هیجان حقیقی‌ها، آرامش حقوقی‌ها
گروه بورس |هادی سلگی|
حجم بالای تقاضای سرمایه‌گذاران بورسی در روزهای گذشته، اهرمی برای صعود 10 هزار واحدی شد. با این حال از آنجایی که آمارها نشان می‌دهد این حجم بالا بیشتر از سوی افراد حقیقی (به جای حقوقی‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری) رقم خورده است و این موضوع نگرانی از هیجانی و موقتی بودن آن را به دنبال دارد. البته از نظر کارشناسان با اینکه همواره حضور افراد حقیقی‌تازه کار کوتاه‌مدت بوده است، اما چشم‌انداز رشد بازار سهام و گزارش‌های مثبت شرکت‌ها و از طرفی عدم جذابیت سودها در بازارهای موازی می‌تواند به عقلانی کردن رفتار حقیقی‌ها و حضور منطقی و بلندمدت در بازار سرمایه بینجامد.
صدور کدهای جدید
به گزارش «تعادل» در روزهای اخیر اقتصاد ایران شاهد روند رشدی شتابناک در بازار سهام بوده است. شاخص‌های بازار بورس و اوراق بهادار هر روز با رنگ مثبت خود رشدهای بالایی را نوید می‌دهند، بطوری که حتی در هفته جاری دیده شد که طی یک روز این بازار رشدی دو درصدی و حتی فراتر از آن را هم تجربه کرد. بطور کل در همین چند روز گذشته بازار سهام حدود 10 هزار واحد رشد کرده است و شاخص‌ها نشان‌دهنده این واقعیت است که بخش عمده تقاضا و خرید در این بازار از سمت افراد حقیقی رقم می‌خورد. پیگیری‌ها از شرکت‌های کارگزاری هم حکایت از صدور حجم بالایی از کدهای جدید سهامداری می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده این است که جدیدا افراد حقوقی یا بطور دقیق‌تر مردم عادی اقبال زیادی به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه پیدا کرده‌اند. این در حالی است که دغدغه همیشگی بازار سرمایه و بورس این بوده که پیچیدگی و تخصصی بودن نسبی این بازار همیشه مانعی بر سر عمومی شدن آن بوده است؛ موضوعی که با آمارهای بالای جدیدالورودها در تضاد است. حتی اخیرا که نمایشگاه بورس بانک و بیمه در نمایشگاه بین‌المللی برگزار شد، افزایش حضور مردم در غرفه‌های بورسی و جالب‌تر تراکم بالای مخاطبان در کلاس‌های آموزشی شرکت‌های کارگزاری‌ای که نحوه خرید و فروش سهام را به مخاطبان تعلیم می‌دادند، موجب تعجب بسیاری شد. اما با این حال باید به این نکته مهم اشاره کرد که تجربه ثابت کرده که ورود و بازیگری افراد حقیقی در بازار بورس امری موقتی بوده و در بسیاری از مواقع با نوسان کوچکی عکس‌العمل منفی تا حد خروج کلی از بازار نشان می‌دهند. پیش از پرداختن به این موضوع و بررسی نگاه کارشناسان بورس، ابتدا به عوامل رشد بازار در روزهای اخیر از زبان یک فعال بازار سرمایه می‌پردازیم.
عوامل رشد بازار
روزبه شریعتی، مدیر معاملات کارگزاری اقتصاد دیدار در زمینه بازگشت بورس به مسیر رشد به «تعادل» گفت: چند مساله وجود دارد که موجب بازگشت شاخص از 155 هزار واحد شد. در این زمینه اولین نکته این است که گزارش‌های ماهانه فروردین 1398 شرکت‌ها بسیار فراتر از انتظار تحلیلگران بازار بود و حتی برخی از تحلیلگران انتظار داشتند که برخی شرکت‌های پتروشیمی مانند پتروشیمی پارس و خارک اصلا نتوانند بفروشند، اما با این حال برعکس دیدیم که فروش بسیار زیادی داشت و نرخی‌هایی که شکل گرفت، نرخ‌های ضعیفی نبود. از طرفی با نزدیکی توافق چین و امریکا (با اینکه هنوز این اتفاق نیفتاده است)، اما همین که زمزمه‌هایی شکل گرفت و جلساتی بین مسوولان امریکایی و چینی برگزار شد باعث شد بازار جهانی بالا بیاید و در نتیجه نرخ‌هایی که در ایران هم شکل گرفت نرخ‌های خوبی بود.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در کنار این موضوع، صحبت‌هایی که در زمینه بازار متشکل ارزی و حذف سامانه نیما شد، باعث انتظار افزایش قیمت‌های تبدیل دلار در این سامانه شد و تاثیر خود را بطور عینی بر نرخ تسعیر معاملات روز گذاشت، بطوری که سال گذشته در سامانه نیما در محدوده 7 هزار و 500 تومان می‌فروختند اما امسال شرکت‌های بزرگ ارز خود را زیر قیمت 9 هزار و 100 تومان تسلیم بازار نکردند.
وی گفت: این موضوعات استارت حرکت صعودی بازار را زد و همزمان با این روند نرخ دلار هم افزایش یافت. لازم است که گفته شود رشد ارز در سال جدید با سال قبل متفاوت بود به این دلیل که رشد اخیر تدریجی و آهسته بود و به نوعی موجب پذیرش مردم شد، به گونه‌ای که اکنون معاملات در بازارهای خودرو و برخی بخش‌های دیگر صنعت با نرخ‌های 12 هزار تومانی صورت می‌گیرد.
