رونمایی از وزیران اقتصادی جدید

تعادل|

 رییس‌جمهوری روز گذشته با ارائه فهرست نهایی وزیران پیشنهادی دولت دوازدهم به مجلس شورای اسلامی به گمانه‌زنی‌ها پایان داد و به غیر از وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، اسامی 17 نامزد تصدی وزارتخانه‌های دولتی را برای اخذ رای اعتماد از نمایندگان منتشر کرد. فهرست پیشنهادی کابینه دوازدهم در حالی اعلام شد که به باور ناظران، عملکرد حسن روحانی در انتخاب اعضا به مراتب بیش از دور اول، زیر ذره‌بین گروه‌های سیاسی، رسانه‌های جمعی، فعالان فضای مجازی و اقشار رای‌دهندگان رفته است. رییس‌جمهوری پس از انتخابات بیست‌ونهم اردیبهشت ماه سال جاری در معرض فشار و قضاوت حساسی قرار گرفته که از یک‌سو به مطالبات سنگین رای‌دهندگان می‌رسد و از جانب دیگر به وزنه پرقدرت نیروها و جریانات سیاسی آشکار و پنهان حامی وی منتهی می‌شود. تنوع و بعضا تضاد در انتظارات این طیف و همچنین رشد ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در کشور سبب شکل‌گیری موج خبری گسترده‌یی پیرامون اسامی و سوابق وزیران احتمالی دولت جدید طی هفته‌های اخیر شد که تا پیش از این کم‌سابقه بوده است. به هر روی رییس‌جمهوری روز سه‌شنبه در اجرای اصل 133 قانون اساسی و ماده 188 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی اسامی وزیران پیشنهادی برای دولت دوازدهم را به مجلس تقدیم کرد. حال اینکه وزرای پیشنهادی روحانی چه ویژگی‌هایی دارند و سوابق آنها چگونه بوده است، ‌موضوعی است که در این گزارش به آن پرداخته‌ایم.

 وزارت امور اقتصادی و دارایی: مسعود کرباسیان

اگر هر کابینه پیشنهادی، یک «شگفتی‌ساز» داشته باشد، بی‌گمان شگفتی‌ساز فهرست وزیران احتمالی «مسعود کرباسیان» است.

نام وی در حالی از فهرست رییس‌جمهوری سر برآورد که عمده اخبار و رایزنی‌ها از قطعی شدن ورود محمد نهاوندیان به لیست وزیران پیشنهادی حکایت می‌کرد. تقریبا تا نخستین روز هفته جاری محمد نهاوندیان رییس دفتر رییس‌جمهوری، به عنوان تنها گزینه روحانی جهت تصدی وزارت امور اقتصادی و دارایی مطرح بود ولی در واپسین روزها با توجه به شانس اندک وی برای اخذ رای اعتماد از نمایندگان، مسعود کرباسیان جایگزین وی شد.

بنا به شنیده‌ها، مسعود کرباسیان که برای شرکت در مراسم هفتمین روز درگذشت ابوی، عازم اصفهان بوده، طی تماسی از سوی دفتر رییس‌جمهوری فراخوانده و از حضور خود در فهرست پیشنهادی روحانی مطلع می‌شود.

مسعود کرباسیان را مردی برای همه فصول می‌نامند. او در دهه 1360 بنا به گفته خودش جوان‌ترین معاون وزیر آن دوران بوده است. در دهه 1370 معاون وزیر بازرگانی بود و در اوایل دهه 1380 وارد وزارت امور اقتصادی و دارایی شد و بر کرسی تکیه زد که برادرش یعنی مهدی بر آن تکیه زده بود، ‌ریاست کل گمرک ایران. برخی معتقدند در پی حذف نام نهاوندیان، طیب‌نیا در نظری مشورتی مسعود کرباسیان معاون خود را به روحانی جهت تصدی وزارت اقتصاد پیشنهاد کرده است.

