تهدید بازارهای سنتی صادرات مشتقات اتان ایران
گروه انرژی |
حضور رو به گسترش امریکا در بازارهای جهانی نفت و گاز و همچنین صنایع شیمیایی، طی سال‌های آینده فعالیت صادرکنندگان قدیمی این محصولات را در بازارهای هدف تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. ایران یکی از صادرکنندگان محصولاتی همچون اتان، پروپان و محصولاتی دیگر در حوزه صنایع شیمیایی، در سال جاری با تحریم فروش نفت، بخشی از صادرات خود را به این محصولات اختصاص داد. حالا مرکز مطالعات زنجیره ارزش در گزارشی ضمن بررسی عملکرد امریکا برای توسعه صادرات میعانات گازی حاصل از گاز شیل، عنوان کرده که ایران باید تلاش کند تا مشتریان سنتی خود را حفظ کرده و رفتار رقبای منطقه‌ای و جهانی خویش در بازار مشتقات اتان را به خوبی رصد کند. این در حالی است که هم‌اکنون محصولات بر پایه اتیلن، بیشترین سهم ارزی صادرات پتروشیمی کشور را در اختیار دارند. در همین حال برخی از دیگر کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز که از تولیدکنندگان بزرگ اتان در دنیا به شمار می‌آیند، در تلاش هستند تا سهم ایران در بازارهای منطقه‌ای مشتقات اتان را کاهش دهند.
براساس گزارش مرکز مطالعه زنجیره ارزش؛ افزایش تولید مایعات گازی حاصل از گاز شیل امریکا که حاوی اتان، پروپان، بوتان و بنزین طبیعی است، خوراک باارزش و ارزانی در دسترس صنایع شیمیایی این کشور قرار داده است که با ترکیب سرمایه و فناوری در سال‌های آینده به حجم بالایی از محصولات شیمیایی تبدیل خواهد شد که روانه بازار می‌شوند. علاوه بر این، تقاضای داخلی امریکا برای مصرف تمام مایعات گازی تولیدی این کشور کافی نیست و صادرات وسیع مایعات گازی، موجب شده است که خوراک ارزان امریکایی در دسترس کشورهای دیگر نیز قرار بگیرد که البته این موضوع تحت نظارت صادرکننده یعنی امریکا خواهد بود. دسترسی به خوراک ارزان و فراوان در صنعت نفت از مزایایی است که همه کشورها از آن برخوردار نیستند. کشور امریکا نیز تا قبل از توسعه گسترده ذخایر نامتعارف خود، واردکننده خوراک برای صنعت نفت خویش بود اما طی سال‌های اخیر و به لطف ذخایر نفت و گاز شیل، دسترسی امریکا به خوراک با منشأ داخلی، افزایش چشمگیری یافته است.
توسعه گسترده و برداشت بی‌توقف از ذخایر شیل در امریکا، دسترسی به چند عامل مهم در این کشور را سبب شده است. مهم‌ترین آن، کاهش واردات نفت امریکا و تکیه بیش از پیش به منابع نفتی داخلی است. از طرفی دیگر افزایش برداشت گاز شیل علاوه بر افزایش توان تأمین تقاضای گاز طبیعی در امریکا، موجب تولید بی‌سابقه میعانات و مایعات گازی در این کشور شده است.
تولید نفت، مایعات و میعانات گازی امریکا به ترتیب به بیش از ۱۲.۲۳، ۴.۸۸ و ۰.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است. سهم نفت شیل از تولیدات نفت خام امریکا به بیش از ۶۳ درصد می‌رسد. از طرفی گاز شیل موجب شده است که تولید گاز امریکا به ۳۱۶۰ میلیون متر مکعب در روز برسد که افزایش تولید مایعات و میعانات گازی را نیز برای امریکا به ارمغان آورده است. افزایش برداشت از ذخایر نامتعارف در امریکا عمدتا به سال‌هایی برمی‌گردد که قیمت نفت در اوج خود قرار داشت. با کاهش قیمت نفت از سال ۲۰۱۵، تولید از ذخایر شیل تقریبا ثابت ماند اما حجم سرمایه‌گذاری انجام‌شده طی سال‌های گذشته و بلوغ فناوری در این بخش، موجب شد که استخراج ذخایر نامتعارف با قیمت‌های ۵۰ تا ۶۰ دلار نیز ادامه و حتی افزایش یابد.
حتی قیمت نفت ۵۷ دلاری در سال ۲۰۱۹، تولیدکنندگان نفت شیل را به اندازه ۷.۷ میلیون بشکه در روز به فعالیت واداشته است. سبد مصرف انرژی در امریکا به گونه‌ای است که از مجموع حامل‌های ورودی و تولیدی به کشور، حدود ۸ درصد به عنوان ماده خام در صنعت پتروشیمی به مواد باارزش‌تر تبدیل می‌شود. دستیابی به خوراک‌های باارزشی همچون مایعات گازی، فرصتی بی‌سابقه در اختیار ایالات متحده قرار داده است. میزان دسترسی به این خوراک برای امریکا در حال حاضر بیش از نیاز داخلی این کشور است که باعث شده است صادرات مایعات گازی امریکا به ۱.۶ میلیون بشکه در روز برسد.
مرکز مطالعات زنجیره ارزش بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا نوشته است؛ تولید اتان این کشور در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۳۰۰ میلیون متر مکعب در روز رسیده در حالی که تولید اتان امریکا در ۲۰ سال قبل یک‌سوم این مقدار بوده است. ایالات متحده در حال حاضر بیش از نیاز خود به گاز اتان دسترسی دارد و ۴۰ میلیون متر مکعب از آن را روزانه صادر می‌کند که عمدتا به مقصد کانادا، هند و انگلیس می‌باشد.
