درباره علی اکبر نیکواقبال

نوشته های علی اکبر نیکواقبال در تعادل

اقتصاد و جايگاه مهم قانون

حدود ۲۰ درصد اقتصاد ايران شامل شركت‌ها و سازمان‌هاي كوچكي است كه بخش خصوصي واقعي آنها را در اختيار دارد. اين در حالي است كه سهم بزرگي از اقتصاد ايران در اختيار سازمان‌هاي خصولتي و شركت‌هاي دولتي است و مساله اينجاست كه نحوه اداره اين سازمان‌ها و شركت‌هاي بزرگ دولتي شفاف نيست و گزارش‌هاي مالي و اداري آنها دقيق ارايه نمي‌شود.

برنامه‌ريزي و راه عبور از ركود

دولت براي رفع مشكل ركود نه تنها بايد تلاش كند معوقه‌هاي بانكي و بدهي‌هايش به پيمانكاران را بپردازد، بلكه بايد نظام اداري و فضاي كسب و كار را بهبود بخشد.

دولتي كه كوچك نمي‌شود

ما ديديم كه در سال‌هاي اخير و در جريان بحث پيرامون بودجه، دو قوه مجريه و مقننه تاكيد زيادي بر اصلاحات ساختاري داشتند اما اين اصلاحات صرفا در حد شعار باقي ماند و احتمالا اين موضوع در حال حاضر نيز با همين خطر مواجه است.

چارچوبي براي برنامه‌ريزي

برنامه‌ريزي بايد از حالت قانوني و تاكيدي صرف خارج شود تا امكان مانور بيشتري بدهد. در برنامه بايد بسياري از فرصت‌ها و مخاطرات پيش روي فضاي داخلي و بين‌المللي اقتصاد لحاظ شود. مثلا تحريم اقتصادي اخير روسيه از سوي غرب، حتي شش ماه قبل پيش‌بيني نمي‌شد؛ چه برسد به پنج سال قبل. برنامه‌ريزي بايد در قالب پروژه‌هاي محدود، بخشي، پويا و قابل اندازه‌گيري باشد.

تسهيلات و مشكلات توليد

يكي از برنامه‌هاي ويژه دولت‌هاي نهم و دهم توسعه صنايع كوچك و متوسط بود ولي به گفته كارشناسان واردات بي‌رويه، نبود دانش فني روز در واحدهاي توليدي، نبود استراتژي مشخص توليد تا بازاررساني، اختصاص وام‌هاي دريافتي به كارهاي غيرمرتبط با توليد و نبود نظارت لازم در اين زمينه نهايتا به هدررفت تسهيلات اختصاص يافته به اين بخش منجر شد.

عبور از اعتياد نفتي

سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي پس از اجراي تحريم‌ها براي ايران به اين معنا بود كه كشوري مانند ايران كه وابستگي بالايي به درآمد‌هاي ارزي حاصل از فروش نفت دارد، بتواند بدون اين منابع نفتي و با واردات محدود‌تر معيشت مردم خود را سامان بدهد و تا حدودي نيز تحريم‌ها را بشكند. از زمان اكتشاف نفت تاكنون اقتصاد ايران به‌ شدت به درآمدهاي نفتي وابسته بوده، بنابراين رهايي از اين اعتياد به درآمدهاي نفتي همواره خواسته و آرزوي بزرگ اقتصادي ايران بوده است.

لزوم اصلاحات كلان اقتصادي

ما در دهه‌ گذشته با ركود تورمي روبه‌رو بوديم از طرفي در سه سال اول دولت يازدهم اعلام شد كه تورم را كنترل كرده‌ايم و جلوي نوسانات آن را گرفته‌ايم كه اين موضوع دستاورد بزرگي است، ولي حتي اگر ما در حال حاضر تورم را ۱۰ درصد در نظر بگيريم با توجه به كسادي و ركود موجود، بايد به دنبال راهكار اساسي براي برون‌رفت از اين مشكل باشيم.

رکود و سهم دولت در ایران

برنامه، مجموعه کارهایی برای رسیدن به هدفی خاص است. حال آنکه ما بعضا مجموعه کارهایی را انجام می‌دهیم و به هدف خاصی دست نمی‌یابیم. حدود 60 سال است که برای پیشرفت برنامه‌ریزی می‌کنیم و پیشرفتی که باید حاصل نمی‌شود و این نشان می‌دهد باید روش خود را عوض کنیم. برنامه‌های توسعه فعلی شامل دستورات و فرمان‌هایی است که معمولا هم کمتر قابلیت اجرا می‌یابند. برنامه باید شناخت دقیقی از وضعیت گذشته، حال و آینده بدهد.

ريشه‌هاي مشكلات اقتصاد ايران

نظام سيستمي اقتصاد مثل ارگان‌هاي بدن انسان است كه اگر عضوي ناراحت شود كل اعضا ناراحت مي‌شود، در نتيجه در اقتصاد ممكن است با مساله‌اي مواجه شويم كه با حل آنها، مشكلات كل سيستم حل نشود.
۱