کانال 30 دلاری برای قیمت نفت در بودجه
علی النعیمی دیروز نسبت به کارا بودن توافق اوپک ابراز تردید کرد
گروه انرژی نادی صبوری- حمید مظفر
اوپک به توافق رسید و 10 دسامبر وین میزبان اوپک و غیراوپک برای همکاری مشترک این دو گروه بر سر کاهش عرضه نفت خام است. این وضعیتی مناسب حداقل در 2سال اخیر به نظر میرسد، وضعیتی که اغلب تحلیلگران نسبت به سرنوشت آن خوشبین هستند. اما این تمام ماجرا نیست، هنوز هم افراد و گروههایی وجود دارند که مولفههای مختلفی را درنظر گرفته و نسبت به کارآمد بودن توافق اوپک و امکان همکاری غیراوپک بهویژه روسیه، بدبینیهایی دارند.
کریس کوک رییس سابق بورس ICE و تحلیلگر بازار نفت که موسس بورس نفت ایران نیز بوده است، در کنار علیالنعیمی وزیر سابق نفت عربستان و یکی از مهمترین چهرههای نفتی جهان، در این دسته قرار میگیرند. کریس کوک در گفتوگویی اختصاصی با روزنامه «تعادل» از 3عاملی سخن میگوید که حتی باوجود فرضیه تقلب نکردن اعضای اوپک در تولید، از اثرگذاری توافق جلوگیری میکنند. از سوی دیگر علی النعیمی، طراح ایده تولید حداکثری، دیروز در واشنگتن نسبت به تقلب نکردن اعضای اوپک از یک سو و همکاری روسیه از سوی دیگر، ابراز تردید کرده است. کریس کوک همچنین به ایران پیشنهاد کرد که حداقل برای میانمدت در بودجه خود قیمت نفت سال 2017 را بین 30 تا 40دلار درنظر بگیرد. گزارش «تعادل» درباره روی دیگر سکه توافق اوپک را در ادامه میخوانید.
کریس کوک، کسی که بارها به ایران سفر کرده و چندی پیش نیز طی یکی از سفرهایش گفتوگویی با روزنامه تعادل در هتل استقلال انجام داده بود، از دسته تحلیلگران دگراندیش در حوزه نفت به حساب میآید. او غربی است اما دیدگاهی متفاوت از دیگر تحلیلگران نفت غربی دارد و همواره کشورهایی مانند ایران را به تغییر رویکرد در تعامل با غرب دعوت کرده است. به همین واسطه پس از توافق اوپک، اهمیت دیدگاه او به واسطه متفاوت بودنش از اهمیت خاصی برخوردار بود. کوک مانند همیشه به سرعت پاسخ پرسشهای ما را داده و عنوان کرد: «به نظر بنده توافق اوپک در وهله اول از آن جهت قابل توجه است که بهطور کلی توافقی اتفاق افتاد. ثانیا اینکه این توافق به تولیدکنندگان غیراوپکی یا به عبارت دیگر روسیه که در حال حاضر در تولید از عربستانسعودی پیشی گرفته سرایت پیدا کرده است.»
او با گذاشتن یک «اما» ادامه داد: «با فرض خودداری اعضای اوپک از پایبند نبودن به سهمیهبندی که بهطور معمول اتفاق میافتد، سه دلیل وجود دارد که این توافق در شرایط فعلی محکوم به شکست است.»
پایهگذار بورس نفتی ایران در ادامه اظهار کرد: «اولا کاهش در صادرات همانند کاهش در تولید نیست که مشخصا به مصرف فصلی بالای عربستانسعودی مرتبط میشود. ثانیا معافیتهای اعطایی به کشورهایی نظیر لیبی و نیجریه بهطور قابل ملاحظهیی توافق میان کشورهای اوپک را تضعیف میکند. ثالثا این سوال به وجود میآید که در شرایط قیمتی جدید آیا چین به انباشت ذخایر تجاری جدید نفتی خود ادامه خواهد داد یا اینکه این تقاضای مالی و استراتژیک برای نفت را تا زمان تعدیل قیمتها متوقف خواهد کرد. هرچند باید توجه شود که میزان این تقاضای مالی چین به علت تمایز پالایشگاهها، برای ذخایر به صورت قابلتوجهی نامشخص است اما بدون شک رقم شدیدا قابلتوجهی است.»
کوک در بخش بعدی تحلیل خود، به تاثیر توافق بر تولیدکنندگان نفت امریکایی پرداخته و اظهار کرد: «اما مساله بسیار مهمتر در این زمینه، نقش ایالاتمتحده در بازار فیزیکال نفت به عنوان یک تولیدکننده بزرگ و نیز در بازار مالی نفت است. همین حالا شاهد این هستیم که ثروت «هارولد هم» مشاور انرژی میلیاردر دونالد ترامپ، 3میلیارد دلار افزایش مییابد، چراکه قیمت سهام شرکت نفتیاش به صورت قابلتوجهی حدود 22درصد افزایش یافت. علت این امر این است که سبد دارایی شرکت وی از تولید نفت شیل در سطوح جدید قیمتها سودآور خواهد شد.»
