تمرکز بر لنگر اسمی تورم
حسن حیدری
نرخ بهره کوتاه‌مدت در کنار انعطاف‌پذیری و کنترل نرخ ارز، شناور بودن نرخ سود بانکی و تعیین لنگر اسمی برای تورم از جمله موضوعاتی است که به بانک مرکزی در کنترل تورم کمک می‌کند. براساس برخی تعاریف به تورم بیش از ۵۰ درصد مفهوم ابرتورم اطلاق می‌شود و تورم موجود در کشور فاصله زیادی با ابرتورم دارد. براساس تجربه تاریجی ایران از تورم که همواره در اقتصاد وجود داشته است، اکنون تورم بالا در کشور دیده می‌شود. رشد شاخص قیمت ماهانه کالاها در ماه‌های اخیر با رشد همراه بوده است، در مقایسه با سابقه تاریخی نرخ‌های تورم اکنون اقتصاد کشور درگیر در نرخ‌های بالایی از تورم است، اما به تعاریف ابرتورم نرسیده است. زمانی ابرتورم در اقتصاد به وجود می‌آید که دولت بخواهد کسری بودجه خود را با استقراض از بانک مرکزی تامین کند که در نهایت با افزایش پایه پولی منجر به خلق نقدینگی جدید و تورم بیشتر خواهد شد. درباره اقدامات بانک مرکزی برای کنترل تورم از جمله جلوگیری از انتشار اسکناس و استقراض دولت از بانک مرکزی باید توجه داشت که اکنون محدودیت‌های سیاسی و موضوعات دیگری نیز وجود دارد که در کنار اقدامات بانک مرکزی مانع حرکت دولت به سمت استقراض از بانک مرکزی شده و برای هدفگذاری نرخ تورم ۲۲ درصدی توسط بانک مرکزی باید به این موارد توجه شود.
هدفگذاری تورم از دهه ۹۰ میلادی در اقتصاد کشورها فراگیر شده و یکی از دلایلی که تورم در بسیاری از کشورهای جهان حل شده، اما اقتصاد ما هنوز با آن درگیر است این است که تورم بیماری است که باید با راهکارهای علمی اقتصادی حل شود.هدفگذاری تورمی یک چارچوب است و رژیم سیاستی است که نخستین اصل آن استقلال بانک مرکزی است. در کشور ما بانک مرکزی علاوه بر شرایط قانونی باید استقلال حقیقی داشته باشد به این معنا که علاوه بر استقلال بانک مرکزی باید بخش مالی و بودجه‌ای دولت قاعده‌مند باشد.
رشد ارقام در بودجه سالانه قاعده و قانونی ندارد و برای چارچوب‌گذاری و هدفگذاری تورم باید بودجه دولت و بخش مالی آن قاعده‌مند باشند، اما اکنون رشد ارقام بودجه الگوی از پیش تعیین شده‌ای ندارد. بانک مرکزی برای کنترل تورم نیازمند ابزارهایی است، بسیاری از کشورها نرخ بهره کوتاه‌مدت بازار پول را به عنوان یک ابزار کنترل در اختیار دارند و نرخی است که بانک مرکزی این کشورها با آن تسهیلات پرداخت می‌کند، در کشور ما عملیات بازار باز کلید خورده و اگرچه اقدام مناسبی است اما هنوز در ابتدای راه است.
نرخ سود نیز باید شناور باشد، باید لنگر اسمی برای تورم تعیین شود. نرخ ارز باید انعطاف‌پذیر باشد و بانک مرکزی بر لنگر اسمی تورم تمرکز کند. در شرایط کنونی که بازار ارز کشور به‌شدت حساس است و درآمدهای نفتی با مشکل مواجه شده، امکان اعمال کامل هدف‌گذاری‌های تورمی وجود ندارد .اینکه برای کنترل تورم در کشور هدفگذاری شود اقدامی مناسب است، اما اینکه برخی منتقد رقم ۲۲ درصدی آن هستند باید گفت در وضع کنونی چاره‌ای جز تعیین رقمی در این سطح وجود نداشته و باید تلاش شود تا همین رقم نیز محقق شود.
