فرصت‌هایی که به تهدید تبدیل می‌شوند
بی‌توجهی به صنعت توریسم اقتصاد ایران را به چالش کشیده است
تعادل |
ما در حالی دم از رونق گردشگری در کشور می‌زنیم که حتی ابتدایی‌ترین الزامات آن را هم از دسترس خارج می‌کنیم، مگر می‌شود در حالی که تمامی پلتفرم‌های اینترتنی از جمله گوگل و اینستاگرام فیلتر هستند، بتوانیم به رونق گردشگری در کشور فکر کنیم. اینکه حرف و عمل مسوولان کشور با هم همخوانی ندارد یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که باعث بروز چالش‌های بسیار در جامعه شده است. این در حالی است که بسیاری از کشورهای همسایه ما با داشتن کمترین امکانات گردشگری بیشترین درآمد را از این راه کسب می‌کنند و ما همچنان اندر خم یک کوچه گرفتار شده‌ایم.
سال‌هاست که وابستگی اقتصاد ایران به نفت ضررهای جبران‌ناپذیری را به معیشت مردم زده است. از زمانی که تحریم‌ها شروع شد، اقتصاد کشور هر روز بیشتر از روز قبل در سراشیبی سقوط قرار گرفت. در تمام این سال‌ها بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که گردشگری می‌تواند مناسب‌ترین گزینه برای جایگزینی وابستگی اقتصاد به نفت باشد. حتی صحبت از توریسم درمانی نیز به میان آمد. همان چیزی که از سال‌ها قبل در کشور ما رواج داشته و دارد اما از آنجایی که هیچ برنامه‌ریزی درست و مدونی در مورد آن صورت نگرفته این فرصت مهم از دست رفته است. بسیاری از افراد از کشورهای مختلف دنیا برای انجام جراحی‌های زیبایی به ایران می‌آیند. هم به دلیل هزینه‌های پایین این عمل‌ها و هم به این دلیل که پزشکان متخصص ایرانی در این رابطه خوش درخشیده‌اند. اما این مساله هم با بی‌توجهی و بی‌تدبیری مسوولان نتوانست آن طور که شایسته است در معرض دید قرار بگیرد. مشکل اصلی اینجاست که کشوری مانند ایران با این همه جاذبه‌های گردشگری چطور می‌شود که از بسیاری کشورهایی که جاذبه‌های مصنوعی ایجاد کرده‌اند، در این زمینه عقب بماند. امارات تا همین 50 سال پیش بیابان خشک و بی‌آب و علفی بود که حالا به یکی از بزرگ‌ترین کشورها در زمینه پذیرش توریسم و سرمایه‌گذاری در منطقه تبدیل شده است. از پیست اسکی تا چشمه‌های آب گرم و سرد آن همه مصنوعی و دست ساخت بشر هستند در حالی که ایران تمام این امکانات را به صورت طبیعی داراست. اما این بی‌توجهی‌ها به نعمت‌هایی که در این سرزمین انباشت شده و بی‌تدبیری در نگهداری آنها باعث شده نه‌تنها هیچ استفاده از آنها نشود که عملا هر کدام رو به نابودی گذاشته‌اند. از تالاب‌های زیبای این سرزمین بگیر تا دریاچه ارومیه با 13 هزار سال قدمت.
