اما و اگرهای یک آزمون
تصویب حذف آزمون ورودی مدارس سمپاد در مقطع متوسطه اول، خبری بود که حاشیه‌های زیادی با خود به همراه داشت. بعد از آنکه وزارت آموزش و پرورش تصمیم گرفت آزمون ورودی مدارس تیزهوشان را در مقطع متوسطه اول، حذف کند، موجی از اعتراض‌ها و واکنش‌ها از سوی اقشار مختلف ایجاد شد که در راس آن دانش‌آموزانی قرار داشتند که از ماه‌ها قبل خود را برای این آزمون آماده کرده بودند. مسوولان این وزارت خانه، برگزاری چنین آزمون‌هایی را تنها قوی‌تر کردن مافیای کلاس‌های تقویتی، تست و کتاب‌های کمک آموزشی می‌دانند که درنهایت هیچ نتیجه‌یی به جز استرس، تشویش و نگرانی برای دانش‌آموزان دبستانی نخواهد داشت اما اعتراض‌ها علیه این مصوبه جدید تا حدی پیش رفت که در نهایت شورای عالی انقلاب فرهنگی به این موضوع ورود و روز گذشته، محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرد: «قرار شد این موضوع در شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از کارشناسی‌های لازم مطرح شود و هر تصمیمی که شورا اتخاذ کند، رویه اجرا باشد. همچنین مقرر شد تا تصمیم‌گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی هر گونه اقدام غیر از این مسیر در این زمینه متوقف شود تا نگرانی‌های به وجود آمده رفع شود.» با وجود این برخی کارشناسان آموزشی معتقدند موج اعتراضی ایجاد شده علیه این مصوبه، بیشتر ریشه سیاسی داشته که از سوی مسوولان آموزش و پرورش دولت دهم هدایت می‌شود آن هم با هدف تخریب چهره دولت و نه با نگاه دلسوزانه نسبت به وضعیت آموزش و پرورش کشور. آنها معتقدند تصمیم‌گیری بر سر حذف یا ابقای این آزمون باید با در نظر گرفتن تمام جزئیات باشد و خانواده‌ها نسبت به فایده‌یی که این تصمیم‌گیری برای سلامت روح و روان فرزندانشان دارد، آگاه شوند. محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزش و پرورش، درباره این موضوع به تعادل می‌گوید: «مشکل مدارس تیزهوشان از جایی شروع می‌شود که در ایران ساز و کار مناسبی برای اجرای این طرح اتخاذ نشده است. طبق آمارهایی که دولت در سال گذشته اعلام کرد، تعداد مدارس تیزهوشان در ایران نسبت به جمعیت کشور 10 برابر مدارس تیزهوشان کشور امریکاست. سیاست نخبه‌پروری درست نیست بلکه امروز باید تلاش کرد انسان‌های درستی تربیت کنیم. دوره ابتدایی، زمانی نیست که کودک بخواهد با تست و آزمون عجین شود بلکه آموزش باید همراه با بازی وروش‌های نوین صورت گیرد که دانش‌آموزان از محیط مدرسه فراری نباشند.»
او افزود: «ورود آزمون‌های آموزشی و تست‌زنی که ازسوی مافیای موسسات آموزشی پولی به مدارس
راه یافته است باعث می‌شود فرهنگ مدرسه‌ها از بین رفته و بهترین دوره سنی به کام کودکان تلخ شود. از طرف دیگر توهم باهوش بودن در کودکان ایجاد می‌شود حال آنکه در بسیاری از موارد این دانش‌آموزان در آزمون‌ها موفق می‌شوند اما به صرف مهارت در تست زنی نه با تکیه بر هوش خودشان، چرا که بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی دانش‌آموزانی که در مدارس تیزهوشان درس می‌خوانند با فاکتورهای جهانی، باهوش نیستند. از طرف دیگر آمارها نشان می‌دهد از هر 16 دانش‌آموزی که در آزمون‌های ورودی این مدارس شرکت می‌کنند، تنها یک نفر موفق به ورود به مدرسه تیزهوشان می‌شود و نتیجه چنین وضعیتی سبب می‌شود آن دسته از دانش‌آموزان که موفق به قبولی در آزمون ورودی مدارس نشده‌اند، این تصور را داشته باشند که توانایی لازم را ندارند، شکسته خورده هستند و نسبت به خودشان احساس خوبی نخواهند داشت که این اتفاق نقطه ورود به بحران‌های روحی و روانی است.»
