اوباما امکان وتوی تحریمهای ایران را دارد
درحالی که جمهوریخواهان بهزودی اکثریت کرسیهای کنگره را رسما اشغال میکنند، خبرگزاری فرانسه ترکیب جدید کنگره را چالش بعدی اوباما در مذاکرات میداند و برخی تحلیلگران از سنگاندازی جمهوریخواهان در مسیر توافق خبر میدهند درحالی که آنها قادر نخواهند بود مقابل وتوی اوباما مقاومت کنند.
مذاکرات هستهیی ایران و گروه 1+5 در موعد 24نوامبر درحالی به پایان رسید که طرفین برسر تمدید مذاکرات تا 10تیر سال آینده و ادامه کار در چارچوب توافقنامه ژنو تا حصول نتیجه نهایی توافق کردند. براین اساس لغو برخی تحریمها که براساس توافقنامه ژنو و به ازای گامهای ایران به واسطه محدود کردن میزان و درصد غنیسازی اورانیوم، مجددا و در مراحل تعیین شده اعمال خواهد شد.
تمدید مذاکرات، نتیجه نرسیدن به توافق طرفین برسر دو اصل اساسی و محل اختلاف ایران و گروه 1+5 بهخصوص امریکا (بحث غنیسازی و چگونگی لغو تحریمهای اعمال شده علیه تهران) بود.
تحریم ابزار آزار ایران
بحث تحریمها بهخصوص مورد نظر دولت امریکا است چرا که بسیاری در امریکا بهخصوص در کنگره (جمهوریخواهان) معتقدند که این تحریمها بوده که ایران را به پای میز مذاکره کشیده است و برای متقاعد کردن و انعطاف بیشتر تهران برای پذیرفتن درخواستهای گروه 1+5 باید از تحریمها بیشتر استفاده کرد و در عین حال مذاکره را نیز ادامه داد.
براساس همین دیدگاه است که دولت اوباما با لغو یکباره تحریمها که خواست ایران است مخالفت میکند و حال با تمدید مذاکرات تا 10تیر 94، جمهوریخواهان خواستار اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران هستند. براساس گزارش دیپلماسی ایرانی، به نقل از اینترپرسسرویس، حامیان اسراییل و جنگطلبان جمهوریخواه با دلگرم شدن از شکست امریکا و پنج قدرت جهانی در رسیدن به یک توافق جامع با ایران برسر برنامه هستهیی و تمدید مذاکرات، خواستار این شدهاند که واشنگتن حتی درحالی که مذاکرات ادامه دارد، فشار اقتصادی به تهران را افزایش دهد و به کنگره برای بررسی هرگونه توافق نهایی حق وتو بدهد.
سناتورها جان مککین، لیندسی گراهام و کلی ایات، سه جمهوریخواه جنگطلب در بیانیهیی که پس از تمدید توافق منتشر شد، گفتند: «ما از تحریمهای اقتصادی که توسط کنگره تصویب و با امضای رییسجمهور تبدیل به قانون شدند حمایت کردهایم. علاوه براین از تحریمهای جامعه بینالمللی علیه ایران هم حمایت کردهایم.»
