یک ماه در کلاس بدون معلم

گلی ماندگار|

 یک ماه کامل از سال تحصیلی گذشت و هنوز معضل کمبود معلم در مقطع ابتدایی حل نشده است، این در حالی است که وزیر آموزش و پرورش قول رفع این مشکل در نیمه دوم مهر ماه را داده بود و قرار بود با مشخص شدن نتیجه ارزشیابی‌ها دیگر کلاس درسی بدون معلم باقی نماند.

اما حالا کار به جایی رسیده که مدارس از اولیا می‌خواهند در صورت توان سر کلاس حاضر شده و به بچه‌ها درس بدهند. اتفاقی که نشان می‌دهد دو سال تعطیلی مدارس به دلیل کرونا نه تنها باعث شده تا بچه‌ها از درس و مدرسه دور شوند و به قول معروف پشتشان باد بخورد که مسوولان هم فکر کردند می‌توانند بدون در نظر گرفتن وظیفه‌ای که بر عهده دارند حل مشکلات را به دقیقه نود موکول کنند و حالا تنها چیزی که در این بین باقی مانده کلاس‌های بدون معلم و دانش‌آموزان و اولیای سرگردانی است که نمی‌دانند قرار است چه وقت درس دادن به فرزندانشان در مدارس شروع شود. اما مساله فقط این نیست نبود سرایدار در مدرسه هم خود به معضل دیگری تبدیل شده است.

عکس‌هایی که در فضای مجازی از شکل آشفته و به هم ریخته مدارس و کلاس‌های درس منتشر می‌شود نشان می‌دهد این معضل هم به این زودی‌ها حل نخواهد شد. حالا دیگر اولیای دانش‌آموزان هم برای مطمئن شدن از سلامت فرزندانشان شاید مجبور شوند نظافت مدرسه را هم انجام بدهند و در این بین اما وزیر آموزش و پرورش به جای رسیدگی به وضعیت مدارس در حال اظهارنظرهای سیاسی است و گویی هیچ مشکلی در حوزه کاری‌اش وجود ندارد تا به آن رسیدگی کند. این همان مدرسه قوی و ایران قوی بود که صحرایی در روز اول بازگشایی مدارس وعده آن را می‌داد و حالا علاوه بر اینکه تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان به دلایل متعدد و از جمله مشکلات اقتصادی از ادامه تحصیل باز مانده‌اند کمبود ۳۰۰ هزار معلم هم در مدارس سراسر کشور نشان می‌دهد که وضعیت آموزش و پرورش از روزهای مطلوبش بسیار فاصله دارد. 

    نبود معلم و بی‌انگیزگی دانش‌آموزان

شهلا صلواتی، کارشناس آموزش و روانشناس کودک در این باره به «تعادل» می‌گوید: هدر رفتن فرصت تحصیلی تنها یکی از عواقب نبود معلم در سر کلاس است. اما اینکه دانش‌آموزان هر روز وارد کلاس درسی می‌شوند که هیچ معلمی در آن حضور ندارد و وقت خود را به بطالت می‌گذرانند باعث می‌شود تا انگیزه آنها برای آموزش و درس خواندن از بین برود. این مساله تاثیرات بلندمدتی در روحیه دانش‌آموزان به جای می‌گذارد. به خصوص اینکه اکثرا در مقطع ابتدایی این کمبودها وجود دارد و بچه‌هایی که تازه می‌خواهند با فضای مدرسه و نوع تلاش برای تحصیل و... آشنا شوند باید با چنین وضعیتی رو به رو باشند.

او می‌افزاید: سوال اصلی اینجاست که معلمان قبول شده در آزمون استخدامی آموزگاری ابتدایی و استثنایی همچنان باید منتظر بمانند تا در گزینش شرکت کنند. این در حالی است که یک ماه تمام دانش‌آموزان در مدارس بدون معلم باقی مانده‌اند و این ماجرا می‌تواند به آینده این بچه‌ها آسیب بزند.  این کارشناس آموزش می‌گوید: متاسفانه سال‌هاست که از عدالت آموزشی در کشور ما خبری نیست و همین عدالت نصفه و نیمه هم با این شرایط از بین رفته است. مساله فقط هدر رفتن سرمایه‌های مادی نیست بلکه هدر رفتن استعدادها و سرمایه‌هایی است که قرار است آینده ساز این کشور باشند. 

    با چنین زیرساختی دنبال افزایش جمعیت هستیم

کوروش بابایی، کارشناس آموزش نیز در این باره به «تعادل» می‌گوید: با چنین زیرساخت‌هایی به دنبال افزایش جمعیت هستیم. یک ماه از سال تحصیلی گذشته و هنوز جای خالی ۳۰۰ هزار معلم در مدارس کشور به وضوح دیده می‌شود و تنها کاری که وزارت آموزش و پرورش می‌کند وعده دادن است. مدارس نه معلم دارند و نه سرایدار. اینکه برخی مدیران از اولیای دانش‌آموزان می‌خواهند تا برای درس دادن به کلاس بروند یعنی وضعیت بغرنج‌تر از آن چیزی است که بتوان تصور کرد.

او می‌افزاید: در برخی مدارس تنها یک مدیر کارمند رسمی مدرسه است. نه از معلم خبری است و نه از معاون و.... چرا باید چنین اتفاقی آن هم بعد از تعطیلی‌های پی در پی مدارس به دلیل همه‌گیری کرونا و بعد هم آلودگی هوا رخ بدهد. در این مدت آموزش و پرورش و مسوولان آن در حال انجام چه کاری بودند که نتوانستند قبل از رسیدن شروع سال تحصیلی مشکلات کمبود معلم و معاون و... را حل و فصل کنند.  این کارشناس آموزش می‌گوید: به راحتی با آینده فرزندان ما بازی می‌شود و در این بین کسی هم پاسخگو نیست. مسوولان عادت کرده‌اند به وعده دادن و ما هم عادت کرده‌ایم به پذیرفتن این وعده‌هایی که معلوم نیست تا چه میزان ضمانت اجرایی دارند. چرا باید ده‌ها هزار معلمی که در آزمون استخدامی قبول شده‌اند به بهانه گزینش پشت در مدارس بمانند و بچه‌ها بدون معلم سر کلاس بروند. 

