ناتو بدون امریکا جنگیدن بدون متحدان

ناتو در دوران هری ترومن، سی و سومین رییس‌جمهور امریکا شکل گرفت که به گرفتن تصمیمات سرنوشت ساز برای امریکا مانند دستور پرتاب بمب اتم به هیروشیما و ناکازاکی و پایان دادن به جنگ امریکا و ژاپن معروف شد. آیا ترامپ، نیز با خروج از ناتو خواهد توانست با تصمیمات سرنوشت ساز معروف شود؟ دیپلماسی ایرانی با بیان این مطلب در تحلیلی افزود: به نظر می‌رسد ضرورت همپیمانی دو سوی آتلانتیک مانع از تصمیم سرنوشت ساز ترامپ برای خروج از ناتو خواهد بود. با وجود اینکه ترامپ مدت‌هاست تقریبا از تمام معاملات تجاری مورد مذاکره امریکا پس از زمان جنگ جهانی دوم مانند توافقنامه‌های پاریس درباره تغییرات آب و هوایی، قرارداد تجارت آزاد امریکای شمالی و توافق هسته‌ای ایران خارج شده است.

روزهای پایانی ژانویه 2019 با موافقت ناتو برای افزایش هزینه‌های دفاعی در پاسخ به تهدیدات ترامپ برای خروج از این سازمان به علت کافی نبودن بودجه ناتو همراه بوده است. افزایش بودجه ناتو به دنبال گزارشی از نیویورک تایمز بوده مبنی بر اینکه ترامپ در سال 2018 بارها با مشاوران امنیتی خود درباره خروج از ناتو گفت‌وگو کرده است. بودجه ناتو حدود ۷۰٪ از کل هزینه‌های نظامی جهان را شامل می‌شود و کشورهای عضو آن موظفند تا سال ۲۰۲۴ حداقل ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به آن اختصاص دهند.  امریکا حدود 3.5 درصد تولید ناخالص داخلی خود را به بودجه دفاعی اختصاص داده که بالاترین میزان هزینه دفاعی در ناتو است. ناتوانی بعضی از کشورها در پرداخت هزینه‌های تعهد شده به میزان 2 درصد تولید ناخالص داخلی موجب شده تا با هشدار ترامپ به متحدان اروپایی در ناتو در مورد تکرار موارد مشابه انضمام کریمه و تهاجم به شرق اوکراین توسط روسیه مواجه شوند. ناتو در 70 سال اخیر صلح در اروپا و در سراسر اقیانوس اطلس را حفظ کرده است. همکاری امریکا با شرکای اروپایی در ناتو بیشتر از واشنگتن برای کشورهای اروپایی ضرورت محسوب می‌شود. چنانچه امریکا با وجود همراهی‌های متحدان اروپایی به لحاظ مالی و نظامی در جنگ افغانستان یا در بحران سوریه، از این پشتیبانی متحدان به عنوان ضرورت یاد نکرده است. آنگونه که جورج دبلیو بوش پیشنهادهای اروپا برای کمک در طول سرنگونی اولیه طالبان را به این دلیل که کار با شرکای ناتو مانعی برای عملیات امریکا است، رد کرده بود. در عین حال اینکه خروج امریکا از ناتو می‌تواند یک جدایی بزرگ از رهبری ایالات متحده در امور جهانی باشد. تأثیر نفوذ در حال گسترش روسیه به مرزهای اروپا و خاورمیانه نیز تهدیدی جدی برای واشنگتن بوده که منجر به انزوای واشنگتن و دور شدن از حیطه‌های سیاسی موردهدف امریکا خواهد بود.  اما ناتوی بدون امریکا شرق آتلانتیک را با چالش‌هایی اساسی روبه رو می‌کند. بدون امریکا به عنوان مرکز جاذبه نظامی، استانداردهای نظامی اروپا کاهش یافته و احتمال از هم پاشیدگی اتحاد میان اعضا افزایش می‌یابد که حاصل کار تمایل به سمت منطقه‌ای شدن امنیت خواهد بود. چنانچه تشکیل محدوده استراتژیک توسط کشورهای اروپای شرقی با گرایش به سمت روسیه دور از انتظار نیست. همچنین کشورهای اروپایی بدون امریکا از قدرت سیاسی کافی برای اعمال قدرت نظامی برای نفوذ پایدار در مناطق متفاوت برخوردار نخواهند بود.  