اکران قسمت جدید فرونشست زمین در بازار تهران
گروه راه و شهرسازی|
در ادامه فرونشست‌های سریالی زمین در مناطق مختلف تهران، دوشنبه شب کف یک معبر در بازار تهران نشست کرد. هر چند به گفته سید جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران فرونشست کف معبر در بازار تهران منجر به خسارت جزیی و تخریب تعدادی مغازه شد اما چنانچه این حادثه در ساعات کاری رخ می‌داد با توجه به شلوغی این بخش از شهر احتمالا شاهد حوادث جانی نیز می‌شدیم.
به گزارش «تعادل» در این حادثه کف کوچه‌یی با عرضی حدود چهارمتر فروکش کرد. وسعت طول معبر فروکش شده حدود پنج و عمق آن حدود سه متر بود، این حادثه باعث خسارات به تعدادی مغازه شد، خسارت به مغازه‌ها از ترک خوردن روی دیوار، تخریب سقف و دیوار تا تخریب کامل مغازه‌ها بود. همچنین در این حادثه سرایدار سرای خورشید دچار آسیب‌دیدگی جزیی شد.
به گفته ملکی در پی این حادثه بوی شدید فاضلاب در محل پیچیده و مشخص شد چاه فاضلاب آسیب زیادی دیده است. بررسی‌ها نشان داد: عملیات حفاری غیرمجاز و غیر اصولی چاه، توسط کسبه یکی از مغازه‌ها باعث سست شدن خاک و تخریب یک باره معبر شده است.
دلیل فرونشست‌ها
بسیاری از فرونشست‌های تهران در پی گودبرداری‌های عمیق اتفاق افتاده است و تقریبا اکثر نقاط تهران با این معضل درگیر هستند و خطر نشست زمین هر لحظه شهروندان را تهدید می‌کند. اما به گفته بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران خاک جنوب تهران نسبت به شمال شهر نرم‌تر است و امکان فرونشست در این مناطق بیش از سایر نقاط است. علی بیت‌اللهی، مدیربخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز در تازه‌ترین اظهارنظرهای خود درباره فرونشست‌های سریالی پایتخت از فرونشست 36سانتی‌متری بزرگراه آزادگان در صدر لیست مناطق نشست کرده تهران خبر داد. به گفته بیت‌اللهی در حوالی فرونشست‌ها، ترک‌های بزرگی رخ داده و ناحیه وسیعی درگیر این موضوع شده است. وی با تاکید بر اینکه در تهران بیشترین میزان فرونشست در بزرگراه آزادگان و به عمق ۳۶ سانتی‌متر است، تصریح کرد: زمین‌های اطراف این بزرگراه، هر روز حدود یک میلی‌متر نشست می‌کند که این فرونشست به خطوط ریلی، دکل‌های فشار قوی برق و... آسیب وارد می‌کند.
حفر غیرمجاز هزاران چاه در تهران
بیت‌اللهی در پاسخ به چرایی این مساله گفت: بررسی‌های اولیه کارشناسان مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نشان می‌دهد که در دولت گذشته، مجوز بهره‌برداری از چاه‌های بسیاری صادر شد و استفاده بی‌رویه از چندین هزار حلقه چاه در استان تهران، حجم آب‌های زیر سطحی را کاهش داد و کمبود بارندگی‌ها در سال‌های اخیر هم مزید بر علت شد.
وی در این خصوص ادامه داد: با توجه به اینکه سطح معابر شهر تهران، آسفالت است و نسبت به نفوذ آب عایق است، درصورت بارش باران، آب به زمین منتقل نمی‌شود که همین موضوع موجب کاهش سطح آب زیرزمینی شده است. وی تصریح کرد: علاوه بر کاهش میزان بارش باران و افت آب زیرزمینی، شاهد مصرفه بی‌رویه آب طی این سال‌ها بودیم. به گفته مدیر بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در سال‌های گذشته سیستم فاضلاب شهری وجود نداشت و آب فاضلاب به زیرزمین نفوذ و زمین را تغذیه می‌کرد اما هم‌اکنون به علت مسائل زیست محیطی و افزایش آلودگی مانع از نفوذ فاضلاب به زیرزمین می‌شویم. بیت‌اللهی با اشاره به فرونشست ۲۲سانتی‌متری زمین در منطقه ورامین گفت: در جنوب و جنوب‌غربی استان تهران، عمق نشست۳۶سانتی‌متر و با حرکت به سمت جنوب شرقی این عمق کاهش یافته و در برخی مناطق تهران هم به صفر می‌رسد. مدیر بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: در مناطق شمالی تهران سفره آب زیرزمینی نداریم و بیشتر رگه‌های آب و قنات وجود دارد بنابراین فرونشستی دراین مناطق رخ نداده و در این مناطق اغلب فروریزش رخ می‌دهد.