گزینه پیشنهادی روحانی برای تصدی وزارت امور اقتصادی و دارایی دارای مدرک لیسانس برنامه‌ریزی، فوق‌لیسانس مدیریت و دکترای تخصصی مدیریت بازرگانی است و پیش از این عهده‌دار سمت‌هایی چون ریاست کل گمرک، معاونت خدمات شهری شهرداری تهران، معاونت بازرگانی داخلی و معاونت طرح و برنامه بازرگانی، معاونت اقتصادی و بازرگانی صنایع سنگین بوده است. برنامه کرباسیان را می‌توان در صفحه 3 خو‌اند.

 وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات: محمدجواد آذری‌جهرمی

 این گزینه گمنام برای تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات چنانچه موفق به کسب رای اعتماد از نمایندگان مجلس شود، نخستین وزیری خواهد بود که در دوران پس از پیروزی انقلاب متولد شده است. محمدجواد آذری‌جهرمی متولد سال 1360 است و تا قبل از آنکه نامش به عنوان گزینه پیشنهادی روحانی مطرح شود، چندان شناخته شده نبود. چراغ مخالفت با وی را الیاس نادران اصولگرای منتقد دولت روشن کرد آنجا که در توییتی نوشت: «آقای روحانی! با نصب معاون فنی وزارت اطلاعات که وظیفه ذاتی‌اش شنود و بگیر و ببند بود، می‌خواهید فضای مجازی را آزاد کنید؟»

واکنش آذری‌جهرمی اما به حواشی، این توییت بود: «مهندس بودم و هستم. در دفاع از حقوق مردم در هر لباسی اگر روزی در مجموعه‌یی بودم برای مردم تلاش کردم نه علیه آنها.»

اینجا بود که برخی چهره‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان نیز به یاری وی آمدند و مناظره جنجالی وی با عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه فیلترینگ را که نمایانگر تقابل و رویارویی دو نگاه به توسعه خدمات اینترنت داخلی بود، گوشزد کردند.

یکی از حامیان وی اینطور می‌نویسد: «... تلاش‌های مهندس جهرمی و سرسختی ایشان را در شورای معاونین وزارت برای مقاومت در برابر فیلترینگ و دست‌اندازی سلایق سرخود، بارها دیده‌ام. این دفاع از حقوق قانونی شهروندان از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منجر به تشکیل ۳ پرونده قضایی علیه ایشان شد که در دو مورد تبرئه و در مورد سوم هنوز پرونده در دادگاه مفتوح است. اینکه اینستاگرام و تلگرام هنوز باز است، علاوه بر حمایت شخص وزیر ارتباطات، مرهون خدمات مهندس جهرمی است. البته شاهد این ادعا مناظره اخیر با معاون دادستانی بود که در دفاع از حقوق حقه شهروندان در جهت استفاده از تکنولوژی، حتی یک گام پس نگذاشت.»

آذری‌جهرمی دانش‌آموخته مهندسی برق قدرت دانشگاه صنعت آب و برق است و از سال 1395 تاکنون رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت است. او از سال 1388 تا 1393 مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بوده است.

 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی:

علی ربیعی

علی ربیعی یکی از چهار وزیری است که در دولت یازدهم به رییس‌جمهور نامه نوشتند و از رکود اقتصادی ابراز نگرانی کردند. البته در همان مقطع ربیعی از نامه کذایی ابراز برائت کرد، ولی دهقان، طیب‌نیا و نعمت‌زاده سه وزیر دیگری بودند که نامه را امضا کردند و از کابینه بعد جاماندند. ربیعی، معروف به برادر عباد سیاستمدار 62 ساله‌یی است که برای دومین بار به عنوان وزیر به مجلس معرفی می‌شود.

