تراز مثبت تجاری با همسایگان

ترکیه ۳۳ برابر بیشتر از ایران با اروپا تجارت دارد

تعادل |

 کارنامه تجارت با همسایگان منتشر شد. بنابر آمار اعلامی از سوی گمرک، مجموع تجارت درهفت ماه نخست سال ۹۸میلیون و ۶۸۷هزار تن به ارزش ۵۴میلیارد و ۸۱۲میلیون و ۴۵۰هزار دلار بوده است. آمارها نشان می‌دهد، سهم تجارت ایران با همسایگان از مجموع تجارت در مدت مذکور، 61میلیون و ۴۶۵هزارتن به ارزش ۲۸میلیارد و ۳۱۹میلیون و ۲۶۱هزاردلار بوده، که ۶۲درصد وزن و ۵۲درصد ارزش کل تجارت را به خود اختصاص داده است. در این مدت، ۱۴میلیارد و ۷۸۲میلیون و ۷۳۶ هزار دلار به ۱۵ کشور همسایه صادر و در مقابل ۱۳میلیارد و ۵۳۶میلیون و ۵۲۴هزار دلار واردات انجام شده است. تحلیل داده‌های تجاری گویای این است که تراز تجاری ایران با همسایگان در این مدت، مثبت یک میلیارد و ۲۴۶میلیون و ۲۱۱هزار دلار بوده است. مطابق آمارها، «عراق، ترکیه، امارات، افغانستان و پاکستان» پنج مقصد اول صادرات کالاهای ایرانی به همسایگان بود. در مقابل «امارات، ترکیه، روسیه، عراق و عمان» در صدر فروش کالا به ایران در میان همسایگان قرار دارند. در همین حال، تجارت ترکیه و ایران با اتحادیه اروپا طی ۹ ماه گذشته از سال ۲۰۲۱ به ترتیب ۱۱۳ میلیارد یورو و ۳.۴ میلیارد یورو بوده، که نشان می‌دهد ترکیه ۳۳ برابر بیشتر از ایران با اروپا تجارت داشته است.

    جزییات تجارت در نیمه اول

آمارهای رسمی گمرک از حدود ۷۹ میلیون تن به ارزش ۴۴.۹ میلیارد دلار مبادله تجاری ایران در نیمه نخست ۱۴۰۰ حکایت دارد که حدود ۲۱.۸ میلیارد دلار (۶۰ میلیون تن) از آن مربوط به صادرات و حدود ۲۳ میلیارد دلار (حدود ۱۹ میلیون تن) آن مربوط به واردات ایران از سایر کشورهاست . بر این اساس ارزش و میزان تجارت کالایی ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به ترتیب حدود ۴۷.۷ درصد و ۲۵.۷ درصد افزایش داشته و عمده رقم ارزش تجارت طی نیمه نخست ۱۴۰۰ مربوط به واردات ایران با سهم ۵۱.۴ درصدی است. همچنین طی این مدت تراز تجاری ایران منفی ۱.۳ میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل بهبود حدود ۲ میلیارد دلاری را تجربه کرده است. طی نیمه نخست ۱۴۰۰، ارزش و میزان واردات ایران به ترتیب افزایش حدود ۳۷ درصدی و ۱۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را تجربه کرده و ارزش و میزان صادرات کالایی نیز نسبت به مدت مذکور به ترتیب بیش از ۶۱ درصد و ۲۹.۶ درصد افزایش یافته است. ارزش صادرات غیرنفتی نیز طی نیمه نخست ۱۴۰۰، حدود ۱۶ میلیارد دلار (تقریباً ۷۳ درصد کل صادرات بدون نفت خام) بوده که نسبت به نیمه نخست ۱۳۹۹ افزایش حدود ۶۳ درصدی داشته است. با بررسی مقاصد عمده واردات کشور می‌توان اسامی برخی کشورهای اروپایی مانند انگلستان، هلند، آلمان و سوییس را شاهد بود که در نیمه نخست ۱۴۰۰ حدود ۳ میلیارد دلار مراوده تجاری با ایران داشته‌اند. بر اساس آمار رسمی گمرک، مهم‌ترین مقاصد وارداتی کشور طی نیمه نخست سال ۱۴۰۰ کشورهایی مانند هند، عراق و روسیه هستند البته با بررسی مقاصد عمده واردات کشور می‌توان اسامی برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلستان، هلند، آلمان و سوییس را شاهد بود که مطابق با بررسی‌ها، طی این مدت حدود ۳ میلیارد دلار مراوده تجاری با ایران داشته‌اند. مهم‌ترین مقاصد صادرات ایران طی نیمه نخست ۱۴۰۰ نیز کشورهای چین، عراق و ترکیه به ترتیب با سهم ۳۳ درصد، ۱۷ درصد و ۹ درصد از ارزش کل صادرات غیرنفتی هستند که ارزش صادرات کشورهای مذکور نیز طی نیمه نخست ۱۴۰۰ به ترتیب حدود ۵.۳ میلیارد دلار، ۲.۷ میلیارد دلار و ۱.۴ میلیارد دلار است. شایان ذکر است سهم چین در افزایش ۶۳ درصدی ارزش صادرات طی نیمه نخست ۱۴۰۰ قابل توجه و حدود ۲۴ واحد درصد بوده است. طبق اطلاعات موجود، صادرات ایران به ده مقصد عمده صادراتی که ۶ کشور را کشورهای همسایه تشکیل می‌دهند به استثنای کشور افغانستان، با افزایش حداقل ۱۶ تا ۱۶۲ درصدی همراه بوده است.