شریعتی افزود: همچنین صحبت‌هایی درباره حذف دلار 4 هزار و 200 تومانی در بازار کالاهای اساسی شده است و با حذف این یارانه برخی کالاهایی که تاکنون با قیمت پایین عرضه می‌شد، به نرخ دیگر کالاهای بازار برسد و حاشیه سود بیشتری برای شرکت‌ها به ارمغان آورد.
به گفته وی با دلار آزاد 14 هزار تومانی؛ دلاری که در بورس کالا 12 هزار تومان و شرکت‌های صادراتی هم تقریبا با همین قیمت آن را تسعیر می‌کنند، حتی اگر باعث کاهش فروش مقداری آنها به میزان 10 تا 15 درصد شود، امسال از نظر سودآوری ریالی بهتر از سال گذشته آنها خواهد بود.
ریسکی در بازار وجود ندارد
این فعال بازار سرمایه در ادامه با بیان اینکه بازار ریسک ندارد و به نظر ما هنوز رشد بازار می‌تواند استمرار داشته باشد، گفت: اگر از نیمه بازار دیروز شاهد ریزش اندک شاخص بودیم، بیشتر نشات گرفته از شناسایی سود کوتاه‌مدتی‌ها بود اما مجددا مشاهده کردیم که امروز سهم‌های ارزنده به مدار مثبت برگشتند لذا فعلا ریسکی در بازار نمی‌بینیم و همین شرایط اقتصادی کنونی رشد تدریجی را استمرار خواهد داد، مگر اینکه ریسک سیاسی غیرمترقبه‌ای بیفتد.
بازیگری حقیقی‌های تازه‌وارد
شریعتی در ادامه به چرایی نقش پررنگ حقیقی‌ها در رشدهای اخیر شاخص بورس اشاره کرد و گفت: نقدینگی بالایی که در کشور وجود دارد در جست‌وجوی جایی برای حفظ ارزش خود است. این سرمایه که در چرخش است و می‌خواهد ارزش‌اش نسبت به رشد طلا و ارز کاهش نیابد، از آن حقیقی‌ها است و پول مجموعه‌های حقوقی و دولتی آنقدر پویا نیستند که سریع و چابک تغییر مکان دهند. طبیعی است که رشد کنونی بازار سهام به دلیل ورود حقیقی‌ها هستند، علی‌الخصوص حقیقی‌های تازه‌وارد.
وی افزود: سرمایه‌ای که این مدت، مخصوصا در یک ماه اخیر وارد بازار شد، از طرف حقیقی‌های فعال همیشگی بازار سرمایه نبود و ما در کارگزاری می‌بینیم که کدهای جدید برای کسانی صادر می‌شود که تازه کار هستند و نیت آنها نگهداری ارزش پول خود است و بر همین اساس به دنبال یک جای امن برای سرمایه‌گذاری می‌گردند چراکه اینها دیگر نمی‌خواهند پول خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند برای اینکه سودهای 20 درصد با توجه به نرخ تورم اصلا سود جذابی نیست.
وی ادامه داد: همیشه این اصطلاح در بازار سرمایه وجود دارد که همیشه رشد بازار با خرید حقیقی‌ها رشد پیدا می‌کند و با اتمام بازار با خرید حقوقی‌ها. حالا این را نمی‌شود به همه زمان‌ها و شرایط تعمیم داد، ولی بطور معمول همیشه دنبال یک جای سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول خود هستند. شریعی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه بر اساس تجربه حقیقی‌ها با هیجان وارد بازار و زود از آن خارج می‌شود، آیا این‌بار هم این اتفاق نخواهد افتاد، پاسخ داد: اول از همه باید به این نکته اشاره کنم که شرکت‌های سرمایه‌گذاری حقوقی متولی بازار سرمایه نیستند که هروقت بازار منفی شد وارد بازار شوند با خرید خود مسیر را تغییر دهند. شرکت‌های حقوقی هم مانند حقیقی کمیته سرمایه‌گذاری دارند و باید برای سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری کرده و سود شناسایی کنند با این تفاوت که نگاهشان برعکس حقیقی‌ها بلندمدت است. برای همین نمی‌توانیم بگوییم وظیفه خاصی دارند، بلکه اینها فقط اشل بزرگ‌تری دارند و به همین لحاظ خرید و فروش آنها طبیعتا موجب ساختن روند در بازار می‌شود. به نظر من چون نگاه حقیقی‌ها کوتاه‌مدت است و با یک نوسان هراسناک می‌شوند، رفتار هیجانی در بازار دارند. یعنی در این شرایط که بازار سرمایه که نسبت به ارزش جایگزینی دلاری پایین است، هرکسی با نگاه میان یا بلندمدت اقدام به خرید سهام کرده بود، قطعا سود بهتری نصیب‌اش شده است. با اینکه اکنون تقاضا در بازار بسیار بالاست، اما بازاری نیست که همه سهام‌ها بی‌‌دلیل رشد کنند، برای همین خریدهای هیجانی و روزانه نمی‌تواند برای حقیقی‌ها سودی دربرداشته باشد.