به لحاظ ساختاری نیز چالش استراتژیک اساسی که ناتو را تهدید می‌کند، این است که در شرایط عدم حضور امریکا در میان تاثیرگذارترین اعضای ناتو، هیچ کاندیدای آشکاری برای رهبری وجود ندارد. رابطه انگلیس با اروپا پس از رای‌گیری برای ترک اتحادیه اروپا تضعیف شده و و مسائل حل و فصل نشده انگلیس در جریان برگزیت چگونگی این ارتباط را منوط به گذشت زمان خواهد کرد. اعلام کناره‌گیری مرکل، صدراعظم آلمان در ماه دسامبر گذشته از مقام رهبری حزب دموکرات مسیحی و عدم شرکت در انتخابات صدراعظمی آلمان در سال ۲۰۲۱ نیز از ابهام در آینده آلمان خبر می‌دهد. در فرانسه امواج حملات تروریستی به همراه نارضایتی‌های معترضان منسوب به جلیقه زردها امانوئل ماکرون را برای حفظ قدرت خود در کشور و در اتحادیه اروپا تا سال 2019 با مشکل روبه رو می‌کند. خیزش رهبران دولت‌های پوپولیستی اروپایی مزید بر علت خواهد بود. چنانچه افزایش احتمال رسیدن کاندیدای جبهه ملی لوپن به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه و جای گرفتن آرای فراوکه پتری و یورگ مویتن برای اولین‌بار در صندوق‌های مجلس بوندساگ آلمان و همچنین نقش مهم حزب استقلال بریتانیا برای ترک اتحادیه اروپا از این دست واقعیاتی است که فرانسه، آلمان و انگلیس در سیاست داخلی خود ظهور پوپولیست یا ناسیونالیست را تجربه می‌کنند. به لحاظ قدرت ملی اروپا گزینه‌ای برای هژمونی بالقوه‌ای ندارد که بتواند با ترکیبی از جمعیت، قدرت اقتصادی و قدرت نظامی اداره قاره سبز را به عهده گیرد. آلمان به عنوان قوی‌ترین اقتصاد اروپا با در نظر داشتن شاخص‌های قدرت ملی با دارا بودن رشد منفی جمعیت و رو به سالخوردگی و توان نظامی ضعیف نخواهد توانست خلأ این رهبری را پر کند. در غیاب امریکا کشورهای اروپایی مجبور به افزایش قابل توجه هزینه‌های دفاعی و تدارکات تسلیحات خواهند بود که مستقیما تعادل ناتو را مورد هدف قرار خواهد داد. درحالی که هدف کلیدی ناتو کماکان تضمین امنیت اعضای آن بوده، اما یک اتحاد سیاسی مبنی بر حمایت از میراث مشترک و تمدن مردم اروپا بر پایه اصول دموکراسی، آزادی فردی و حاکمیت قانون زیر بنای این اتحادیه را شکل داده است.

 اصولی که امروز توسط تجاوز روسیه در اروپای شرقی، ابراز وجود چین در دریای چین، گسترش پدیده تروریسم به پایتخت‌های اروپایی مورد تهدید قرار می‌گیرند و اروپا بدون چتر محافظتی ناتو برای برقراری یکپارچگی سازنده فاقد اعتبار خواهد بود.  بر اساس استراتژی امنیت ملی ترامپ یک اروپای قوی و آزاد برای امریکا اهمیت حیاتی داشته و امریکا به‌طور جدی متعهد به متحدان و شرکای اروپایی خود است. همان‌گونه که چرچیل، گفته بود تنها یک چیز بدتر از مبارزه با متحدان است و آن جنگیدن بدون آنها است.