تسهيلات بانكي تا حدودي تعادل ايجاد مي‌كند. هرچند احتمال كاهش بيشتر از اين نيز ممكن است.
حسن كاظم‌زاده با اشاره به اينكه روند كاهش نرخ سود اخزا ادامه داشت بازهم نرخ سود اخزاها كاهش پيدا كرد، گفت: نرخ سود اخزا به ۳۱.۶ درصد كاهش پيدا كرده است. يك ماه پيش نرخ سود برخي اخزا تا ۳۹ درصد نيز رسيده بود.
او با بيان اينكه پيش بيني مي‌شود اين روند كاهشي تداوم داشته باشد و نرخ سود اخزاها تا ۳۰ درصد نيز افت كند. اظهار كرد: از سوي ديگر حدود ۱۵ همت اوراق مرابحه دولت نيز در حراج به فروش رسيده است. احتمالا بخش عمده آن توسط بانك‌ها خريداري شده باشد.
كاظم‌زاده با تاكيد بر اينكه خرداد ماه در مجموع از نظر پولي شاهد تزريق و جبران بخشي از مشكلات سيستم مالي كشور بوديم. گفت: همين مساله خودش را در كاهش نرخ بهره از حدود ۳۷ درصد به ۳۱ درصد نشان مي‌دهد.
براساس اين گزارش، با وجود كاهش نرخ سود اوراق اخزا به حدود اوايل سال، افزايش نرخ ارز نيما، رشد قيمت محصولات در بورس كالا، ماندگاري خودرويي‌ها در بورس هنوز كسي سهم نمي‌خرد. نرخ ارز نيما كماكان فاصله شديدي با نرخ ارز آزاد دارد. اما با اين وجود انتظار مي‌رود با بهبود نسبي شرايط، حداقل كمي خريدار در بازار وجود داشته باشند و اين ركود قفل گونه برطرف شود، اما اينچنين نمي‌شود. در حال حاضر عامل ديگري كه منجر شده زودتر اين دستورالعمل‌ها تعيين تكليف نشوند. قرار داشتن در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري است. در شرايط كنوني بسياري از فعالان بازار سرمايه معتقدند كه اين سياست‌ها در دستور اصلاح هستند اما اهميت اين موضوع در چگونگي اصلاح آنهاست. در واقع اين سناريو وجود دارد كه اصلاحات باب ميل فعالان بازار سرمايه نباشد. به همين دليل دست به نقدترين عاملي كه مي‌تواند به بورس سيگنال مثبت بدهد كاهش سود بانكي و نرخ اوراق است.
دولت نرخ تورم هدف‌گذاري در سال ۱۴۰۲ را حدود ۲۹ درصد اعلام كرده است. به همين دليل در بدترين حالت نرخ اخزا بايد در همين محدوده تورمي عرضه شوند. اما با بيش از سي درصد اين قيمت در بازار ايران اخزا به فروش مي‌رسيد. اين موضوع حكايت از اين دارد كه سايه ريسك‌هاي بازار بر سر فعالان بازار سرمايه سنگيني مي‌كند. از اين رو ترجيح مي‌دهند در بازار كم ريسك معامله كنند بنابراين سرمايه‌ها از بازار سرمايه به بازار بدهي مهاجرت كرده است.
