از مدیریت جهادی تا مدیریت مشارکتی

گروه راه و شهرسازی|

با گذشت حدود 8 ماه از آغاز به کار مدیریت شهری جدید تهران حالا به نظر می‌رسد، ادبیات شهردار و برخی ازاعضای شورای شهر تهران در رابطه با حل مسائل و مشکلات شهر دچار تحول شده و از سخنان آغازین خود فاصله گرفته است. مدیریت شهری پایتخت در دوران مبارزات انتخاباتی و تا چند ماهه نخست فعالیت این شورا، از اعمال مدیریت جهادی و اصطلاحا «پای کار» به عنوان شاه‌کلید حل مسائل شهر سخن می‌گفتند، اما پس از گذشت حدود 8 ماه و لمس جنس مشکلات تهران از نزدیک، به نظر می‌رسد که از دیدگاه‌های اولیه خود فاصله گرفته‌اند و حالا از «مدیریت مشارکتی» و لزوم مشارکت مالی دولت در امور شهری تهران سخن می‌گویند و به این ترتیب، به «واقعیت» نزدیک شده‌اند که البته امر مبارکی است و باید آن را به فال نیک گرفت.

به گزارش«تعادل»، همانطور که مدیریت شهری پیشین تهران همواره اعلام می‌کرد و البته از دید اقتصاددانان و ناظران مطلع از اقتصاد شهر نیز پنهان نبود، در پی تحریم‌ها و همچنین شیوع ویروس کرونا در کشور، فعالیت‌های شهری تهران نیز، بیش از قبل، دچار رکود تورمی شد. به عبارتی از سویی، بسیاری از مشاغل به شرایط قرنطینه و تعطیلی‌های اعلامی از سوی ستاد مبارزه با کرونا تن دادند و به همین واسطه با مشکلات مالی متعددی مواجه شدند. از سوی دیگر، به دلیل عدم دسترسی دولت به منابع مالی نفتی در دوران تحریم، موتور چاپ پول، پرقدرت‌تر از همیشه فعالیت خود ادامه تا دولت و نهادهای وابسته به آن را بتواند تامین مالی کند. سویه دیگر ماجرا اما این بود که به میزانی که فعالیت دستگاه‌های چاپ پول و خلق اعتبار بدون پشتوانه افزایش می‌یافت، به همان میزان به نرخ تورم افزوده می‌شد و هزینه‌های جاری کسب و کارها از جمله پرداخت اجاره‌بهای محل کسب فزون‌تر می‌شد. سازمان شهرداری نیز به نوعی دچار چنین مشکلی بود. به‌طور مثال، در حوزه حمل و نقل عمومی، به‌شدت از تعداد مسافران شهری و طبعا درآمدهای آنها کاسته شد اما ناوگان مترو و اتوبوس مجبور بودند در چنین شرایطی هزینه‌های ضدعفونی چندبار در روز را نیز بپردازند. از همین رو، اعضای شورای قبلی همواره از دولت دوازدهم درخواست می‌کردند تا تعهدات قانونی خود در قبال پایتخت را انجام دهند تا بلکه وضعیت نوسازی و توسعه ناوگان عمومی کمی بهبود یابد. اما دولت هم دست خالی بود. در نتیجه ناوگان حمل و نقل عمومی همچون سایر صنایع کشور دچار فرسودگی قابل توجهی شدند. آمارهای اقتصادی دهه 90 و به ویژه چند ساله اخیر نیز حاکی از رشد منفی سرمایه‌گذاری در اقتصاد کشور است که نشان‌دهنده پیشی گرفتن نرخ استهلاک ماشین آلات و سرمایه‌های موجود از نرخ سرمایه‌گذاری است.

  تعارض مدیریت مشارکتی با قانون‌گریزی!

دیروز علیرضا زاکانی، شهردار تهران در صحن علنی شورای شهر تهران، رویکرد مدیریتی خود در این سازمان را «مدیریت مشارکتی» اعلام کرد. این در حالی است که اعضای شورای شهر ششم که هم از نظر جناح سیاسی با شهردار پایتخت دارای قرابت فکری هستند و هم از نظر، جایگاه قانون‌گذاری و نظارت بر شهرداری دارای ارتباط نزدیک و به نوعی مکمل کار اجرایی شهرداری به شمار می‌روند، از همکاری و مشارکت شهرداری با این نهاد در انجام امور مربوط به شهر تهران راضی نیستند. 

در همین رابطه، ناصر امانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران روز شنبه هفته جاری در گفت‌وگو با ایرنا افزود: وضعیت پاسخگویی شهرداری تهران به تذکرات اعضای شورای شهر مناسب نیست و نسبت به قبل بهتر نشده است؛ بنابراین مهم‌ترین برنامه سال جاری شورای شهر تهران، این است که شهرداری را ملزم به رعایت قانون کنیم. برای مثال انتصاب ۲ مدیرعامل ۲ سازمان بزرگ بر خلاف نص صریح اساسنامه سازمان میادین میوه وتره بار و سازمان ورزش شهرداری تهران انجام شده است. با اینکه در جلسه هم اندیشی پذیرفتند که این دو انتصاب درست نیست و چون سرپرست بودند ما پیگیری نکردیم اما یک روز مانده به پایان سال گذشته برای هر دوی این افراد حکم مدیرعاملی با امضای شهردار تهران، صادر کردند.