صبغه و سابقه او را می‌توان حضورش در شورای امنیت ملی در کنار حسن روحانی ردیابی کرد. هر چند برخی از اتحادیه‌های کارگری با او میانه خوبی ندارند اما می‌توان در کل او را مدافع روابط کارگری دید که با چنگ و دندان برای حفظ سازمان تامین اجتماعی می‌جنگد. او دارای مدرک لیسانس مدیریت دولتی، فوق‌لیسانس مدیریت امور فرهنگی و دکترای مدیریت استراتژیک است. ربیعی از سال 1366 تا 1372 معاون پارلمانی و حقوقی وزارت اطلاعات بوده و از سال 1372 تا 1384 مسوول اجرایی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و مسوول کمیته‌های تبلیغات.

 وزارت صنعت، معدن و تجارت: محمد شریعتمداری

محمد شریعتمداری ریاست ستاد انتخاباتی روحانی در دور دوم را برعهده داشت و تمام پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که در کابینه دوازدهم جا دارد. او در دولت یازدهم معاون اجرایی رییس‌جمهور بود و جز این سمت نام وی برای تصدی وزارت کشور هم مطرح شده

بود.

شریعتمداری در دو دوره دولت اصلاحات وزیر بازرگانی بود و از سال 1377 تا 1392 عضو شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران به حکم رهبر معظم انقلاب و رییس کمیسیون اقتصادی آن شورا بود. از دیگر سوابق وی می‌توان به معاونت نظارت و حسابرسی دفتر مقام معظم رهبری از زمان تاسیس تا سال 1376 اشاره کرد. او همچنین نماینده تام الاختیار دولت جمهوری اسلامی ایران در الحاق به سازمان جهانی تجارت WTO از سال 1380 تا سال 1384 بوده است.

 وزارت نفت: بیژن نامدار زنگنه

شیخ‌الوزرای دولت، وزیری که اهالی صنعت نفت با وجود انتقادات، باز متفق‌القولند که تا او هست گزینه‌یی بهتر برای وزارت نفت وجود ندارد. او نخستین وزیر جهاد سازندگی بود که پس از آن 9سال وزیر نیرو بود و در دولت اصلاحات وزیر نفت شد. با دور گذشته او 12 سال وزیر نفت بوده است که می‌توان پس از علی‌اکبر ولایتی او را رکورد‌دار وزارت در ایران پس از انقلاب اسلامی دانست. او در مجموع دارای تجربه 26 سال وزارت در 3 وزارتخانه کلیدی و اخذ 9 بار رای اعتماد از مجالس اول تا ششم و مجلس نهم است. همچنین از سال 1375 تا 1390 به مدت 15 سال عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است.

زنگنه به نظر می‌رسد از لحاظ سیاستی و عملکردی مقبولیت کافی برای تصدی این پست را داشته باشد و با موانع چندانی در اخذ رای اعتماد مواجه نشود. رونمایی از مدل جدید قراردادهای نفتی و امضای قرارداد 5 میلیارد دلاری با شرکت فرانسوی توتال در طول دوره دولت یازدهم شاخصه عملکردی وی در این دوره به شمار می‌رود.

 وزارت راه و شهرسازی: عباس آخوندی

نوه مرحوم آیت‌الله امینی – نویسنده الغدیر - و داماد رسولی محلاتی نماینده مقام معظم رهبری در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ‌برای بار سوم در پست وزارت قرار می‌گیرد. با توجه به حواشی مربوط به دوره وزارت آخوندی در دولت یازدهم نظیر سانحه برخورد دو قطار و مجادله با خبرنگار صدا و سیما، برخی گمان می‌کردند روحانی از پذیرش ریسک معرفی وی امتناع کند اما این‌بار آخوندی معرفی شد. او دکترای اقتصاد سیاسی از کالج رویال هاووی دانشگاه لندن و کارشناسی ارشد رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فنی، دانشگاه تهران دارد و از سال 1385 عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران است. آخوندی در مراسم معارفه‌اش عنوان کرد که با ادامه مسکن مهر به شکل فعلی انتقاد دارد ولی این مخالفت به معنی متوقف کردن این پروژه نیست. چون این طرح با زندگی ۱۰میلیون ایرانی گره خورده است. او چندی بعد در مصاحبه‌یی اعلام کرد: بنده در برنامه اولیه خود نیز اعلام کردم که دولت جدید به تعهدات قبلی پایبند است، اما مسکن مهر طرح چندان جالبی نبوده که ادامه یابد و باید متوقف شود. آنها در مکان‌های نامناسب چندین هزار واحد مسکونی ایجاد کردند، مسکن فقط یک چهاردیواری یا خانه نیست بلکه مردم خدمات مختلف، روابط اجتماعی درست و امکانات حمل و نقل مناسب می‌خواهند.