    تجارت هفت ماهه با همسایگان

حال اما براساس آماری که سخنگوی گمرک اعلام کرده، تجارت با همسایگان در هفت ماه گذشته ۶۱میلیون و ۴۶۶هزار تن به ارزش ۲۸,۳میلیارد دلار بوده که ۶۲درصد وزن و ۵۲درصد ارزش تجارت کشور را به خود اختصاص داده است. از مجموع تجارت ۹۸میلیون و ۶۸۷هزار و ۵۸۱تنی کشور به ارزش ۵۴میلیارد و ۸۱۲میلیون و ۴۵۰هزار و ۴۹دلار، در هفت ماه نخست امسال، ۶۱میلیون و ۴۶۵هزار و ۹۶۴تن به ارزش ۲۸میلیارد و ۳۱۹میلیون و ۲۶۱هزار و ۳۰۵دلار، مربوط به تبادل کالا با ۱۵کشور همسایه بوده است که ۶۲درصد وزن و ۵۲درصد ارزش کل تجارت را به خود اختصاص داده است. بنابرآمار اعلامی سید روح‌الله لطیفی، در این مدت ۴۷میلیون و ۸۸۵هزار و ۳۰۶تن کالا به ارزش ۱۴میلیارد و ۷۸۲میلیون و ۷۳۶ هزار و ۴۵۴دلار به ۱۵ کشور همسایه صادر شد که ۶۴درصد وزن و ۵۵درصد ارزش کل صادرات هفت ماهه کشور بوده است.