این سه سناتور در ادامه میگویند «این تحریمها تاثیری منفی بر اقتصاد ایران داشتهاند و یکی از دلایل اصلیای که ایرانیها هماکنون سر میز مذاکره نشستهاند، همین تحریمها هستند. با این وجود ما معتقدیم که تمدید فعلی مذاکرات باید همراه با افزایش تحریمها و به تصویب رسیدن هرگونه توافق نهایی توسط کنگره باشد. تمام اعضای کنگره باید این فرصت را داشته باشند تا بتوانند توافق نهایی را بازبینی کنند و درباره این تصمیم بزرگ سیاست خارجی رای بدهند.»سناتور مارکو روبیو در این باره میگوید: «نتیجه این دور از مذاکرات نشان داد که مقامات ایران همچنان تمایلی به رها کردن جاهطلبیهای هستهیی خود ندارند. این مساله در ماههای آینده تغییر نخواهد کرد مگر اینکه ما به مسیر فشاری که منجر به بازگرداندن ایران به میز مذاکره شد، ادامه دهیم.»درحالی که دموکراتهای ارشد از عدم دستیابی به توافق نهایی ناامید شدهاند، اما از تصمیم تمدید توافق ژنو به مدت هفت ماه دفاع کردند. در بازتاب سخنان جان کری در هفته گذشته که هشت دیدار با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خودش داشته است، سناتور دایان فاینستاین (دموکرات از کالیفرنیا) رییس کمیته امور اطلاعاتی سنای
امریکا میگوید: «ایران به تعهداتش براساس توافقنامه موقت عمل کرده است و نه تنها برنامه هستهیی ایران متوقف شده بلکه معکوس شده است. امروز ایران در مقایسه با زمان شروع مذاکرات، از دستیابی به سلاح هستهیی دورتر شده است.»سناتور فاینستاین در ادامه میگوید: «من به همکارانم توصیه میکنم صبر بیشتری داشته باشند فروپاشی مذاکرات برخلاف منافع ایالت متحده است و موجب بیثباتی بیشتر در منطقه میشود.» گروه تندرو و نئومحافظهکار کمیته اضطراری برای اسراییل هم در بیانیهیی اعلام کرد که کنگره نه تنها باید تحریمهای جدید را تصویب کند، بلکه باید قدرت رییسجمهور برای چشمپوشی از تحریمها را هم لغو کند. این گروه که کمک زیادی به کاندیداهای جمهوریخواه در انتخابات سنا کرد در بیانیهاش گفته است: «نمی توان هفت ماه صبر کرد و منتظر شکستی دیگر یا توافقی بد شد. کنگره درحال حاضر باید تحریمها و خطوط قرمز ایالات متحده مبنیبر عدم دستیابی ایران به سلاح هستهیی را مجدداً احیا کند.»
احتیاط در تحریم بیشتر
سناتور باب کورکر (جمهوریخواه تنسی) که به احتمال زیاد رییس آینده کمیته روابط خارجی سنا خواهد بود با صدور بیانیهیی احتیاطآمیز روز دوشنبه گفت که حاضر به دادن زمان بیشتر به دولت است. او گفته است تحریمهای جدید میتواند منجر به شکست مذاکرات شود. اکثریت کارشناسان مسایل ایران معتقدند که هرگونه تحریم جدید مذاکرات را نابود خواهد کرد و موجب شکست گروه 1+5 و رژیم تحریمهای بینالمللی علیه ایران را تضعیف میکند. همچنین منجر به تقویت موضع تندروها در تهران که مخالف توافق و موافق تسریع برنامه هستهیی هستند، میشود. اما آیا رییسجمهوری امریکا میتواند جلوی افزایش تحریمها و مخالفت گنگره با توافق جامع را بگیرد؟
نگرانی از فشار جمهوریخواهان
برتری حزب جمهوریخواه درهر دو مجلس امریکا، ابزار جدیدی را برای اعمال فشار بر دولت اوباما در موضوعات داخلی و خارجی در اختیار آنها قرار میدهد، اما کارشناسان میگویند در صورتی که اوباما واقعاً بخواهد توافق هستهیی با ایران را نهایی کند، بعید است جمهوریخواهان قدرت لازم برای مخالفت با تصمیم وی را داشته باشند.
چرا که رییسجمهور هنوز قدرت وتو را در اختیار دارد و همچنین میتواند از اختیار خود در اعطای معافیتهای تحریمی نیز استفاده کند.
براساس قوانین امریکا، سنای امریکا برای لغو هرگونه وتوی رییسجمهوری باید 67 رای موافق داشته باشد و با وجود اینکه جمهوریخواهان اکثریت سنا را در اختیار گرفتهاند اما احتمال اینکه این حزب بتواند 67 رأی لازم برای لغو وتوی رییسجمهور را جمع کند بعید به نظر میرسد، چرا که دموکراتها همچنان در کنگره حضور دارند و از قدرت تاثیرگذاری بهرهمند و برای دفاع از رییسجمهوری تلاش خواهند کرد.