انتظار ادامه‌دار بورس تهران
انتخاب نهمین ريیس دولت به دور دوم کشید و قرار است جمعه هفته آینده مجدد مردم به پای صندوق‌های رای بروند تا ريیس دولت چهاردهم مشخص شود و به نظر می‌رسد که بازارها همچنان منتظر بمانند تا وضعیت دولت جدید مشخص شود و در نهایت یک مسیر جدید برای توسعه خود در پی بگیرند.
انتخاب نهمین ريیس دولت به دور دوم کشید و قرار است جمعه هفته آینده مجدد مردم به پای صندوق‌های رای بروند تا ريیس دولت چهاردهم مشخص شود و به نظر می‌رسد که بازارها همچنان منتظر بمانند تا وضعیت دولت جدید مشخص شود و در نهایت یک مسیر جدید برای توسعه خود در پی بگیرند.
درحال حاضر دو کانديدای ریاست جمهوری به مرحله دوم انتخابات رسیدند و تا یک هفته آینده مشخص خواهد شد که کداميك از نامزدهای اصولگرا یا اصلاح‌طلب می‌تواند به عنوان ريیس دولت جدید منصوب شود. هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری نظرات خاصی در خصوص بورس داشتند که در این گزارش این اظهارنظرات را بررسی می‌کنیم. مسعود پزشکیان معتقد است: «بورس اوراق بهادار بدترین دوران خود را در چهار سال گذشته سپری کرده است.
مشکل بورس همان مشکل اقتصادی کشور است. دخالت ناروای دولت در کسب و کارها و تحریم‌های بین‌المللی. قرار بود مشکل بورس سه روزه حل شود اما بحران سه سال کامل ادامه یافت. برای حمایت از بورس نرخ خوراک صنایع را چند برابر کردند و مصوبه را دو ماه در کشوی معاون اول نگه داشتند تا نورچشمی‌ها فرصت کافی برای خالی کردن پرتفوی‌شان داشته باشند. اینطور شد که سقوط بزرگ اردیبهشت ۱۴۰۲ شکل گرفت.» وی در ادامه گفت: «تاکید بر اینکه به آنچه گفتم معتقدم به صحبت‌های قاضی‌زاده هاشمی در این مناظره اشاره کرد و گفت نمی‌دانم چرا برادرمان آقای قاضی‌زاده می‌خواهد ما را وادار به جنگ و جریانی کند که همان اختلاف‌ها است؛ این برادر عزیزمان قبلاً نیز می‌گفت سه روزه مشکل بورس را برطرف می‌کند، پیشنهاد می‌کنم که با جانبازان تماس تلفنی برقرار شود و اگر از وضعیت راضی هستند که حتماً وضعیت درست است.» «من آمده‌ام تا به شکل‌گیری بنگاه‌های اقتصادی قدرتمند، مبتکر و دانش بنیان کمک کنم؛ سرمایه‌گذاران بورس از آنچه در چند سال اخیر بر سرشان آمده است به‌شدت آزرده‌اند و سهامداران سهام عدالت حق و حقوق خودشان را می‌خواهند؛ من آمده‌ام تا از شکل‌گیری بازار سرمایه قدرتمند و در خدمت تولید و اشتغال حمایت کنم.» سعید جلیلی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری معتقد است: «وقتی در سال ۱۳۹۹ در بورس ریزش اتفاق افتاد به ريیس جمهور وقت (آقای روحانی) نامه نوشتم و ۲۲ موضوع را برای ساماندهی به بورس مطرح کردم، بازار سرمایه باید نمادی از اقتصاد واقعی کشور باشد، بازار اولیه باید در اولویت باشد و نباید بازار ثانویه به بازار سوداگری تبدیل شود.»
«به گفته جلیلی، باید دولت از سهامداران خرد حمایت کند و این برای دولت یک فرصت است که مردم به بورس بیایند، باید تصمیمات خلق‌الساعه از بین برود و با بیمه کردن سهام، مردم با خیال راحت در بورس سرمایه گذاری کنند، بیمه سهام نیاز به هماهنگی سه دستگاه پولی، مالی و بیمه‌ای کشور به نام؛ سازمان بورس، بانک مرکزی و بیمه مرکزی است و با هماهنگی این ۳ دستگاه می‌توان به سهامداران برای سهامداری در بورس اطمینان داد.»