تسویه‌حساب سیاسی
به قیمت آسیب روحی به کودکان
نیک‌نژاد معتقدند است بخشی از موج اعتراض علیه مصوبه حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان ریشه سیاسی دارد و از سوی دلسوزان آموزش و پرورش هدایت نمی‌شود. او درباره این موضوع گفت: «افرادی که با حذف آزمون ورودی مخالف هستند را می‌توان در سه گروه تفکیک کرد، گروه نخست خانواده‌ها و دانش‌آموزانی هستند که تاکنون وقت و هزینه بسیاری را صرف آمادگی برای این آزمون کرده‌اند که دولت باید در این زمینه به آنها آگاهی دهد تا از مضرات چنین آزمون‌هایی مطلع شوند، اما درصد بالایی از مخالفت‌ها از سوی معاونان و مدیران آموزش و پرورش دولت نهم و دهم هدایت می‌شود که ریشه سیاسی دارد. در واقع به دنبال تخریب چهره دولت هستند. استدلال‌های آنها پایه و اساس آموزشی ندارد و بیشتر بر اساس معیارهای سیاسی سعی می‌کنند فضا را علیه این مصوبه ملتهب کنند. گروه سوم هم فارغ‌التحصیلان این مدارس هستند که طبق قانون باید در این مدارس تدریس کنند اما این مصوبه می‌تواند زمینه بیکاری آنها شود.»
جزئیات حذف آزمون
بعد از آنکه دولت حذف برگزاری آزمون ورودی مقطع متوسطه اول مدارس تیزهوشان را تصویب کرد، ابهام‌های بسیاری در زمینه اینکه تکلیف متقاضیان تحصیل در این مدارس چه می‌شود و به‌طوری کلی جزئیات این طرح چیست، ایجاد شد. علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش،
در راستای ابهام زدایی از جزئیات این مصوبه و پایان دادن به نگرانی‌های دانش‌آموزان و خانواده‌ها، اعلام کرد: «در بند دوم مصوبه اخیر شورای عالی حذف آزمون‌ها در پایه ششم برای مدارس نمونه دولتی، استعدادهای درخشان و سایر مدارس که آزمون ورودی دارند مورد تاکید قرار گرفته است. برخی مدارس هیات امنایی، مدارس ماندگار و برخی مدارس غیردولتی نیز از این جمله هستند. در بند سوم مصوبه نیز به ممنوعیت به‌کارگیری جزوات کمک آموزشی در دوره ابتدایی اشاره می‌کند.»
او افزود: «در یک فرآیند سه ساله دانش‌آموزانی که فعلا در این مدارس هستند ادامه تحصیل می‌دهند تا دوره تحصیلی‌شان به پایان برسد. همچنین درباره نحوه ادامه فعالیت این مدارس پس از این دوره سه ساله نیز جلساتی خواهیم داشت. سه روش پیشنهاد شده است، یکی از آنها این است که این مدارس تا دو سال دیگر فعال هستند و بعد از دو سال تبدیل به مدرسه عادی دولتی می‌شوند. یک پیشنهاد دیگر این است که هر دو مدرسه سمپاد ادغام شوند تا یک فضا خالی شده و تبدیل به مدرسه دولتی شود. یک پیشنهاد دیگر هم هیات امنایی شدن این مدارس است.»
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش از توافقاتی برای کاهش استرس آزمون دوره متوسطه دوم مدارس سمپاد و نمونه دولتی نیز خبر داد و گفت: اردیبهشت ماه هرسال آزمون تیزهوشان و اواخر خرداد آزمون مدارس نمونه دولتی برگزار می‌شود و توافق کردیم برای کاهش استرس و تنش در این دوره نیز برگزاری این دو آزمون یک بار و به‌صورت مشترک برگزار شود.
وی به سوالی درباره چگونگی شناسایی استعدادهای برتر پس از برچیده شدن آزمون پایه هفتم نیز اظهار کرد: براساس پژوهش‌هایی، مشخص شد در حوزه توجه به استعدادها تک حوزه‌یی شده‌ایم و با تک روش آزمون، غربالگری می‌کنیم در حالی که ما باید به همه استعدادها توجه و از تنوع روش‌ها برای شناسایی آنها استفاده کنیم. بیش از 16 روش در دنیا در این زمینه وجود دارد که ما برخی آنها نظیر برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات و جهش تحصیلی را انجام می‌دهیم و روش‌های دیگر را بررسی می‌کنیم.
زرافشان با اشاره به شناسایی و بررسی روش‌های متنوع شناسایی استعدادها و پیشنهاد احیای سازمان ملی استعدادهای درخشان عنوان کرد: در سال‌های اخیر بخش عمده‌یی از جوایز در جشنواره جوان خوارزمی نصیب دانش‌آموزان فنی و حرفه‌یی می‌شود در حالی که آنها را تیزهوش تلقی نمی‌کنند.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش همچنین در پاسخ به پرسشی درباره علت تعجیل در اعلام این مصوبه در سال جاری و دو ماه مانده به آزمون مدارس تیزهوشان گفت: عجله‌یی نبوده و از چهار سال قبل مطرح بوده است و آقای بطحایی (وزیر فعلی) از مرداد که به وزارتخانه آمد در نخستین گفت‌وگو‌ها در این باره سخن گفتند و دکتر دانش‌آشیانی (وزیر قبلی) هم یکی از چالش‌های اصلی را انحراف از مسیر ارزشیابی می‌دانست. تصمیم‌گیری در این زمان اتفاق افتاده و مسیری یک ساله برای آن طی شده است.
