تراکم دیپلماسی در جنوب هرمز
«وین عربی»، «ژنو خاورمیانه»، «صندوق پستی بازیگران منطقه» عناوینی است که رسانه‌های عربی برای توصیف نقش میانجیگرانه عمان در اختلافات منطقه به کار می‌برند.
به گزارش ایرنا، نگاهی به سمت و سوی سیاست خارجی عمان و تکاپوهای دیپلماتیک این کشور نشان می‌دهد که مسقط طی سالیان دراز به دنبال کسب نقش میانجی در منازعات و اختلافات منطقه‌ای بوده و کوشیده از رهگذر بی‌طرفی فعال و نیز رایزنی و وساطت‌های دیپلماتیک بین بازیگران منطقه‌ای، به نوعی به منزلت و مزیت در منطقه دست یابد.
نگاهی به پرونده‌های میانجیگری عمان
تارنمای «الخلیج اونلاین» امارات در گزارشی پیرامون سیاست خارجی مسقط آورده است: عمان در بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی نقش واسطه را بازی کرده است که برجسته‌ترین آن خارج کردن دیپلمات‌های امریکایی، فرانسوی و آلمانی از برخی کشورها از جمله یمن و انتقال آنان به مسقط بود. همچنین عمان برای تبادل اسرای جنگی میان ایران و عراق تلاش کرده است و برای آزادسازی زندانیان مصری که در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران گرفتار شده بودند، اقداماتی را به انجام رساند. این کشور در آزادسازی ملوانان انگلیسی و امریکایی در ایران هم تلاش کرده است. به نوشته تارنمای الخلیج اونلاین، «عبدالله الغیلانی» کارشناس مسائل راهبردی معتقد است که دیپلماسی عمان این روزها برای حل بحران یمن و بررسی روابط کشورهای عربی و ایران فعال شده است. مسقط برای از بین بردن موانع در حال نقش آفرینی‌است. جایگاه عمان در نقشه روابط با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سبب شده که مسقط در پرونده‌های منطقه‌ای نقش کارامدی را بازی کند. این کشور هنوز هم به انتقال پیام‌های سیاسی و تسهیل دیدارها تمایل دارد. در اصل، ایران و عربستان اختلافاتی دارند. کویت، قطر و عمان با ایران درگیری سیاسی ندارند و امارات هم اگرچه در موضع رسمی خود سمت و سوی دیگری را طی می‌کند، اما دارای روابط مستحکم تجاری با ایران است. این روزنامه به نقل از «دیوید اغناتیوس» تحلیلگر روزنامه «واشنگتن پست» نوشت: کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای آغاز گفت‌وگو با ایران و همپیمانانش تمایل دارند. زیرا آنها اعتماد خود به امریکا به عنوان یک پشتیبان نظامی را از دست داده‌اند.
به نوشته تارنمای شبکه «الجزیره» اکنون مهندسی تحولات یمن در مسقط صورت می‌گیرد و عمان در جایگاهی قرار گرفته که می‌تواند نقش سازنده‌ای در مدیریت پرونده یمن داشته باشد و به مقصد همه کنشگران مربوط به جنگ یمن تبدیل شود.
تارنمای اندیشکده «کارنگی» در گزارشی به قلم «فارغ المسلمی» نوشت: عمان در محیط بی‌ثبات نقش بی‌طرفی خود را حفظ کرده و با همه طرف‌ها روابط خود را پیش برده است. از زمان حمله ائتلاف کشورهای عربی به سردمداری عربستان به یمن، عمان تنها کشور عربی حاشیه خلیج فارس بود که وارد ائتلاف سعودی‌ها نشد. این کشور همچنین برای حل بحران یمن و بحران در روابط کشورهای عربی با قطر تلاش کرد و با این اقدام خود توانست قطر را به عنوان یک همپیمان به سوی خود جلب کند. پیش از این نیز عمانی‌ها زمینه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و کشورهای غربی را فراهم کرده بودند که نتیجه آن توافق هسته‌ای بود. مسقط همچنین در جنگ عراق علیه ایران با کشورهای عربی همکاری نکرد. عمان روابط با ثبات، دایمی و استواری را با کشورهای همسایه پایه‌ریزی کرده است.
روزنامه «الوطن» در گزارشی به قلم «اسامه نورالدین» آورد: مواضع سیاسی عمان نشان داده است که این کشور دیدگاه روشنی درباره آینده دارد. این دیدگاه سبب شده است عمان خود را از ورود به کانون‌های تنش‌زا در منطقه دور نگه دارد. این کشور همواره برای ترمیم شکاف‌ها و اختلاف‌ها در منطقه تلاش می‌کند. بی‌طرفی این کشور درباره بسیاری از مسائل منطقه سبب شده که پشتوانه‌هایی را به دست آورد و بتواند برای رسیدن به تفاهم میان کشورهای منطقه از آن استفاده کند. عمان تنها در سطح منطقه برای ایجاد صلح تلاش نمی‌کند، بلکه این کشور با جامعه بین‌الملل هم برای پایان دادن به تنش‌های منطقه در ارتباط و هماهنگی است. مسقط از طریق دیپلماسی صلح‌جویانه و کارآمد جهت گشایش خطوط مذاکره جدید میان ایران و امریکا به ویژه پس از عقب‌نشینی یکجانبه امریکا از توافق هسته‌ای وارد عمل شده است. نقش میاجیگرانه عمان تنها درباره روابط ایران محدود نمی‌شود بلکه این کشور برای حل پرونده یمن و نزدیک‌سازی دیدگاه طرف‌های مختلف می‌کوشد. همچنین نمی‌توان مساعی یمن برای حل بحران در روابط قطر با کشورهای عربی و پایان دادن به محاصره یمن را انکار کرد.