 وزارت نیرو: حبیب‌الله بیطرف

دانشجوی پیرو خط امام(ره) که در 13 آبان 1358 از دیوار سفارت امریکا بالا رفت برای بار سوم به وزارت نیرو می‌رود. حبیب‌الله بیطرف برای سمتی معرفی شده که پیش‌تر هم در دولت اصلاحات آن را برعهده داشته است. او در دولت هفتم و هشتم وزیر نیرو بود و از سال 1395 تاکنون معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت را برعهده دارد. بیطرف 61 ساله یزدی، دارای مدرک فوق‌لیسانس راه و ساختمان از دانشگاه تهران است. وی تا پیش از انقلاب اسلامی، از فعالان حرکت‌های سیاسی دانشجویان مسلمان دانشگاه‌ها و از موسسان انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران به‌شمار می‌رفت. بیطرف عضو نخستین شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت بود و یکی از اعضای شورای رهبری 6نفره دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بوده که در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸ اقدام به اشغال سفارت امریکا (لانه جاسوسی) در تهران  کردند. طرح نام بیطرف که تجربه و سابقه زیادی در سدسازی دارد، اعتراض فعالان زیست محیطی را در پی داشته است.

 وزارت جهادکشاورزی: محمود حجتی نجف‌آبادی

وزیر بی‌سر و صدایی که برخی معتقدند خود را از تیررس رسانه‌ها دور نگه می‌دارد و به کنج عافیت می‌نشیند. در سوابق وی تصدی وزارت راه و ترابری و نیز وزارت جهاد کشاورزی دولت اصلاحات به چشم می‌خورد.

حجتی در دوران وزارتش طرح کلان افزایش تولید گندم را تدوین کرد و به اجرا گذاشت و در راستای اجرای طرح افزایش تولید، دولت قیمت خرید تضمینی گندم را افزایش داد تا کشاورزان به تولید گندم تشویق شوند. با اجرای این طرح، تولید گندم با ۷۳درصد رشد از ۸ میلیون تن به ۱۴ میلیون تن رسید و واردات بیش از 4/6 میلیون تن گندم در سال به صفر رسید و خودکفایی در تولید این محصول اساسی حاصل شد؛ لذا جشن خودکفایی گندم در کشور برگزار شد.

اما بسیاری از منتقدان به خودکفایی در تولید گندم، از جمله وزیر اسبق کشاورزی دکتر عیسی کلانتری، این طرح را صرفا طرحی سیاسی دانسته و امکان خودکفایی در کشت گندم را با منابع آبی در دسترس در ایران و با روش‌های کشت سنتی متداول در ایران غیر عملی می‌دانند.

 وزارت امور خارجه: محمدجواد ظریف

از نخستین روز بعد از انتخابات دوره دوازدهم ریاست‌جمهوری و پیروزی حسن روحانی همه مطمئن بودند محمدجواد ظریف در کابینه بعدی ماندگار است. عملکرد او در حوزه دیپلماسی از افکار عمومی نمره قبولی گرفته و مجری پیشبرد توافق برجام بزرگ‌ترین دستاورد دولت یازدهم بوده است. با چنین کارنامه‌یی به نظر می‌رسد مشکلی در اخذ رای اعتماد از این مجلس نداشته باشد. ظریف پیش از پایان تحصیلات دبیرستانی برای ادامه تحصیل به امریکا عزیمت کرد. در خلال دوران دانشجویی از فعالان و مسوولان انجمن اسلامی دانشجویان در امریکا و کانادا بود. سوابق تحصیلی دانشگاهی دکتر ظریف از سال 1356در دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو در رشته روابط بین‌الملل شروع و تا سال 1367 با اخذ دکترای مطالعات بین‌المللی (روابط و حقوق بین‌الملل) از دانشگاه دنور امریکا ادامه داشته است.

