انحراف تسهیلات صنعتی
گروه صنعت|
تصویر آماری میزان تسهیلات پرداختی به واحدهای تولیدی تا 22 اسفند سال 1395 حاکی از این است که از میان ۵۹ هزار واحد تولیدی متقاضی وام فقط ۲۳هزار و ۶۹۸واحد موفق به دریافت تسهیلات طرح رونق دولت شدهاند. از سوی دیگر، جزییات آماری در بازه زمانی یاد شده نشان میدهد، بیشترین متقاضیان دریافت تسهیلات در قالب طرح رونق در استانهای اصفهان، مازندران، آذربایجانشرقی، گیلان و فارس متمرکزند. در مقابل، کمترین میزان درخواستها برای دریافت وام نیز به مناطق آزاد، خراسانشمالی، بوشهر، سیستانوبلوچستان و کهگیلویهوبویراحمد اختصاص داشته است. همچنین آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان میدهد بیشترین مجموع پرداختی تسهیلات تا 22 اسفند 1395، به 5 استان «اصفهان، خراسانرضوی، مازندران، تهران و آذربایجانشرقی» تعلق گرفته است. در مقابل، کمترین میزان تسهیلات اعطایی به مناطق آزاد، سیستانوبلوچستان، ایلام، کهگیلویهوبویراحمد و خراسانشمالی، گزارش شده است.
جزئیات طرح رونق تولید
اوایل سال 1395 بود که طرح تخصیص تسهیلات 16هزار میلیارد تومانی در قالب طرح رونق برای فعال کردن 7500 واحد تولیدی نیمهتعطیل اجرایی شد. این طرح در ابتدا با هدف حمایت از بنگاههای مشکلدار و حفظ اشتغال موجود و افزایش تولید به اجرا درآمد. پیشبینیهای اولیه برای اجرای این طرح حاکی از آن بود که قرار است 7هزار و 500واحد تولیدی مشکلدار به واسطه تخصیص 16هزار میلیارد تومان اعتبار فعال شوند، اما مطابق آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در اجرای این طرح تعداد واحدها به بیش از دو برابر تعداد پیشبینی شده رسید که عملا تسهیلاتدهی به واحدهای تولیدی در سراسر کشور را با مشکل مواجه کرد. البته به تعبیر کارشناسان، تزریق مستقیم پول به واحدهای تولیدی، روشی انحرافزاست، از این رو باید متولیان صنعت کشور به فکر روشهای جایگزین برای حمایت از بخش تولید کشور باشند. به گفته کارشناسان، دولت بهتر است از ابزارهایی چون تخفیفهای مالیاتی، تعدیل نرخهای بیمه و... برای کمک به بخش تولید استفاده کند. اکنون با سپری شدن سال 1395، برخی معتقدند که با وجود اعطای تسهیلات نه تنها رونقی در بخش تولید به وجود نیامده است، بلکه مشکلات بخش
تولید نیز همچنان پابرجاست. چراکه همچنان تولیدکننده با مشکل کمبود نقدینگی، نرخ بالای سود بانکی و تامین مواد اولیه و افزایش معوقات بانکی روبهرو است که هنوز چاره اساسی برای آنها پیشبینی نشده است.
هر چند که تزریق منابع مالی به تولید صنعتی دارای بالاترین سطوح برگشت اقتصادی، ایجاد اشتغال، افزایش رشد اقتصادی و صادرات است، اما بدون ایجاد و تقویت ساختارها و نهادهای پشتیبان، بخشهای مولد کارکرد و اثربخشی خود را تا حد زیادی از دست میدهد. در این خصوص میتوان به منابع انحراف یافته اشاره کرد که به یکی از موانع اصلی برسر راه کارآمدی و تاثیرگذاری در تزریق منابع به صنایع کوچک و متوسط بدل شده است. با توجه به شرایط حاکم در بخشهای مولد سیاستها و ساز و کارهای اقتصادی کشور باید بهگونهیی تنظیم شود که از یکسو تسهیل و تشویق سرمایهگذاران را به همراه داشته باشد و از سوی دیگر به روانی جریان سرمایهها به سمت بخشهای تولید منجر شود. در این میان سهلالوصولترین و انفعالیترین اقدام ممکن این است که با اقدامات دستوری، نقدینگی به بخش تولید تزریق شود. از سوی دیگر باید این موضوع را نیز درنظر داشت که بخش تولید صنعتی دارای بالاترین اثر چند برابرکنندگی سرمایه ورودی است. چنانچه در امریکا با تزریق هر یک دلار به بخش صنعت، یکچهارم دلار به اقتصاد برمیگردد. از سوی دیگر، بخش صنعت دارای ضریب بسیار بالای چندبرابرکنندگی ایجاد اشتغال