او ادامه داد: «در حال حاضر بیش از 4هزار چاه نفت شیل حفاری شده اما تولید آنها متوقف است و اگر تامین مالی آنها در دسترس باشد تنها در انتظار عملیات استخراج در فشار بالا برای آغاز تولید خود هستند. همچنین هزاران حلقه چاه بیشتر نیز میتواند در مدت کوتاهی حفر شوند. تامین مالی تنها چیزی است که برای آغاز مجدد تولید نفت شیل نیاز است.»
رییس سابق بورس ICE افزود: «در دو روز اخیر شاهد این هستیم که تولیدکنندگان در حال انجام عمل هجینگ و فروش فوروارد نفت در بازارهای آتی هستند تا قیمت فروش آتی نفت را تثبیت کنند. به محض اینکه قیمتهای فروش تضمین شوند، فایننس بانکها برای پوشش هزینه تولید جدید در دسترس خواهد بود. شاهد این مدعی کاهش قابل توجه فاصله قیمتی بین قیمت فعلی نفت و قیمت آتی نفت در دو روز اخیر در جاهایی است که تولیدکنندگان فروش آتی داشتهاند.»
کوک به توافق اوپک از منظری دیگر نگاه کرده و معتقد است: «به عبارت دیگر موج تولید جدید ایالاتمتحده از ذخایر استراتژیک پرهزینه این کشور تضمین شده است و هرچه اوپک در افزایش قیمت نفت و نگهداشتن آن موفقتر باشد تولید نفت بیشتری از ایالاتمتحده روانه بازار خواهد شد.»
او میافزاید: «بنابراین پرسشی در مورد تقاضای مالی ایالاتمتحده برای نفت وجود دارد. برای بیش از یکدهه سرمایهگذاران مالی در بازار نفت، اساسا این کالا را به کالای سرمایهیی تبدیل کردهاند که سرمایهگذاری روی آن با هدف حفظ سرمایه صورت میگرفت. در زمانیکه نرخ بهره صفر بود بسیاری از سرمایهگذاران نگهداشتن ارزش نفت را به نگهداشتن ارزش دلار ترجیح میدادند.»
اهمیت تصمیم فدرال رزرو
بسیاری از تحلیلها از توافق اوپک، تکبعدی بوده و صرفا به مساله کاهش عرضه از سوی تولیدکنندگان میپردازند، در حالی که مولفههای دیگری نیز بر بازار اثر دارند که شاید به اندازه عرضه و تقاضا قوی نیستند اما انکار نشدنی به حساب میآیند؛ نرخ بهره یکی از این موارد است. کریس کوک در این باره میگوید: «اگر فدرال رزرو نرخ بهره را در ماه دسامبر افزایش دهد و سرمایهگذاران دریابند که نرخ بهره در آینده ممکن است افزایش بیشتری داشته باشد، میلیاردها دلار از سرمایهگذاریهای مالی که در دوران ریاستجمهوری باراک اوباما از قیمت نفت حمایت میکردند از بازار خارج خواهند شد. به عبارت دیگر، پتانسیل برای یک شوک مالی نفتی وجود خواهد داشت.»
هدیه تحریمها به ایران
پایهگذار بورس نفتی ایران که هرگز نتوانست اجرایی شدن پیشنهاد خود را در ایران شاهد باشد، در پاسخ به این پرسش که وضعیت ایران را در حال حاضر چگونه ارزیابی میکند نیز عنوان کرد: «جالب است که تحریمهای ایالاتمتحده منجر به این شده که انعطافپذیری و مقاومت ایران در برابر شوکهای مالی و اتفاقات بازار بالا برود و این مساله به صورت قابل توجهی جایگاه ایران در مذاکرات اوپک را بالا برده است.»
کوک اما معتقد است که امید بستن به قیمتهای بالای نفت برای سال 2017 چندان «خردمندانه» نیست. او در این باره میگوید: « به نظر من، در غیاب توافقی بین تمام طرفهای بازار ازجمله ایالاتمتحده برای محدود کردن عرضه، قیمت نفت نمیتواند بالای 50دلار در هر بشکه باقی بماند. هرچند ممکن است در حال حاضر شاهد جهشهای کوتاهمدت سفتهبازانه در بازار باشیم.» رییس سابق بورس ICE در انتها به ایران پیشنهاد میکند: «در میانمدت ایران اگر بودجه خود برای سال 2017 را روی نفت 30 تا 40دلاری ببندد، اقدام خردمندانهیی است. ایران همچنین باید عرضه نفت خود به پالایشگاههایی که خارج از بازار کاملا ناکارای فعلی نفت قرار دارند را آغاز و این کار را از طریق سوآپ محصولات انجام دهد. مسالهیی که بنده و همکارانم بارها پیشنهاد آن را دادهایم.»
