سلطه جعبه جادویی در جذب مخاطب
گروه گوناگون در گذشته، نفوذ رسانهها به زندگی روزمره رواج چندانی نداشت. شاید بتوان گفت روزنامهها از نخستین رسانههایی بودند که بهطور روزانه یا هفتگی با زندگی مردم ارتباط داشتند و مخاطبان به آن احساس وابستگی پیدا کردند. رادیو نیز اغلب برای اطلاعرسانیهای دولتی و سیاسی مورد استفاده قرار میگرفت اما بهتدریج به عنوان یک رسانه عمومی جای خود را بین مردم باز کرد. پس از اختراع تلویزیون، جایگاه رسانه در بین مخاطبان تغییرات چشمگیری را تجربه کرد. در میان سایر رسانهها، تلویزیون به راحتی توانست جای خود را میان خانوادهها پیدا کند و به عضو جداییناپذیر تبدیل شود. این جایگاه تلویزیون تا حدی پیش رفت که امروزه مساله وابستگی به تلویزیون و گاهی افراط در استفاده از آن به عنوان یکی از اعتیادهای رفتاری در جهان شناخته میشود.
پس از ورود اینترنت و افزایش حضور در فضای مجازی به نظر میرسید که این تکنولوژی بتواند رقیبی برای سایر رسانهها شود. پایگاههای اینترنتی در بیشتر اوقات اطلاعات را سریعتر از سایر رسانههای جمعی منتشر میکنند. بهخصوص بعد از ورود تلفنهای هوشمند که توانستند به راحتی امکان استفاده از اینترنت را در اختیار شهروندان قرار دهند. همچنین تنوع اطلاعات در این نوع رسانهها موجب وابستگی مخاطبان به فضای مجازی شده است. با اینحال با توجه به تحقیقات صورتگرفته، با وجود افزایش تلفنهای همراه هوشمند در سالهای اخیر، همچنان وابستگی به تلویزیون بالاترین آمار را در بین رسانهها داشته است.
طبق گزارشهای به دست آمده، بزرگسالان امریکایی هنوز هم بیشترین زمان خود را صرف تماشای برنامههای تلویزیونی میکنند. این موضوع در سنین مختلف نیز به همین صورت است. تنها در میان جوانان 18 تا 24ساله، ساعت استفاده از تلفنهای همراه هوشمند در مقایسه با تلویزیون بیشتر اعلام شده است.
طبق آخرین بررسیهای صورتگرفته، در این گروه سنی از شهروندان امریکایی، در طول یکهفته نزدیک به 14 ساعت و 21 دقیقه وقت صرف تماشای برنامههای تلویزیونی میکنند. این گروه در میان شهروندان مورد بررسی، تنها مخاطبانی هستند که ساعات بیشتری از وقت خود را صرف استفاده از تلفنهای همراه هوشمند میکنند. این رده سنی، میانگین استفاده از نرمافزارهای تلفن همراه و حضور در فضای مجازی در هفته حدود 19ساعت و 17 دقیقه تخمین زده شده است. طبق نظر روانشناسان، شبکههای اجتماعی با قابلیتهایی که دارند، حسی از کنترل شخصی و اراده فردی را در اختیار کاربر خود قرار میدهد. از مهمترین این قابلیتها میتوان به ایجاد محیطی شخصی، انتخاب دوستان، آزادی در بیان نظرات و مخالفت با نظرات دیگران و آزادی در استفاده از تفریحات مختلف اشاره کرد. این آزادیها که در فضای مجازی به دست میآید، یکی از اصلیترین دلایل گرایش جوانان به اینترنت است.
همانطور که اشاره شد، تنها در این رده سنی، تمایل به استفاده از تلفنهای همراه هوشمند بیشتر است. آنطور که در این گزارش آمده، در میان افراد 25 تا 34 سال، این برتری تلفنهمراه هوشمند کاهش یافته و میزان استفاده از آن در طول یکهفته، نزدیک به 17ساعت و 10دقیقه اعلام شده است.
این رده سنی بیش از 20ساعت از وقت خود را در هفته به برنامههای تلویزیونی اختصاص میدهند. شهروندان 35 تا 49ساله امریکایی نیز تقریبا نزدیک به 28 ساعت و 21 دقیقه خود را صرف تماشای برنامههای تلویزیونی میکنند که در این رده سنی تنها، 18 ساعت و 24ساعت در هفته وقت به استفاده از گوشیهای تلفن همراه هوشمند اختصاص مییابد.
هرچه سن شهروندان افزایش مییابد، ساعات استفاده از تلویزیون نیز در میان آنها بیشتر میشود. تا جایی که در میان مخاطبان 50 تا 64 ساله، زمانی که صرف تماشای برنامههای تلویزیونی میشود، در مقابل ساعات استفاده از تلفنهای هوشمند، تقریبا بیش از دو برابر است. در این رده سنی، تقریبا نزدیک به 40 ساعت از وقت مردم در هفته به تماشای برنامههای تلویزیونی میگذرد. این زمان برای استفاده از تلفنهای همراه هوشمند 17ساعت و 31 دقیقه در هفته عنوان شده است.
در این گزارش، تفاوت ساعات استفاده از تلویزیون و تلفنهای هوشمند در بین شهروندان بالای 65 سال، تقریبا به بیشترین میزان خود رسیده است. در میان سالمندان امریکایی، تقریبا بیش از 48 ساعت در هفته، صرف تماشای برنامههای تلویزیونی میشود. آنطور که گزارشها نشان میدهد، ظاهرا این افراد تمایل چندانی به استفاده از گوشیهای همراه هوشمند ندارند؛ چرا که ساعت استفاده از این نوع رسانه در این سن، نزدیک به 4 ساعت در هفته اعلام شده است.
این آمار نشان میدهد صفحه نمایش تلویزیون، همچنان در بین سایر رسانهها بیرقیب مانده و توانسته مخاطبان خود را داشته باشد. البته باید توجه داشت که مخاطبان این نوع رسانه، در طول سالهای اخیر کاهش یافته است. هرچند که هنوز تلفنهای همراه هوشمند نتوانستهاند در جذب مخاطب، جای تلویزیون را پر کنند، اما با حضور شتابزدهیی که این نوع رسانه نوظهور دارد، بسیاری این دوره را آغاز تغییر در جایگاه رسانهها میدانند. پیشبینی میشود گوشیهای تلفن هوشمند، تبلتها و خدمات آنلاین به تدریج عادات مصرف رسانه را تغییر خواهد داد.