محمدجواد ظریف دارای سوابق سیاسی و مدیریتی طولانی در وزارت امور خارجه است. او به گفته خودش نخستین فردی بوده که کامپیوتر را به این وزارتخانه برده است. مسوولیت وزارت امورخارجه و ریاست هیات مذاکرات هسته‌یی در دولت تدبیر و امید، معاونت حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه به مدت 10 سال (1371 تا 1381) سفیر و نماینده دایم در سازمان ملل متحد در نیویورک به مدت 5 سال (1381 تا 1386) مهم‌ترین مسوولیت‌های وی در وزارت خارجه به شمار می‌رود.

 وزارت آموزش و پرورش: سید محمد بطحایی

فردی کمتر شناخته شده که پس از انصراف زرافشان از معرفی به عنوان وزیر آموزش و پرورش در فهرست وزیران روحانی برای کابینه دوازدهم جای گرفت. 54 ساله و متولد تهران، دارای مدرک تحصیلی لیسانس برنامه‌ریزی آموزشی و فوق لیسانس مدیریت دولتی(گرایش مدیریت مالی) است. رییس مرکز ملی نظارت راهبردی سازمان برنامه و بودجه کشور و سرپرست سابق وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است. او پیش از این قائم مقام وزیر و معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش بوده است. ازجمله سوابق وی می‌توان به سرپرستی وزارت آموزش و پرورش(آبان ماه ۱۳۹۵) و معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش طی دوره زمانی ۱۳۹5– ۱۳۹3اشاره کرد.

 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی

وزیر پولدار دولت یازدهم که می‌گوید در ایام وزارت ماشین پورشه خود را سوار نمی‌شود تا مباد این سوءتفاهم پیش بیاید که از وزارت به آن دست یافته است.

در جریان مبارزات انتخاباتی سال 1396 ریاست‌جمهوری برای دفاع از عملکرد دولت به جد پا به عرصه گذاشت و با تمام قوا از عملکرد دولت حمایت کرد. با چنین رویکردی بسیاری از بقای وی در کابینه بعدی هم اطمینان داشتند مضاف بر آنکه او توانسته طی دوره وزارت خود در دولت اول روحانی به ‌شدت با مردم ارتباط برقرار کند و با شیوه مدیریت نزدیک و حضور در همه بزنگاه‌ها از پشتوانه مردمی برخوردار شود.

وزیر پیشنهادی بهداشت، متخصص چشم‌پزشکی و فوق تخصص جراحی قرنیه، رییس بیمارستان تخصصی چشم‌پزشکی نور، رییس بخش قرنیه بیمارستان فارابی، رییس دانشکده پزشکی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کابینه حسن روحانی است. در اذهان عمومی وی ثروتمند و البته فاقد گرایش سیاسی مرسوم شناخته می‌شود. او به جد طرفدار انقلاب و محرومین است به طوری که پیش از وزارت به مناطق محروم می‌رفت و به طور رایگان به معاینه مردم می‌پرداخت.

او با اجرای طرح تحول نظام سلامت موفق به کاهش شدید قیمت تجهیزات پزشکی شد. طی این طرح هزینه عمل‌های جراحی به طور متوسط ۳تا ۴برابر کاهش یافت همچنین پس از اجرای این طرح در دولت یازدهم تمام هزینه‌های درمان بیماران مبتلا به سرطان رایگان شد.