تردیدهای وزیر سابق
همانطور که اشاره شد، کریستوفر کوک در تردید و بدبینی نسبت به کارا بودن توافق اوپک، تنها نیست. علی النعیمی کسی که 2 دهه سکان وزارت نفت عربستان را بر عهده داشت و طی 2 سال گذشته مانع انجام طرح کاهش تولید نفت خام اوپک میشد، دیروز در واشنگتن در خلال یک مناظره، تردیدهایی را نسبت به این توافق ابراز کرد. به گزارش «تعادل» به نقل از بلومبرگ، توافق اوپک برای توقف سطح تولید، برای نخستینبار در 8سال گذشته، پتانسیل ثبات دادن به قیمتهای نفت را در بازار فراهم کرد. این گزارهیی بود که پیش از هر کس علی النعیمی، وزیر نفت سابق عربستان آن را مطرح کرد.
علی النعیمی در واشنگتن در مورد توافق اوپک گفت: «تنها راهی که ما در دست داریم، محدود کردن تولید است». وی افزود: «اما بدترین قسمت آن این است که ما در گذشته دست به تقلب زدیم».
اوپک روز چهارشنبه بر سر کاهش یکمیلیون و 200هزار بشکهیی نفت در روز به توافق رسید. این در حالی است که روسیه و دیگر تولیدکنندگان نفت نیز، متعهد به کاهش 600هزار بشکه از صادرات خود شدند.
این توافق که با رهبری خالد الفالح، وزیر نفت عربستان سعودی صورت گرفته، نشاندهنده خروج از سیاست «تولید حداکثری» است که وزیر اسبق عربستان، علی النعیمی مروج آن بود. این سیاست، سیاستی بود که در سال 2014 اجرایی شده بود.
علی النعیمی معتقد است که در صورت مشارکت همه اعضا در سال 2014، او نیز مخالف توقف تولید نبود. وی افزود: «تا زمانی که همکاریهای حداکثری میان اعضا وجود نداشته باشد، تواناییهای شما به تنهایی پاسخگو نیست».
وزیر سابق نفت عربستان درخصوص همکاری روسیه نیز ابراز تردید و عنوان کرد، امیدوار است روسها برخلاف رویکرد همیشگی خود بر تعهدات پایبند باشند.
علی النعیمی این سوال را مطرح میکند که «آیا روسیه، 300 هزار بشکه نفت خود را کاهش خواهد داد؟» و پس از آن جواب میدهد: « من نمیدانم، اما در گذشته که این کار را نکردهاند».
عربستان سعودی همچنان طبق سیاست علی النعیمی، در حال استفاده از پتانسیلهای خود برای تولید نفت است.
در طول مناظرهیی که بین جان هس مدیر ارشد اجرایی، اندرو گولد مدیر اسبق شلامبرژه و علی النعیمی صورت گرفت، وزیر سابق نفت عربستان گفت که کشورش دارای ذخایر بکر نفت شیل و گاز است و تکنولوژی پیشرفته سبب کاهش هزینههای تولید نفت شیل میشود.
بازار در هیجان
درحالیکه مساله اثرگذاری توافق اوپک در میانمدت بر بازار، موضوعی قابل تحلیل و بررسی است، بازارهای روز جهان پس از گذشت 2 روز هنوز متاثر از این توافق تاریخی هستند که در 8سال گذشته سابقه نداشته است. دیروز ایرنا به نقل از رویترز نوشت که قیمت هفتگی نفت در دستکم 5سال گذشته بیشترین افزایش خود را تجربه کرد و به بیش از 51 دلار در هر بشکه رسید.
رویترز در ادامه نوشت، تولید نفت خام روسیه در ماه نوامبر (آبان-آذر) به بالاترین سطح خود پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رسیده است و مسکو قصد دارد این رکورد را پایه کاهش تولید خود قرار دهد.
در بخش دیگری از خبر رویترز آمده است که این کاهش تولید از سال آینده میلادی اجرا خواهد شد. تحلیلگران معتقدند، ممکن است بازار بار دیگر با مازاد عرضه مواجه باشد. مازاد عرضهیی که از سال 2014 به وجود آمده، تاکنون قیمتهای نفت را به نصف کاهش داده است.
تحلیلگران بانک «سوسایته جنرال» آلمان نیز میگویند، موجودی انباری نفت در سطح جهان بهویژه در امریکا پس از 2 سال، اکنون در سطوح بهشدت بالایی است.
به گفته این تحلیلگران، در حالی که کاهش تولید اوپک بسیار چشمگیر است و حجم مازاد عرضه موجود در بازار جهانی نفت در سال 2017 را تعدیل خواهد کرد، اما ممکن است بیش از یک سال طول بکشد تا سطح موجودی انبارها به سطوح معمول برسد.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در پایان معاملات جمعه گذشته بازار لندن با 0.96 درصد افزایش نسبت به روز پیش از آن به 54 دلار و 46سنت در هر بشکه رسید. قیمت نفت برنت این هفته بیش از 15 درصد بالا رفت که بیشترین افزایش از اوایل سال 2009 تاکنون است.
قیمت نفت خام «وست تگزاس اینترمدیت» امریکا نیز در پایان معاملات جمعه گذشته بازار نایمکس این کشور، با 1.21 درصد افزایش نسبت به روز پیش از آن به 51 دلار و 68 سنت در هر بشکه رسید. قیمت نفت خام امریکا این هفته 12 درصد افزایش یافت که بیشترین افزایش از اوایل سال 2011 است.