است. ایجاد هر شغل صنعتی منجر به ایجاد حداقل دو شغل (جانبی و القایی) دیگر در اقتصاد میشود. در مجموع همانگونه که در همه اقتصادهای جهان تجربه شده، در کنار ایجاد ساختارها و نهادهای مشوق نیروهای مولد، بیش از هر بخش اقتصادی، تزریق منابع به تولید صنعتی، بالاترین نرخهای بازگشت اقتصادی، ایجاد اشتغال مولد، افزایش رشد اقتصادی و توسعه صادرات را به همراه دارد. حال با توجه به اهمیت تزریق سرمایه در بخشهای مختلف صنعتی در مجموع دهه 80، برای ایجاد هر شغل در صنایع کوچک و متوسط بهصورت متوسط حدود 2میلیارد ریال (به قیمتهای ثابت سال 1393) سرمایهگذاری صورت گرفته که با اختصاص کارآمد تسهیلات سرمایه در گردش میتوان انتظار داشت که با صرف هر یک میلیارد ریال، حداقل یک شغل در واحدهای راکد و نیمهراکد ایجاد شود. حال با توجه به اینکه دولت برای سال 1395 تزریق 16هزار میلیارد تومان تسهیلات برای صنایع کوچک و متوسط را مدنظر قرار داد، میتوان گفت در ازای تزریق این رقم تسهیلات باید 160هزار شغل مستقیم در کشور ایجاد میشد که عملا این امر اتفاق نیفتاد. حال باید دید آیا دولت همچنان تمایل به ارائه تسهیلات به واحدهای متقاضی باقی مانده را دارد
یا در روزهای آینده شاهد توقف پرداخت تسهیلات در قالب طرح رونق خواهیم بود.
تصویر آماری وامهای پرداختی
حال براساس جدیدترین آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، از وضعیت تامین مالی بنگاههای تولیدی کوچک، متوسط و طرحهای نیمهتمام با پیشرفت بالای 60درصد در راستای اقتصاد مقاومتی تا
22 اسفند 95، در مجموع 59 هزار و 3 واحد برای دریافت تسهیلات 16 هزار میلیاردی ثبتنام کردهاند که از میان آنها 23 هزار و 698 واحد تولیدی در قالب فرآیند رونق و سیستم بانکی موفق به دریافت تسهیلات شدهاند. این آمار نشان از آن میدهد که بیش از نیمی از واحدهای تولیدی ثبتنامکننده هنوز موفق به دریافت تسهیلات 16 هزار میلیاردی دولت نشدهاند، این درحالی است که میزان تسهیلات پرداختی به واحدهای تولیدی از سقف 16هزار میلیارد تومان گذشته است.
جزییات آماری از وضعیت تامین مالی بنگاههای تولیدی کوچک، متوسط و طرحهای نیمهتمام با پیشرفت بالای 60 درصد تا 22 اسفند 95، نشان میدهد که بیشترین متقاضیان دریافت تسهیلات در قالب طرح رونق در استانهای اصفهان (4هزار و 658متقاضی)، مازندران (4هزار و 540متقاضی)، آذربایجانشرقی (3هزار و 583متقاضی)، گیلان (3هزار و 274متقاضی) و فارس (3هزار و 193متقاضی) متمرکزند. کمترین میزان درخواستها برای دریافت وام نیز به مناطق آزاد (193متقاضی)، خراسانشمالی (361متقاضی)، بوشهر (374متقاضی)، سیستانوبلوچستان (441متقاضی) و کهگیلویهوبویراحمد (589متقاضی) اختصاص داشته است. آمارها نشان میدهد که تا 22 اسفند 1395، از میان 59هزار و 3متقاضی از طریق فرآیند طرح رونق تنها 23هزار و 698واحد موفق به دریافت تسهیلات شدهاند. تصویر آماری تسهیلات پرداختی به واحدهای تولیدی در استانهای مختلف کشور نشان میدهد که بیشترین مجموع پرداختی مربوط به استان اصفهان گزارش شده که تعداد آن به 2236 مورد میرسید. استان خراسانرضوی در زمینه دریافت تسهیلات اعطایی در رتبه دوم قرار دارد، بهطوری که تعداد مجموع پرداختی به این استان 1774مورد عنوان شده است. همچنین استان
مازندران با مجموع دریافتی 1550مورد تسهیلات در جایگاه سوم بین استانهای کشور قرار دارد.
این درحالی است که براساس آمار ارائه شده، تعداد تسهیلات پرداختی به استان تهران 1350 مورد عنوان شده است. همچنین تعداد مجموع پرداختی به استان آذربایجانشرقی 1217مورد ثبت شده است. در عین حال جزییات آماری گویای این است که کمترین میزان تسهیلات اعطایی به مناطق آزاد، سیستانوبلوچستان، ایلام، کهگیلویهوبویراحمد و خراسانشمالی تعلق گرفته است. بهطوری که براساس جزییات آماری، تعداد مجموع پرداختی به مناطق آزاد 41، استان سیستانوبلوچستان 179، استان ایلام 188، کهگیلویهوبویراحمد 189 و درنهایت استان خراسانشمالی 194 مورد عنوان شده است.