    وقتی در تهران کمبود معلم هست وای به شهرهای دور افتاده

گلنوش بهاری، اولیا یکی از دانش‌آموزانی که فرزندش یک ماه از سال را بدون حضور معلم در کلاس درس گذرانده است نیز به «تعادل» می‌گوید: وقتی ما در تهران با چنین مشکلاتی مواجه هستیم وای به حال شهرهای دور افتاده و روستاها. چرا هیچ کس برای رفع این معضل کاری نمی‌کند. تا کی قرار است بچه‌های ما بهترین ساعت‌های عمرشان را در کلاس‌های بدون معلم به بطالت بگذرانند و کسی هم پاسخگو نباشد. از طرفی هم نمی‌توانیم بچه‌ها را به مدرسه نفرستیم من هر روز برای اینکه دخترم را راهی مدرسه کنم باید یک ساعت با او حرف بزنم. او کلاس دوم دبستان است و می‌گوید وقتی معلم نداریم حوصله مان سر می‌رود. بچه‌ها خسته شده‌اند و این اصلا نشانه خوبی نیست.

این مادر به مساله نظافت مدارس هم اشاره کرده و می‌افزاید: متاسفانه فقط کمبود معلم نیست که باید نگران آن باشیم. نبود سرایدار در مدرسه هم خودش به نوعی معضل به شمار می‌رود. اولا که بودن سرایدار امنیت دانش‌آموزان داخل مدرسه را تضمین می‌کند. اینها کودک هستند اگر کسی مراقبشان نباشد ممکن است از مدرسه بیرون بیایند. از سوی دیگر مساله نظافت مدارس است که ما را نگران سلامت فرزندانمان می‌کند. هفته گذشته به همراه چند نفر دیگر از اولیا مدرسه خودمان دستشویی و کلاس‌های بچه‌هایمان را نظافت کردیم. 

    شلوغی کلاس‌های درس معضل دیگر مدارس دولتی

مساله فقط نبود معلم و عدم نظافت کلاس‌ها و... نیست مساله اینجاست که در مدارس دولتی به خصوص در مقطع ابتدایی استاندارد جمعیتی در کلاس‌های درس رعایت نمی‌شود. در این شرایط اداره کلاس‌ها به والدین دانش‌آموزان سپرده می‌شود در حالی که اصلا نمی‌تواند نتیجه مطلوبی برای آنها به همراه داشته باشد.  عاطفه معاون یکی از همین مدارس در مورد افزایش جمعیت کلاس‌ها به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه کمبود معلم باعث شده تا در برخی مدارس دانش‌آموزان دو یا سه کلاس را با هم ادغام کنند. به همین خاطر استاندارد جمعیتی رعایت نمی‌شود.

کنترل دانش‌آموزان مقطع ابتدایی بدون معلم بسیار سخت است و البته اولیا هم تا جایی که می‌توانند با مدارس همکاری می‌کنند اما قطعا تدریس آنها نمی‌تواند کیفیت تدریس معلم آموزش دیده را داشته باشد و از طرفی هم تعداد زیاد دانش‌آموزان در کلاس‌های درس 

مشکل ساز می‌شود.  او می‌افزاید: برخی از اولیا در خانه هم به فرزندان خود درس می‌دهند تا از تحصیل عقب نمانند اما اگر این روند ادامه پیدا کند قطعا بر تعداد دانش‌آموزانی که ترک تحصیل می‌کنند تا به بازار کار بپیوندند بیشتر و بیشتر خواهد شد. فراموش نکنیم بسیاری از خانواده‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی حتی توان ثبت نام فرزندانشان در مدارس دولتی را هم نداشته‌اند و حالا این نبود معلم بهانه‌ای می‌شود برای اینکه آنها فرزند خود را از مدرسه بیرون بیاورند. 

    ورود  ۲۵ هزار معلم جدید به مدارس از ابتدای آبان

تمام این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که سخنگو و معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش از ورود ۲۵ هزار معلم جدید به مدارس در آبان ماه خبر می‌دهد. تعدادی که در برابر میزان کمبود معلم در کشور حتی یک دهم تعداد مورد نیاز هم نیست اما او معتقد است با ورود این معلم‌ها مساله کمبود معلم در مدارس بر طرف خواهد شد و ظرفیت‌های خالی مانده نیز در آزمون‌های بعدی جذب می‌شوند! علی فرهادی درباره استخدام نیروهای سرایدار مدارس و بحث افزایش حقوق آنها نیز گفت: با سازمان اداری و استخدامی درباره استخدام حداقل ۳۰ هزار نیروی سرایدار خدمتگزار مکاتباتی انجام شده و درخواست ارسال شده است که به محض دریافت مجوز این امر انجام خواهد شد. به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، به گفته فرهادی، برای جبران حقوق و مزایای نیروهای سرایدار مشغول به‌کار نیز با سازمان اداری و استخدامی صحبت‌هایی شده است تا از ظرفیت قانونی برای جبران این کمبود اقدامی صورت گیرد. باز هم وعده‌هایی که معلوم نیست زمان اجرایی شدن آنها چه موقع فرا می‌رسد.