 وزارت اطلاعات: سیدمحمود علوی

وزیر محبوب دولت یازدهم. متولد 1333 لامرد فارس. او بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مسوولیت‌های مهم در سطوح منطقه‌یی و ملی را بر عهده گرفته است ازجمله سمت‌های وی به این موارد می‌توان اشاره کرد: عضو مجلس خبرگان رهبری(دوره چهارم و دوره فعلی) نماینده دوره‌های اول، دوم، چهارم و پنجم مجلس شورای اسلامی و تصدی مسوولیت‌های مرتبط در مجلس شورای اسلامی. رییس سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران.

 وزارت دادگستری: سیدعلیرضا آوایی

عضو پیشنهادی جدید کابینه، چهره‌یی معتدل از قوه قضاییه و از شاخص‌ترین قضات، 61 ساله، متولد استان خوزستان، تحصیلات: فوق‌لیسـانس حقوق خصوصی دانشـگاه تهران، سنوات خدمت: 39سال پایه 11 قضایی، قاضی عالیرتبه و سیاستمدار ایرانی و رییس دفتر بازرسی ویژه رییس‌جمهور ایران، حسن روحانی است. او پیش‌تر معاون وزیر و رییس سازمان ثبت احوال کشور و رییس کل سابق دادگستری استان تهران بوده و پس از آن به عنوان مستشار دادگاه عالی انتظامی قضات منصوب شد. وی عضو موسس و رییس هیات امنای انجمن حقوق‌شناسی است که نخستین نهاد مدنی ملی و فراصنفی در نظام حقوق ایران است.

 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: سیدعباس صالحی

سیدعباس صالح‌شریعتی(زاده ۱۳۴۲ در مشهد) معروف به سیدعباس صالحی، فعال فرهنگی و حوزوی ایرانی است که معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران است.

سیدعباس صالحی در دولت اول حسن روحانی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. عملکرد او در طول حضورش در معاونت فرهنگی، اهالی فرهنگ و کتاب را تا حد زیادی به رضایت رساند.

تعامل با اصحاب فرهنگ و نشر همچنین ارتقای مشارکت با تشکل‌های مدنی نشر در اجرای مناسبت‌های فرهنگی؛ خصوصا مشارکت‌دهی در سیاست‌گذاری و واگذاری امور اجرایی نمایشگاه کتاب تهران به تشکل‌های نشر را باید از نقاط مثبت در کارنامه صالحی خواند.

 وزارت کشور: عبدالرضا رحمانی‌فضلی

در میان موج انتقادات رحمانی‌فضلی به عنوان وزیر کشور دولت دوازدهم معرفی شد.

او وزیر کشور دولت یازدهم، نماینده دوره چهارم مجلس شورای اسلامی، رییس دیوان محاسبات کشور، جانشین فرمانده کل قوا در نیروی انتظامی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر و معاون سیاسی سازمان صدا و سیما بوده است.

 وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح: امیرسرتیپ امیر حاتمی

51 ساله جانشین وزیر دفاع، جانشین معاونت ارکان و امور مشترک ستاد کل نیروهای مسلح از فرماندهان ارتش ایران و جانشین وزیر دفاع است. او پیش از انتصاب به عنوان جانشین وزیر دفاع در آبان ۱۳۹۲ جانشین معاونت ارکان و امور مشترک ستاد کل نیروهای مسلح(جانشین سرلشکر محمد باقری) بود.

او روز گذشته توسط حسن روحانی به عنوان وزیر پیشنهادی دفاع به مجلس پیشنهاد شد و این انتخاب روحانی موجب شد پس از مدت‌ها یک ارتشی بر مسند وزارت دفاع بنشیند. از سوابق مهم امیر حاتمی دریافت دو درجه ارشدیت توسط فرماندهی کل قوا و انتصاب به سمت معاون اطلاعات فرماندهی کل ارتش جمهوری اسلامی ایران را می‌توان نام برد.