وی اضافه کرد: فرونشست بیشتر در مناطق جنوبی تهران، دشت‌ها و مناطقی که حلقه‌های چاه آب دارند، اتفاق می‌افتد. رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به تازگی درباره فرونشست‌های تهران گفته بود که پایتخت در طول سال بین ۳۱ الی ۳۶سانتی‌متر فرونشست دارد. چندی پیش نیز محمد شکرچی‌زاده، معاون وزیر راه و شهرسازی درباره فرونشست زمین در بزرگراه آزادگان هشدار داده و گفته بود: خطر در بزرگراه آزادگان جدی است. به گفته شکرچی‌زاده در دو، سه ماه گذشته گزارش‌هایی ازسوی سازمان زمین‌شناسی در اختیار مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی قرار گرفته است که نشان از ایجاد فرونشست‌هایی در مناطق جنوب غربی تهران به ویژه بزرگراه آزادگان دارد که عامل اصلی این فرونشست‌ها مربوط به برداشت بی‌رویه و غیرمجاز آب‌های زیرزمینی است. به گفته وی، بحث فرونشست به مساله‌یی جدی و نگران‌کننده در کل کشور تبدیل شده است و براساس اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان زمین‌شناسی که مسوولیت اعلام آمار فرونشست‌ها را برعهده دارد، حدود یک‌سوم از فضای سرزمین ایران دچار فرونشست شده است. با وجود اینکه زمان زیادی از شروع بحران فرونشست زمین در کشور و تهران می‌گذرد اما
تاکنون راه‌حل اساسی برای آن در نظر گرفته نشده است.
آنچه در این بین بر تاسف و نگرانی‌ها می‌افزاید، این است که با پیدایش این اتفاق دیگر راه علاج و برگشتی وجود ندارد، چراکه به گفته محمد درویش مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست زمینی که دچار نشست میشود، زمین مرده است و به قولی باید فاتحه آن زمین را خواند.
تزریق بتن به ترک‌ها راه‌حل موقتی
ظاهرا تاکنون راه‌حل قطعی برای مقابله با این موضوع پیدا نشده و فقط در مناطق مهم مانند اطراف راه‌آهن ترک‌های ناشی از فرونشست زمین را با بتن پر کرده‌اند. اما محمدجواد بلورچی مشاور عالی رییس سازمان زمین‌شناسی کشور در مصاحبه‌یی با اشاره به تزریق بتن به ترک‌ها و شیارهای به وجود آمده ناشی از پدیده فرونشست به خصوص در مناطق عبور خطوط راه‌آهن، این تمهید را بی‌اثر دانست و تصریح کرد: عملا تا این لحظه راه اساسی برای رفع مشکل ترک در مناطق دارای فرونشست پیدا نشده است و تنها با برخی اقدامات می‌توان فرونشست را متوقف کرد. به گفته وی تا برطرف نشدن عامل اصلی فرونشست که همان برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است، این پدیده توسعه خواهد یافت و این ترک و شکستگی با پرکردن مصالحی همچون بتن هم رفع نخواهد شد؛ چراکه بتن پس از تزریق با گذشت زمان خرد میشود.
وی با تاکید بر اینکه تزریق بتن به شیارهای فرونشست زمین که به عنوان یک راهکار موقت برای مقابله با پدیده فرونشست پیشنهاد میشود، حتی می‌تواند آسیب‌زا باشد، اظهار کرد: بتن به دلیل اینکه از شن و ماسه تشکیل شده است، هنگام برخورد با برخی سیالات خاک، ترک و شکاف زمین را عمیق‌تر خواهد کرد.