وقتی اینترنت نیست توریسم چطور به ایران سفرکند
پویان مهرآور، کارشناس صنعت گردشگری در مورد مشکلات این صنعت در کشور ما به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه ما در زمینه امکانات طبیعی موجود در کشور برای گردشگری بسیار غنی هستیم اما در زمینه برنامه‌ریزی برای استفاده از این امکانات بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. از اینکه دولت‌ها هیچ همدلی و همکاری با بخش خصوصی در این زمینه ندارند و جز سنگ اندازی کار دیگری انجام نمی‌دهند، از اینکه حداقل امکانات موجود برای پذیرایی از گردشگران نادیده گرفته می‌شود. هر توریستی که وارد کشور دیگری می‌شود قبل از هر چیز نیاز به ارتباط با دنیای خارج دارد تا بتواند مشاهدات خود از سفرش را با دیگران و دوستانش به اشتراک بگذارد. اینترنت کشور ما این امکان را به او نمی‌دهد. او می‌افزاید: از سوی دیگر بستر دنیای مجازی بهترین محل برای تبلیغ جاذبه‌های گردشگری کشورمان است اما متاسفانه این فیلتر کردن‌های
گاه و بی‌گاه و این مسدود کردن‌های اینترنت این فرصت را از کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند دریغ می‌کند و همین می‌شود که ما برای رونق گردشگری با هزار و یک مشکل دست و پنجه نرم می‌کنیم و دولت همچنان به همان اقتصاد وابسته به نفت اعتقاد دارد. مهرآور می‌گوید: بیش از ۸۰ درصد مردم پیش از سفر به جست‌وجوی اطلاعات مقصد سفر خود و بررسی قیمت‌های مختلف تور، بلیت و هتل در فضای اینترنت می‌پردازند، این ظرفیت مورد توجه بسیاری از فعالان حوزه گردشگری است و هزینه‌های زیادی را برای جست‌وجوهای اینترنتی انجام می‌دهند؛ با مسدود شدن جست‌وجوگر گوگل بسیاری از جست‌وجوها از بین رفت و تقاضای سفر نیز کاهش پیدا کرد. حال این سوال پیش می‌آید چه کسی جواب این ضررهای بی‌شمار را می‌دهد؟ این همه شغل در سایه قطعی اینترنت و مسدود شدن پلتفرم‌ها از بین رفته در حالی که دولت مدعی بود سالانه یک میلیون شغل ایجاد می‌کند. حوزه گردشگری با اما و اگر پیش نمی‌رود، اگر می‌خواهیم در این حوزه فعال باشیم و با آن به گردش اقتصادی کشور کمک کنیم باید زیرساخت‌های لازم را فراهم بیاوریم، وگرنه با شعار کسی به جایی نمی‌رسد.
امکانات معرفی نداریم
نیلوفر محققی راهنمای حوزه گردشگری نیز در این باره به تعادل می‌گوید: تولید محتوا برای حوزه گردشگری بسیار مهم است، اگر چه ایران قدمتی چندین هزار ساله دارد واز سالیان دور گردشگری به‌طور سنتی در آن رایج بوده، اما به‌لحاظ تولید محتوا بسیار فقیر است، ضمن اینکه تولید فیلم و عکس از جاذبه‌های مقصد در گردشگری به‌دلیل تاثیرگذار بودن مورد توجه فعالان تمام دنیاست. پلتفرم اینستاگرام، بستر مناسبی برای نمایش و معرفی فیلم و‌جاذبه‌های گردشگری بود و بسیاری از دفاتر خدمات مسافرتی از این پتانسیل برای معرفی خود استفاده کرده‌اند، ضمن اینکه گشت در اینستاگرام برای کاربران این امکان را فراهم می‌کرد تا با دیدن عکس‌ها و فیلم‌های یک مکان یا یک جاذبه بیشتر جذاب آن شوند و تور آن را بخرند.
او می‌افزاید: شبکه‌های اجتماعی و به خصوص اینستاگرام بستر مناسبی برای تورها با اثرگذاری زیاد است؛ ضمن اینکه هزینه تبلیغات در آن به نسبت دیگر روش‌های تبلیغات کمتر است.اینستاگرام، توانسته بود جامعه هدف و جامعه خدمت دهند در گردشگری را سر و سامان دهد و علاقه‌مندان هر نوع گردشگری توانسته بودند، نیازها و خواسته‌های خود را به راحتی پیدا کنند.
این راهنما ادامه می‌دهد: طبیعت گردی نیازمند عکس و فیلم است، در سفرهای مختلفم عکس و فیلم‌های زیادی تهیه کرده‌ام و به‌وسیله آنها به معرفی مقاصد تورهایمان پرداخته‌ایم، در یکماه گذشته با مسدود شدن اینستاگرام و قطعی اینترنت افت سفرها را شاهد بودیم. شاید دیگر کسب و کارها بتوانند راه‌های دیگر را برای فروش خود پیدا کنند اما فعالان حوزه گردشگری با مسدود شدن اینستاگرام دیگر جایی برای معرفی و تبلیغ خود ندارند و باید با گردشگری خداحافظی کرد. او می‌افزاید: شرکت‌های فناوری اطلاعات فعال در گردشگری دیگر نمی‌توانند همانند گذشته به ارایه خدمات، بروزرسانی وبگاه‌های گردشگری و همچنین راه‌اندازی وبگاه‌های جدید که مدت‌ها قبل طراحی کرده بودند؛ بپردازند. این چالش سبب خسارت مالی و در نتیجه متضررشدن و ورشکسته شدن شرکت‌های فناوری اطلاعات می‌شود.
