دشواریهای اداره صمت
تنها یک بررسی اجمالی در حوزه بازرگانی به ما نشان میدهد که چه میزان فعالیت و بررسی شرایط در این بخش وجود دارد. برای مثال در حوزه روابط تجاری خارجی ما باید به طور دقیق مشخص کنیم که رابطه ما با بیش از ۱۸۰ کشور دنیا باید چگونه تعریف شود. ما به چه شکل وارد پیمانهای منطقهای و تجاری خواهیم شد؟ عضویت ما در پیمانهایی مانند اکو، اوراسیا و شانگهای باید به چه شکل هدفگذاری شود؟ استفاده از ظرفیتها چگونه باشد و چه طور ما میان امنیت ملی و توسعه تجاری رابطه برقرار کنیم؟ قوانین صادرات و واردات ما باید به چه شکل باشد که هم اقتصاد از آن بهرهمند شود هم تولیدکننده آسیب نبیند و هم نیازهای داخلی جامعه به شکل کامل تبیین شود؟ در روابط جزیی ایران با هر کشور باید سیاستها چگونه باشد؟ رایزنهای تجاری ما به چه شکل فعالیت کنند؟ و سوالات بسیار دیگری که تنها در حوزه روابط تجاری خارجی مطرح هستند.
در حوزه بازرگانی داخلی نیز شرایط به همین شکل است دولت باید چگونه میان تامین، توزیع و قیمتگذاری کالاها تعادل ایجاد کند؟ ما در ایران حدود ۱۰ هزار قلم کالا در بازار داریم؛ نحوه ردهبندی این کالاها میان کالاهای حساس، ضروری، معمولی و لوکس باید چگونه باشد؟ سیاستهای دولت به چه شکل تعریف شود تا هم تعادل در بازار حفظ شود هم تامین کالا به شکل کافی وجود داشته باشد هم قیمتها برای مردم بالا نرود و هم تولیدکنندگان آسیب نبینند. چنین حوزه بزرگ و مهمی قطعا در دولت نیاز به یک متولی ثابت و مشخص دارد. حتی در دیگر بخشها نیز باید وزارت بازرگانی به سوالات پاسخ بدهد.
اینکه آیا قیمتگذاری یک کالا باید به شکل دستوری انجام شود یا خیر؟ چه کسی بر بازار نظارت کند و این نظارت به چه شکل باشد؟ ما در حال حاضر سه میلیون نفر فعال در اصناف کشور داریم. ۱۵۰ تشکل و اتحادیه داریم ۴۰ اتاق بازرگانی و ۶۰ هزار بازرگان و تاجر داریم. مدیریت این افراد چگونگی استفاده از ظرفیتهایشان و تامین نیازها و خواستههایشان تماما بر عهده وزارت بازرگانی است که این موضوع باید سیاستهای کلان مانند هماهنگی با سیاستهای پولی و ارزی کشور، نحوه توزیع و حمل و نقل، ارتباط با واحدهای تولیدی و حضور در بازارهای جهانی را نیز اضافه کنیم.
متاسفانه در کشور ما تلقیهای غلطی وجود دارد که بعضا با واقعیت نیز سازگار نیستند مثلا میگویند وزارت بازرگانی همان وزارت واردات است. چه کسی این را گفته مقدمات بالا نشان میدهد که بخش مهمی از این وزارتخانه در ارتباط با مسائل داخلی تعریف میشود. از سویی دیگر در ۱۰ سال گذشته ما چه بهرهای از این ادغام بردهایم چند وزیر صمت عوض شده؟ چند نفر استیضاح شدهاند؟
چرا در یک مدت کوتاه پنج نفر وارد این وزارتخانه شدهاند اما نحوه مدیریت آنها هرگز نتوانسته کسی را راضی کند از سویی دیگر ما باید توجه کنیم که اقتصاد ما در شرایط جنگی است. دولت امریکا برای ضربه زدن به ما برنامهریزیهای ویژهای انجام میدهد. آیا در چنین شرایطی منطقی است که به بازرگانی به شکل ویژه و تخصصی نگاه نکنیم؟