«چار» و پروژه بي‌اثر‌سازي تحريم‌ها
سفر رييس‌جمهور ايران به روسيه در شرايط خاص منطقه‌اي و بين‌المللي، بازخوردهاي متفاوتي را در فضاي عمومي كشور و البته فضاي منطقه‌اي ايجاد كرد. اين پرسش كه ايران و روسيه چه دستاوردهاي متقابلي مي‌توانند از اين نوع مناسبات ارتباطي برداشت كنند؟ نيز در بطن ارزيابي‌هاي تحليلي مطرح شده است.
سفر رييس‌جمهور ايران به روسيه در شرايط خاص منطقه‌اي و بين‌المللي، بازخوردهاي متفاوتي را در فضاي عمومي كشور و البته فضاي منطقه‌اي ايجاد كرد. اين پرسش كه ايران و روسيه چه دستاوردهاي متقابلي مي‌توانند از اين نوع مناسبات ارتباطي برداشت كنند؟ نيز در بطن ارزيابي‌هاي تحليلي مطرح شده است. به‌طور كلي، سفر ابراهيم رييسي رييس‌جمهور ايران به روسيه در چهارچوب مناسبات رو به رشد تهران- مسكو قابل تجزيه و تحليل است. با توجه به اينكه روسيه در شرايط فعلي از نقش محوري در منطقه برخودار است، از يكسو سفر اخير ولادیمير پوتين به كشورهاي حوزه خليج فارس كه در راستاي گسترش مناسبات روسيه با كشورهاي منطقه خليج فارس قابل تحليل است مي‌تواند فضاي تعاملي تازه منطقه‌اي بين ايران با كشورهاي حوزه خليج فارس شكل دهد و از سوي ديگر، زمينه‌اي براي نقش‌آفريني بيشتر روس‌ها در اتمسفر اقتصادي و سياسي منطقه به وجود بياورد. روسيه به هر حال مناسبات گسترده‌اي با ايران در حوزه‌هاي نظامي، امنيتي، سياسي و اقتصادي دارد. دامنه وسيعي از توافقنامه‌ها، قراردادها، دستورالعمل‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي راهبردي ميان دو كشور جريان دارد كه مجموعه آنها دورنماي رو به رشدي از همكاري‌هاي اقتصادي، سياسي، راهبردي و... ميان اين دو كشور را نويد مي‌دهد. از سوي ديگر، با توجه به اينكه هر 3 كشور ايران و روسيه و چين به عنوان كشورهاي «چار»، محوري‌ترين كشورهاي شرق و غرب آسيا هستند، لذا مي‌توانند در كنار هم، مجموعه بزرگي در حوزه اقتصادي شكل داده و شرايطي ايجاد كنند تا مجموعه «چار» (چين، ايران و روسيه) بتوانند در آينده بلوك اقتصادي بزرگي در برابر امريكا و غرب ايجاد كنند. با توجه به ديدگاهي كه چين در خصوص گسترش مناسبات اقتصادي خود با كشورهاي مختلف منطقه خاورميانه دارد، 3كشور محوري ياد شده يعني چين، ايران و روسيه قادرند بلوك اقتصادي بزرگ و تاثيرگذاري ايجاد كرده و سطح تعاملات اقتصادي خود را در راستاي منافع مشترك و متقابل افزايش دهند. همين مناسبات مي‌تواند منجر به شكل‌گيري يك ارز محلي و بومي شود و توان و قدرت و سلطه دلار را در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي كاهش دهند. بر اين اساس سفري كه ابراهيم رييسي به مسكو داشت، صرفا به خاطر گسترش مناسبات بين تهران و مسكو براي بهبود شرايط بوده است. ضمن اينكه موضوع مهمي كه در مدار بحث پوتين و رييسي ايجاد شد، موضوع جنايات صهيونيست‌ها در غزه و مصايبي كه مردم غزه با آن دست به گريبانند، است. ابراهيم رييسي از همتاي روسي خود خواسته تا از نفوذ خود در شوراي امنيت سازمان ملل متحد استفاده كرده و در برابر گسترش جنگ مقاومت كرده و در راستاي توقف و كاهش حملات به غزه نقش برجسته‌تري ايفا كند. البته روسيه در حال حاضر اين آمادگي را دارد تا نقش محوري و كانوني براي پايان دادن به بحران غزه و كاهش آلام مردم مظلوم فلسطين ايفا كند. بر اساس اين دلايل است كه معتقدم اين سفر مي‌تواند به گسترش همكاري‌هاي منطقه‌اي بين كشورهاي منطقه و ايران كمك كند. به ويژه اينكه روسيه، هم از رابطه مناسبي با كشورهاي حوزه خليج فارس برخوردار است و هم رابطه تعريف شده‌اي با ايران دارد، همچنين از اين توان هم برخوردار است كه در آينده يك همكاري گسترده بين كشورهاي منطقه و ايران ايجاد كند. موضوع مهم بعدي كه روابط ايران و روسيه همچنين چين را داراي اهميت راهبردي مي‌سازد، مرتبط با بحث تحريم‌ها است. هم ايران، هم روسيه و هم چين در مدار تحريم‌هاي اقتصادي غرب و امريكا قرار دارند. ساز و كارهايي ميان اين كشورها، تعريف شده تا در چهارچوب شانگهاي و بريكس به عنوان دو بلوك مهم اقتصادي كه ايران وروسيه و چين عضو آن هستند، شرايطي فراهم شود تا درآينده يك مجموعه بزرگ اقتصادي در راستاي تضعيف و بي‌اثر شدن تحريم‌ها شكل بگيرد. لذا همكاري روسيه و ايران مي‌توان باعث شود تا در ابتدا تحريم‌هاي اقتصادي امريكا عليه اين كشورها كاهش پيدا كرده و در مرحله بعد بي‌اثر شود. با تبادلاتي كه ميان اين 3كشور صورت مي‌گيرد، اثرات اين تحريم‌هاي اقتصادي كمرنگ شده و اهداف غرب محقق نمي‌شود. حذف دلار از معاملات في‌مابين اين سه كشور، در كنار برنامه‌ريزي براي ايجاد ساز و كاري براي نقل و انتقالات مالي و هدف‌گذاري براي به اشتراك گذاشتن ظرفيت‌هاي هر كدام از طرفين و... در راستاي اين راهبرد كلي است.
