بادگیرهای یک سویه اردکان

بادگیرهای یک سویه اردکان ساده‌ترین نوع بادگیر یک جناحی هستند که جزو جدایی‌ناپذیر معماری دشت یزد – اردکان به شمار می‌روند.

ساخت بادگیر یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضایی خنک در داخل خانه‌های مناطق کویری است، روشی که از روزگاران دور با ایجاد تهویه مطبوع، فضای داخلی خانه را برخلاف محیط گرم بیرونی برای اهل خانه خنک و قابل تحمل می‌کرده است.

البته این سازه‌ها در شهرهای مرکزی و جنوب ایران بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب در انواع مختلفی طراحی و اجرا می‌شوند ولی در این بین بادگیرهای اردکانی که یکی از شاخصه‌های معماری این منطقه از فلات مرکزی ایران است، از سادگی خاصی برخوردار است و همین ویژگی آنها را در کانون توجه گردشگران قرار داده است.

«حمید مشتاقیان» رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان در این مورد در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: بادگیرهای اردکانی در معماری خانه‌های دشت یزد - اردکان به عنوان شاخص و معرف معماری خاص کویر، رخ نمایی می‌کند به‌طوری که بادگیر یک سویه اردکانی جزو جدایی‌ناپذیر معماری این دشت به شمار می‌رود.

او اضافه می‌کند: بادگیرهای اردکانی رو به سمت شمال و شمال غربی (بادی که از سمت اصفهان می‌وزد) ساخته می‌شود و از سمت چشمه غرب، شرق و جنوب منفذی ندارد. مشتاقیان می‌گوید: ساختار این بادگیرها از لحاظ معماری ساده ولی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است به‌طوری که می‌تواند برای هر اتاق یک بادگیر ساخت.

او با تاکید بر اینکه بادگیرهای اردکانی ساده‌ترین نوع بادگیر یک جناحی است، تصریح می‌کند: این نوع بادگیر همواره پشت به بادهای شدید و آزار‌دهنده و فقط در جهت بادهای خنک و نسیم‌های مطبوع شمالی ‌ساخته می‌شود و به دلیل نوع طراحی، عملکرد تهویه و تخلیه هوا را انجام می‌دهد. این مسوول با بیان اینکه بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب، طراحی و اجرا می‌شوند، می‌گوید: بادگیرهای اردکانی ابعاد نسبتا کوچک‌تر و دارای شکل اولیه‌تری نسبت به سایر انواع خود دارند.