نکته قابل توجه اینجاست که مسعود پزشکیان در مقایسه با سعید جلیلی نظرات تخصصی‌تری درخصوص بورس بیان کرده و حتی ستاد انتخاباتی پزشکیان درباره بورس اطلاعیه‌ای داد و در بخشی از این اطلاعیه آمده است که «نیک می‌دانیم که در این ۴ سال گذشته بازار سرمایه روزهای خوشی را سپری نکرده است؛ پس از رشد غیرمنطقی بازار سهام در سال‌های 99-98 و ریزش آن در اواسط تابستان ۱۳۹۹، علی‌رغم افت شدید قیمت‌ها و ارزش سرمایه‌های ملت شریف، هنوز بازار سرمایه نتوانسته است قامت راست کند. امروز با احتساب دارندگان سهام عدالت، توسعه نهادهای مالی، صندوق‌های بازنشستگی، بانک‌ها و بیمه و... ذی نفعان این بازار افزایش چشم‌گیری داشته است و لزوم اهتمام بیشتر دولت‌ها بر هدایت سرمایه ها به بازار سرمایه، افزایش شفافیت و حمایت از آن بیش از پیش روشن گشته است. اهمیت بازار سرمایه و ارکان مختلف آن بر کسی پوشیده نیست و بازار سرمایه یکی از تجلی‌های مردمی سازی اقتصاد و آیینه تمام نمای صنعت است. لذا آنچه بر تحولات بازار سهام مشاهده می‌کنیم، ویترینی از نگاه حاکم بر بر صنعت و کسب و کارها بوده است. مواردی چون افزایش گستره قیمت‌گذاری دستوری، وضع عوارض و سرکوب نرخ دلار صادرکنندگان، بخشنامه های خلق الساعه و تبدیل شدن بورس به قلک دولت لطمات سختی به اقتصاد ما وارد کرده است. آنچه در ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ بر بازار سهام روا داشته شد، نمونه غیرقابل توجیه از این مداخلات مخرب، غیرشفاف و ایجاد بستر ویژه خواری بوده است که بر اعتماد سرمایه‌گذاران بر بدنه حکمرانی اقتصادی لطمات جبران ناپذیری وارد کرده است.
در کنار این مسائل افزایش های شدید نرخ تامین مالی که برای شرکت‌های خصوصی در مواردی به ۵۰ درصد نیز می‌رسد، مشکلاتی چون تحمیل هزینه مالی، توقف طرح‌های توسعه و بحران سرمایه در گردش را ایجاد کرده است که شرکت‌ها در چنین شرایطی از بین هزینه های مالی و کاهش تولید لاجرم یکی را باید انتخاب کنند. مجموع عوامل فوق سبب شد حاشیه سود خالص شرکت‌های بازار سرمایه، از ۳۵ درصد در فروردین ۱۴۰۰، به ۲۳ درصد در خرداد ۱۴۰۳ کاهش یابد. بنا به آنچه شرح شد، مبرهن است که بر مشکلات نمی‌توان در بازه زمانی بسیار کوتاهی فايق آمد، اما با تغییر رویکرد به یک دولت تخصص‌گرا که قايل بر سیاست‌گذاری و فراهم آوردن فرصت های اقتصادی رقابتی و برابر است- نه مداخلات ناکارآمد بر اقتصاد- افق‌های روشنی می توان به روی بازار سرمایه گشود.
کما اینکه مواردی چون، کاهش گستره قیمت‌گذاری دستوری، کاهش فاصله نرخ دلار نیما و بازار آزاد، حرکت به سمت حذف رانت های ارزی، جایگزینی سیاست تشویق صادرات با سیاست جایگزینی واردات، فرموله شدن نرخ خوراک پتروپالایشی با منطق بنیادین و رقابتی، تقویت بورس کالا، حکمرانی شرکتی برای حفاظت از حقوق سهامداران خرد و پرهیز از تامین مالی دولت از سود شرکت‌ها در برنامه‌های اقتصادی دکتر پزشکیان نیز مورد تاکید بوده است.»
به نظر می‌رسد که تنها یک کاندیداي ریاست جمهوری به فکر بورس است و کاندیداي دیگری نیز سیاست‌های دیگری را در پیش گرفته و احتمالا در این شرایط بورس نتواند رشد کند و به نوعی به همین روند نزولی و اصلاحی خود ادامه دهد. محدودیت در سیاست و اقتصاد کشور می‌تواند نزول بورس و سقوط بازار سرمایه را در پی داشته باشد.
بازار از نگاه معاملات
در اولین روز معاملاتی یعنی شنبه 9 تیر ماه، شاخص کل بورس تهران 10 هزار و 892 واحد نسبت به روز کاری گذشته بالاتر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 96 هزار و 24 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با افزایش 5 هزار و 398 واحدی در رقم 678 هزار و 661 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با رشد 141 واحدی به رقم 22 هزار و 445 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با افزایش هزار و 627 واحد به سطح 119 هزار و 672 واحد رسید.
روز شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی منفی شد و 83 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. در این روزنماد کنور بیشترین خروج پول حقیقی را داشت که ارزش آن 27 میلیارد تومان بود. پس از کنور، نمادهای وبملت، شستا، وتجارت و فولاد بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای بوعلی، حکشتی، ذوب، تاپیکو و فزر تعلق داشت.
روز اخیر نمادهای نوری، بوعلی، حکشتی نمادهای سبز پوش بورس بودند که بیشترین اثر را در رشد شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای کنور، وامید و خودرو از نمادهای قرمز بودند که اثر منفی بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای زاگرس، شگویا و خدیزل بیشترین اثر افزایشی را بر شاخص داشتند و نمادهای بپاس، مارون و خاور نمادهایی هستند که اثر کاهنده بر شاخص کل فرابورس داشتند. در بین نمادهای پرتراکنش بورس نماد ذوب بیشترین تراکنش را داشت و فولاد و خودرو در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز شفام، خاور و فزر بیشترین تراکنش را داشتند. طی روز شنبه ارزش معاملات کل بازار سهام به 9 هزار و 929 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه هزار و 540 میلیارد تومان بود که 16 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل می‌دهد. ارزش معاملات خرد نیز با افزایش 17 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 915 میلیارد تومان رسید. در معاملات شنبه، 55 نماد صف خرید داشتند و 104 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 79 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 128 میلیارد تومان کاهش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 37 درصدی به 324 میلیارد تومان رسید.