    مقاصد صادراتی 

جزییات آمار گمرک نشان می‌دهد، دراین بازه زمان، عراق با ۱۹میلیون و ۷۴۰هزار و ۲۰۸تن به ارزش پنج میلیارد و ۴۸۲میلیون و ۶۲۰ هزار و ۲۹۳ دلار، ترکیه با ۱۰میلیون و ۹۹۵هزار و ۵۵۶تن به ارزش سه میلیارد و ۳۹۷میلیون و ۲۷۸هزار و ۲۵۰ دلار، امارات با ۶میلیون و ۶۰۱هزار و ۵۸۹تن به ارزش دو میلیارد و ۵۸۹ میلیون و ۵۶۰ هزار و ۴۸دلار، افغانستان با دو میلیون و ۷۸۹هزار و ۹۸۱تن به ارزش یک میلیارد و ۱۲۵ میلیون و ۵۰۱ هزار و ۹۵۵ دلار و پاکستان با یک میلیون و ۵۹۰هزار و ۳۲۹تن به ارزش ۶۵۵میلیون و ۱۵۴ هزار و ۹۳۰دلار، پنج مقصد اول صادرات کالاهای ایرانی به همسایگان بود. همچنین مطابق آمارها، عمان با ۳۲۷میلیون و ۴۲هزار و ۴۸۴دلار، روسیه با ۳۱۷میلیون و ۳۵۸هزار و ۵۳۹دلار، آذربایجان با ۲۷۲میلیون و ۹۵۸هزار و ۳۷۲دلار، ارمنستان با ۱۸۰ میلیون و ۴۲۵هزار و ۷۶۵دلار، ترکمنستان با ۱۷۴میلیون و ۱۶۳هزار و ۸۹دلار، قزاقستان با ۹۵میلیون و ۲۰۹هزار و ۷۶۵دلار، قطر با ۸۵میلیون و ۳۷هزار و ۳۲دلار، کویت با ۷۶میلیون و ۲۴۶هزار و ۶۶۹دلار، بحرین با چهار میلیون و ۱۳۸هزار و ۲۴۷دلار و عربستان سعودی با ۴۱هزار و ۱۸دلار به ترتیب مقاصد ۱۵گانه صادرات کشور به همسایگان در هفت ماه سال ۱۴۰۰ بودند. نکته حائز اهمیت اینکه در میان ۱۴۳مقصد صادراتی کشور، عراق رتبه دوم، ترکیه سوم، امارات رتبه ۴، افغانستان ۵، پاکستان ۷، عمان ۱۰، روسیه ۱۱، آذربایجان ۱۲، ارمنستان ۱۵، ترکمنستان ۱۶، قزاقستان ۲۲، قطر ۲۳، کویت ۲۶، بحرین ۷۰ و عربستان ۱۲۱بوده است.

    مبادی وارداتی 

اما از کدام کشورها در این مدت واردات داشته ایم؛ بنابرآمارهای اعلامی از سوی سخنگوی گمرک، از مجموع واردات ۲۳میلیون و ۵۸۰ هزار و ۶۵۸تنی کالا به ارزش ۲۷میلیارد و ۷۳۸میلیون و ۶۲۳هزار و ۲۴۲ دلاری کشور در هفت ماهه نخست، ۱۳میلیون و ۵۸۰هزار و ۶۵۸تن کالا به ارزش ۱۳میلیارد و ۵۳۶میلیون و ۵۲۴هزار و ۸۵۱دلار مربوط به واردات از کشورهای دارای مرز زمینی و دریایی با ایران بوده است که ۵۸درصد وزن و ۴۹درصد ارزش کل واردات را شامل می‌شود. از این رو، امارات با فروش ۶میلیون و ۸۶۹هزار و ۸۸۱تن کالا به ارزش هشت میلیارد و ۵۹۵میلیون و ۵۲۰ هزار و ۹۲۷دلار در صدر کشورهای طرف معامله با ایران قرار دارد که بیش از ۵۰ درصد وزن و ۶۳درصد ارزش کالاهای وارداتی به کشور از همسایگان را به خود اختصاص داده است. 

