بودجه و هزینه‌های بی‌دلیل

علی اکبر نیکواقبال

در دورانی که رقابت اصلی‌ترین مولفه دولت‌ها در اقتصاد بین‌المللی است و کشورها تلاش می‌کنند با صرف کمترین هزینه، بیشترین موفقیت را به دست آورند، قطعا نحوه برنامه‌ریزی داخلی برای رسیدن به اهداف کلان اقتصادی اهمیت فراوانی خواهد داشت.

نگاهی به وضعیت اقتصاد جهانی نشان می‌دهد که امروز تعامل متقابل و همکاری‌های تجاری اهمیت فراوانی دارند و دیگر کشوری نمی‌تواند ادعا کند که بدون حضور در عرصه‌های بین‌المللی و همکاری با سایر کشورها، توان برطرف کردن نیازهای خود را دارد. در واقع ادبیات اقتصاد جهانی به این سمت رفته که به جای تاکید بر خودکفایی به سمت همکاری‌های سازنده حرکت کنند.

در چنین فضایی، نحوه به کارگیری از توان داخلی و استفاده از فرصت‌ها بیشترین اهمیت را دارد. ما باید بتوانیم هزینه‌های داخلی کشور را به حداقل برسانیم و با بالا بردن بهره‌وری، به سمت حضور در عرصه‌های بین‌المللی حرکت کنیم. برای رسیدن به این هدف، استفاده از تمام توان رقابتی کشور بسیار مهم خواهد بود و در این حوزه نقش دولت بسیار کلیدی است.

امروز در بسیاری از کشورها، تصدی‌گری اقتصادی دولت به حداقل رسیده و بخش خصوصی نقش‌آفرین اصلی به شمار می‌رود، در ایران اما همچنان بخش مهمی از اقتصاد در اختیار دولت است و با توجه نبود برنامه‌ریزی دقیق و ساختاری، این مساله برای اقتصاد کشور مشکلات فراوانی ایجاد کرده است. امروز ما با شرکت‌ها و نهادهایی طرفیم که از نظر اقتصادی سال‌های طولانی است که زیانده هستند اما با توجه به دولتی بودن، همچنان بودجه دریافت می‌کنند و به کار خود ادامه می‌دهند. این بودجه‌گیری باعث شده تا از سویی، اصلاحات اساسی در این شرکت‌ها انجام نشود و از سوی دیگر دولت همچنان برای آنها هزینه کند.

اگر این پول‌ها را در کنار حمایت‌های سالانه دولت از اقشار و نهادهای مختلفی قرار دهیم که بسیاری از آنها در رسیدن به اهدافشان ناکام هستند می‌بینیم که با ما با تصمیمات غلط، عملا شانس حضور خود در اقتصاد بین‌المللی را کاهش داده‌ایم. اگر به این مشکلات، تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی را نیز اضافه کنیم مشخص می‌شود که ما چه کار سختی در پیش داریم. برای عبور از این مشکلات، باید تصمیمات غلط گذشته اصلاح شده و راه برای اعمال تصمیمات درست باز شود، در غیر این صورت ما همچنان با اقتصادی طرف خواهیم بود که هم در داخل با معضل مواجه است و هم در فضای جهانی و در عین حال هزینه کلان بی‌فایده‌ای را نیز بر خود تحمیل کرده است.