بر اساس این گزارش، در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، سخن گفتن از مدیریت مشارکتی تنها در حد شعار باقی بماند. البته شهرداری تهران مدیریت مشارکتی را در تعامل با سایر دستگاه‌های حکومتی از طریق انعقاد تفاهمنامه‌های کاری تعریف کرده است، اما در شرایطی که زمینه‌های مشارکت اعضای شورای شهر تهران به عنوان رکن قانون‌گذاری و نظارت بر عملکرد شهرداری فراهم نیست، این مساله نیز تحت الشعاع قرار می‌گیرد. دیروز حتی برخی از اعضای شورای شهر تهران نسبت به مفاد تفاهمنامه‌های منعقده میان شهرداری و برخی از دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و حکومتی ابراز بی‌اطلاعی کردند. 

  به دنبال مدیریت مشارکتی

زاکانی اما دیروز اظهار کرد: جنس مدیریت خود را در شهرداری مدیریت مشارکتی قراردادیم. موضوع تبدیل تهران به الگوی جهان اسلام را به همراه گفتمان خدمت و پیشرفت مورد توجه قرار دادیم و شعار «تهران؛ شهر تلاش و سرزندگی و مدیریت مشارکتی» را دنبال کردیم. برای تحقق مدیریت مشارکتی قرارگاه‌های مختلف را تشکیل دادیم تا با مشارکت سایر دستگاه‌ها اهداف را در تهران دنبال کنیم. او ادامه داد: یکی دیگر از رئوس کار ما در مدیریت مشارکتی، ایجاد تفاهم نامه با دستگاه‌های مختلف بود. اساسا انباشت مشکلات شهر تهران شرایطی را فراهم کرده که حل مشکل تنها توسط یک دستگاه غیرممکن شده لذا تعامل دستگاه‌ها با ایجاد تفاهم نامه‌ها محقق می‌شود و امکان افزایش ظرفیت بیشتر و بهتر را فراهم می‌کند.

وی تأکید کرد: ابعاد مختلف این تفاهم نامه‌ها به صورت کارشناسی مورد بررسی قرار گرفت و ریل‌گذاری مناسبی برای خدمت رسانی بهتر در تهران انجام شد. در همین راستا با وزارت راه تفاهم نامه‌ای امضا شد تا از ظرفیت‌های جهش مسکن برای نوسازی بافت‌های فرسوده و ایجاد رونق در بازار ساخت و ساز با هدف تأمین نیازها به ویژه ساخت مسکن استطاعت پذیر بهره گرفته شد. ۱۸۰ هزار واحد مسکونی که سالانه وعده داده شده بخشی از آن در قالب همین  تفاهم نامه محقق خواهد شد.

زاکانی همچنین در اظهارات خود به انعقاد تفاهم نامه با وزارت نفت، بنیاد مستضعفان، نیروهای مسلح و ... نیز اشاره کرد.

  دولت هزینه پایتخت را از روی دوش مردم بردارد

دیروز علاوه بر زاکانی، احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران نیز از لزوم مشارکت مالی دولت برای حل مسائل تهران سخن به میان آورد. گفت: مردم نباید مشکل شهر تهران را خودشان حل کنند؛ بلکه دولت باید هزینه پایتخت را از روی دوش مردم بردارد. تشکری هاشمی، عضو دیگر شورای شهر تهران نیز پس از ارایه گزارش شهردار در شصتمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: شرح وظایف تفاهم نامه‌ها باید مشخص شود تا آنها بتوانند مشکل مردم را حل کنند. وی ادامه: شهرداری تهران دارای وظایف ذاتی است و انجام تفاهم نامه‌ها رافع مسوولیت‌ها نیست وضعیت اتوبوسرانی تهران به هیچ‌وجه مناسب نیست و متأسفانه اتوبوس‌های فعال تهران به کمتر از ۱۵۰۰ عدد رسیده است. عضو شورای شهر تهران درباره مترو تهران گفت: آمار قطارهای خراب تهران بسیار زیاد شده است و مسافران در ماه رمضان باید مدت زیادی را منتظر مترو بمانند درست است که ۸۰۰ میلیارد تومان برای خرید لوازم یدکی مترو تخصیص داده شده اما هنوز خرابی قطارهای مترو حل نشده است.

تشکری هاشمی گفت: در سیستم هوشمند ترافیک شهری نیز تقریباً تمامی جی پی اس‌های اتوبوس‌ها خراب شده‌اند و بر همین اساس باید در این خصوص اهتمام ویژه‌ای شود.