پس از امارات کشور ترکیه با فروش دو میلیون و ۴۹۹هزار و ۷۲۱تن به ارزش دو میلیارد و ۸۶۱ میلیون و ۳۵۲هزار و ۶۷۱ دلار، روسیه با یک میلیون و ۸۶۳هزار و ۳۳۳تن به ارزش ۸۵۲میلیون و ۸۱۵ هزار و ۹۰۴دلار، عراق با یک میلیون و ۳۵۲هزار و ۴۳۸تن به ارزش ۶۳۰ میلیون و ۳۲۸ هزار و ۲۱۷ دلار و عمان با ۶۴۱هزار و ۲۲۵تن به ارزش ۳۰۳میلیون و ۹۱۹هزار و ۳۱۰ دلار در صدر فروش کالا به ایران در میان همسایگان قرار دارند. بنابر اعلام لطیفی، واردات از سایر کشورهای همسایه نیز به این شرح است که پاکستان با ۱۶۹میلیون و ۶۰۲هزار و ۸۵۰ دلار، قزاقستان با ۳۴میلیون و ۵۳۳هزار و ۹۴۶دلار، آذربایجان با ۷میلیون و ۴۲هزار و ۸۷۱دلار، ترکمنستان با ۲۲میلیون و ۸۳هزار و ۹۴۷دلار، ارمنستان با ۱۵میلیون و ۲۱۸هزار و ۲۹۲دلار، افغانستان با ۹میلیون و ۳۵۴ هزار و ۵۰۰دلار، کویت با هفت میلیون و ۳۶۶هزار و ۸۵۳دلار، قطر با ۶میلیون و ۸۷هزار و ۱۴۱دلار و بحرین با یک میلیون و ۲۹۷هزار و ۴۲۲دلار قرار دارند و عربستان نیز فروش کالایی در هفت ماه گذشته به ایران نداشته است. رتبه کشورهای همسایه ایران در میان فروشندگان کالا به کشورمان به اینگونه است که در میان ۱۴۳کشور فروشنده کالا به ایران، امارات در رتبه یک، ترکیه رتبه ۳، روسیه ۶، عراق ۹، عمان ۱۲، پاکستان ۲۰، قزاقستان ۳۷، آذربایجان ۳۹، ترکمنستان ۴۳، ارمنستان ۴۸، افغانستان ۵۸، کویت ۶۰، قطر ۶۲ و بحرین در رتبه ۷۹ قرار دارند.

    سهم تجارت ایران با اتحادیه اروپا

درهمین حال، اتاق بازرگانی تهران در جدیدترین گزارش خود به بررسی میزان تجارت مشترک میان ایران و اتحادیه اروپا پرداخته و برای مشخص شدن میزان فاصله ایران با اهداف کلان در نظر گرفته شده، این آمار را با تجارت ترکیه و اتحادیه اروپا مقایسه کرده است. بر این اساس، ارزش تجارت ایران و اتحادیه اروپا (۲۷ کشور) در ۹ ماه گذشته از سال ۲۰۲۱، به رقمی در حدود ۳.۴ میلیارد یورو رسیده است. داده‌های مرکز تجارت اروپا نشان می‌دهد که طی این مدت، ارزش صادرات کالایی کشورهای اروپایی به ایران معادل ۲ میلیارد و ۷۲۰ میلیون یورو بوده و در مقابل، از ایران نیز کالاهایی به ارزش ۶۳۲ میلیون یورو به اروپا صادر شده است. به این ترتیب، وضعیت تجارت ایران و اروپا در مدت ۹ ماه سال ۲۰۲۱، تراز منفی ۲ میلیارد یورو را برای ایران نشان می‌دهد. تجارت خارجی ایران با اتحادیه اروپا در حالی به آب‌باریکه‌ای در تجارت بین‌الملل تبدیل شده است که تجارت ترکیه با اتحادیه اروپا طی ۹ ماه گذشته از سال ۲۰۲۱ حدود ۱۱۳ میلیارد یورو بوده است. به این ترتیب ترکیه در طول این مدت ۳۳ برابر بیشتر از ایران با اروپا تجارت داشته است. طی مدت مزبور سهم صادرات از کل تجارت ایران با اتحادیه اروپا ۱۹ درصد و برای ترکیه ۴۹ درصد بوده است.