مولفه‌های تاثیرگذار در میانجیگری‌های عمان
تارنمای «وطن» عمان نوشت: عمان دارای موقعیت جغرافیایی با اهمیتی برای دریانوردی و اقتصاد جهانی است. این موقعیت در موضع‌گیری‌های عمان درباره مسائل ژئوپلیتیکی و حساس هم تاثیر گسترده‌ای دارد و سبب شده که این کشور در سیاست خارجی خود مستقل از عربستان و امارات عمل کند. اولویت عمان حفظ روابط دوستانه با همه همسایگان و بازیگران اصلی سیاست جهانی است. این رویکرد سبب شده است مسقط بتواند قدرت میانجیگری برای تسهیل مذاکرات در منطقه خاورمیانه را داشته باشد. عمان برای اینکه بتواند به این نقش خود ادامه دهد در برخی از موارد سیاست‌های شورای همکاری خلیج فارس را دنبال نمی‌کند. این کشور در ائتلاف کشورهای عربی برای حمله به یمن، ائتلاف مبارزه با داعش در سوریه، محاصره قطر، اقدامات دیپلماتیک ضدایرانی، دخالت نظامی در لیبی و بحران‌های داخلی بحرین وارد نشده است. در نتیجه در پیش گرفتن چنین سیاستی عمان اعتبار کسب کرده و به عنوان واسطه قابل اعتمادی در منطقه خاورمیانه مطرح است. سیاست عمان دارای ویژگی خاص خود است. با وجود اینکه عمان عضو شورای همکاری خلیج فارس است و این شورا غالبا در برخورد با ایران خصمانه عمل می‌کند باز هم عمان در مواجهه با ایران سیاست بی‌طرفی را پیش گرفته است.
به نوشته تارنمای الخلیج اونلاین، «انور القاسم» تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید روابط دوجانبه متمایز عمان با ایران سبب شده است که این کشور برای ترمیم شکاف میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با ایران تلاش کند.
به نوشته شبکه خبری «الجزیره» قطر، «مختار غباشی» رییس مرکز پژوهش‌های سیاسی و راهبرد «العربی» مصر بر این باور است پادشاهی عمان به منزله «وین» یا
«ژنو عرب» به شمار می‌رود. این کشور دارای روابط مستحکمی با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. عمان صندوق پستی میان امریکا، اتحادیه اروپا و ایران در توافق هسته‌ای بود. این کشور عضو مهمی در شورای همکاری خلیج فارس است اما در ائتلاف حمله به یمن وارد نشد. این کشور از قدرت بالایی برای برقراری رابطه برخوردار است و می‌تواند در حل بحران‌ها و مسائل منطقه به ویژه بحران در روابط کشورهای عربی با قطر، تنش در روابط ایران و امریکا و بحران یمن نقش‌آفرینی کند.
به نوشته روزنامه «عربی ۲۱» مصر، نقش میانجیگرانه عمان دارای اهمیت بالایی است زیرا عمان به دلیل داشتن روابط تاریخی با همه طرف‌های بحران‌های در هم تنیده، برای همه طرف‌ها واسطه با اهمیت و قابل اعتمادی است. عمان اطلاع گسترده‌ای از ماهیت و جزییات همه پرونده‌های مورد اختلاف دارد. به نوشته تارنمای الخلیج اونلاین، «عوض بن سعید باقویر» تحلیلگر مسائل سیاسی عمانی می‌گوید عربستان دچار سرخوردگی شده است. زیرا امریکا پس از حمله به کشتی‌های نفتکش در منطقه خلیج فارس و حمله به تاسیسات نفتی عربستان و متهم شدن ایران و همپیمانان آن در این زمینه با ایران وارد درگیری نظامی نشد. در سایه چنین تحولاتی عمان در ایجاد رویکرد سیاسی برای پایان دادن به جنگ یمن و همچنین آغاز گفت‌وگو میان ایران و عربستان و برقراری روابط میان عربستان و متحدان آن نقش مهمی را دارد. به نظر می‌رسد عربستان اکنون در اعتماد به واشنگتن تردید دارد. از این رو، این کشور بازگشت به ائتلاف‌های سنتی از طریق ایجاد پیوستگی میان کشورهای عربی و ضرورت به کار بستن گفت‌وگو با ایران به دور از تنش‌های نظامی بیهوده را ضروری می‌داند.