65 درصد سامانه‌های گردشگری متضرر شدند
از سوی دیگر رضا الفت نسب، عضو هیات‌مدیره اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی «از ریزش شدید فروش سایت‌های هواپیمایی» خبر می‌دهد، به گفته او در یکماه گذشته با قطع بودن اینترنت اپراتورهای گوشی همراه و در برخی مناطق قطع یا ضعیف بودن اینترنت ثابت کاربران استفاده‌کننده به‌سختی می‌توانستند بلیت هواپیما و قطار تهیه کنند؛ امکان دسترسی به سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فروش بلیت هواپیما و سایر خدمات سفر را نداشتند. اما مشکل کسب و کارهای اینترنتی گردشگری تنها به فروش بلیت ختم نمی‌شود؛ اطلاع‌رسانی سفر و همچنین تغییر در ساعت پروازها نگرانی‌هایی را برای مردم فراهم کرده است. تقی حسین زاده، دبیر جامعه گردشگری الکترونیکی نیز می‌گوید: بلیت‌های رزو شده هواپیما که پیش از ناآرامی‌های این یکماه گذشته انجام شده بود، امکان صدور نداشت و سردرگمی‌هایی را برای مردم و مسافران به وجود آورده بود.
او با انتقاد از محدودیت‌های ایجاد شده برای شبکه‌های اجتماعی و اینترنت بیان می‌کند: بازاریابی دیجیتال یکی از روش‌های مهم در گردشگری است و هرگونه اختلال در فضای مجازی مستقیم بر گردشگری تاثیر می‌گذارد چون بیش از نیمی از فعالیت این صنعت در ارتباط با شرکت‌های مختلف به‌صورت لحظه‌ای و در فضای مجازی انجام می‌گیرد. بیش از 20 شرکت مهم و اصلی به فروش خدمات آنلاین کردشگری می‌پردازند ضمن اینکه بیش از چهار و هزار و پانصد آژانس مسافرتی دارای وبگاه هستند که از طریق آن به معرفی فروش محصولات و بسته‌های سفر و خدمات خود می‌پردازند. حسین‌زاده خسارت وارد شده به شرکت‌های فعال، استارتاپ‌ها، سامانه رزواسیون و فروش بلیت، هتل و تور را به‌دلیل قطعی اینترنت بسیار سنگین دانسته و می‌گوید: چراکه بسیاری از آنها گارانتی هتل و پرواز کرده‌اند و با قطعی اینترنت نتوانستند آنها را بفروشند.
300 میلیارد تومان هزینه SEO
براساس گزارش فعالان حوزه آی‌تی، سایت‌های ایرانی سالانه بیش از 300 میلیارد تومان برای SEO فقط روی گوگل هزینه می‌کنند که هنگام جست‌وجوی کالاها و خدمات توسط مشتریان بالاتر و بهتر دیده شوند، فضای گوگل بستری برای معرفی خدمات و بسته‌های سفر است و پتانسیلی جذاب برای فعالان حوزه گردشگری است و با مسدود بودن موتور جست‌وجوگرها تمامی این هزینه‌ها به‌هدر رفت. به گفته حسین‌زاده بیش از 80 درصد مردم پیش از سفر به جست‌وجوی اطلاعات مقصد سفر خود و بررسی قیمت‌های مختلف تور، بلیت و هتل در فضای اینترنت می‌پردازند، این ظرفیت مورد توجه بسیاری از فعالان حوزه گردشگری است و هزینه‌های زیادی را برای جست‌وجوهای اینترنتی انجام می‌دهند؛ با مسدود شدن جست‌وجوگر گوگل بسیاری از جست‌وجوها از بین رفت و تقاضای سفر نیز کاهش پیدا کرد.
