معادله رکود و تسهیل خرید محصولات لبنی چگونه حل می‌شود

لبنیات از نمونه محصولاتی به شمار می‌رود که نقش و سهم آن در سبد غذایی خانوارهای ایرانی بسیار مهم و برجسته است.

در طول سالیان اخیر به کرات نسبت به کاهش استفاده از محصولات لبنی و به خصوص شیر در سفره غذایی مردم هشدار داده شده اما تشدید برخی مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید برخی خانوارهای ایرانی، امکان افزایش ضریب تولیدات مرتبط با این حوزه را ناممکن ساخته است.  البته طرح این موضوع به معنای بیگانه بودن مردم با محصولات لبنی نیست، اما مصرف چنین محصولاتی به خصوص شیر در دهک‌های پایین و ضعیف جامعه کافی نیست و به اعتقاد برخی کارشناسان، ادامه وضعیت موجود در درازمدت می‌تواند هزینه‌های سنگینی را در بخش بهداشت و سلامت در پی داشته باشد. فارغ از پیامدهای پایین بودن سرانه مصرف لبنیات در اقشار کم درآمد جامعه که موضوع بسیار مهمی است، از حیث اقتصادی نیز کارخانجات و مراکز تولید محصولات لبنی در شرایط مطلوبی به سر نمی‌برند. بسیاری از فعالان این حوزه، رکود را اصلی‌ترین عامل گرفتاری‌های این حوزه عنوان می‌کنند، رکودی که ابعاد متعددی از فعالیت‌های صنعتی، تولیدی، خدماتی و صنفی را درگیر کرده و صنعت لبنیات نیز از این عارضه مصون نمانده است.

 چالش قیمت‌گذاری محصولات لبنی

چندی پیش برخی کارخانجات لبنی، آرام و بی‌سر و صدا، به افزایش قیمت برخی از محصولات خود، اقدام کرده که البته این موضوع با واکنش و ورود دستگاه‌های ذی‌ربط نظارتی، حل و فصل و مرتفع گردید. در این میان فعالان این عرصه معتقدند؛ باید به همان میزان که نسبت به نرخ تولیدات لبنی و حمایت از جامعه مصرف‌کننده حساسیت نشان داده می‌شود برای رفع مشکلات صنعت مذکور نیز تدابیر و تمهیدات لازم، تامین و پیش‌بینی شود.

صنعت لبنیات از عرصه‌هایی به شمار می‌رود که از حیث اشتغال‌زایی و جذب جوانان جویای کار، به سهم خود تا حدودی موفق عمل کرده و در صورت بروز نارسایی و انسداد در مسیر فعالیت عادی و طبیعی این بخش، پیامدهای ناخوشایندی در انتظار افراد و گروه‌هایی خواهد بود که در مراکز تولید لبنیات مشغول به فعالیت هستند. در حال حاضر، عمده‌ترین دغدغه فعالان این بخش، به موضوع قیمت‌گذاری و تعیین نرخ جدید برای محصولات لبنی معطوف می‌شود. چندی پیش رضا باکری دبیر انجمن صنایع لبنی در ارتباط با قیمت‌گذاری تولیدات لبنی، اظهار کرد: سازمان حمایت، چندین ماه پیش، آنالیز قیمت محصولات لبنی پرمصرف را دریافت کرده ولی همچنان برای نرخ‌گذاری جدید این محصولات تصمیمی اجرایی و اتخاذ نشده است.

وی می‌افزاید: پیشنهاد ما افزایش 20 تا 30 درصدی محصولات لبنی است که البته این میزان افزایش باعث کاهش هر چه بیشتر ضریب تقاضا خواهد شد، موضوعی که بخش قابل توجهی از نارسایی‌ها و گرفتاری مرتبط با این صنعت، ریشه در همین معضل پایین بودن تقاضا دارد.

 وضعیت ناگوار محوری‌ترین محصول لبنی

بدون تردید شیر یکی از اصلی‌ترین و محوری‌ترین محصولات در صنعت لبنیات به‌شمار می‌رود و در صورت شرایط مطلوب و رضایت بخش در ارتباط با این محصول، شرایط برای دیگر مشتقات لبنی، مساعد خواهد شد.

سعید دشتی یکی از فعالان حوزه تولید محصولات لبنی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به مشکلات متعدد دامداران برای تولید و فروش شیر به قیمت مناسب، اظهار کرد: متاسفانه برخی از واسطه‌ها و دلالان، شرایط ناگوار و بغرنجی را برای فعالان این بخش رقم زده‌اند و با عنایت به شرایط خاص نگهداری از این محصول و ماندگاری بسیار پایین شیر، واسطه‌ها از اقتضائات حاکم بر برخی دامداری‌ها و تولیدکنندگان شیر سوءاستفاده کرده و شیر را به قیمت پایینی خریداری می‌کنند.  وی افزود: هماهنگی دلالان با یکدیگر نیز از عجایب است و گویی واسطه‌ها با برخورداری از شبکه ارتباطی منسجم، متحد شده‌اند که شیر را به نرخی معین و مشخص خریداری کنند و متاسفانه تولیدکنندگان نیز قادر به مقاومت در برابر آنها نیستند، زیرا در صورت عدم فروش محصولاتشان به دلیل استعدادی که این محصول در سر رسید انقضای مصرف دارد، ذبا ضرر و زیان بسیاری مواجه خواهند شد.  دشتی گفت: در صورت افزایش و تقویت حمایت‌های دستگاه‌های ذی‌ربط از دامداران و فعالان این عرصه، بخش قابل توجهی از معضلات اشاره شده مرتفع می‌شود و در چنین شرایطی انگیزه فعالان حوزه مذکور برای فعالیت هر چه بیشتر مضاعف و دو چندان خواهد شد.

 ضرورت هدایت هدفمند یارانه‌ صنایع لبنی

برخی از کارشناسان و فعالان این عرصه معتقدند؛ یارانه‌هایی که به این حوزه اختصاص داده می‌شود آنچنان که باید هدفمند نیست و در صورت اتخاذ تدابیر اصولی در این بخش می‌توان نسبت به حل و فصل برخی از مشکلات پیش روی صنعت لبنیات امیدوار‌تر بود.

در کنار موضوع یارانه‌ها، ضریب تقاضای پایین برای خرید محصولات لبنی از دیگر معضلاتی است که توان و بنیه صنعت مذکور را تضعیف کرده و در صورت رفع این نارسایی و بهبود ضریب تقاضا، شرایط و وضعیت متفاوتی برای لبنیات کشور رقم خواهد خورد.  امید آن می‌رود؛ دستگاه‌های ذی ربط، بستری را فراهم کنند که سرانه مصرف و ضریب تقاضا برای محصولات مذکور، بیش از پیش افزایش یابد که در صورت حصول این امر، علاوه بر ارتقای سلامت عمومی جامعه، در بهبود و مساعد‌تر شدن چشم‌انداز اقتصادی صنعت لبنیات کشور نیز توفیقات هر چه بیشتری حاصل خواهد شد.